Çoğu zaman bahçelerde kendi kendine yetişen yabani bir ot olan semizotu, aslında pek çok yararı olan lezzetli bir sebzedir.
Semizotu, çiğ veya pişmiş olarak yenebilen yeşil, yapraklı bir sebzedir. Bilimsel olarak Portulaca oleracea olarak bilinen bu etli bitki yaklaşık %93 oranında su içerir. Kırmızı sapları ve küçük, yeşil yaprakları vardır. Ispanak ve su teresine benzer hafif ekşi veya tuzlu bir tadı vardır. Bu sebze dünyanın birçok yerinde ve çok çeşitli ortamlarda yetişir. Çeşitli toprak ve iklim koşullarına da kolayca uyum gösteren bu sebze, pek çok kültürde de kendine yer bulur.
Semizotunun geleneksel/alternatif tıpta uzun bir kullanım geçmişi vardır.
Bu sebze birçok besin maddesi bakımından oldukça zengindir. 100 gramlık bir porsiyon şunları içerir:
- A Vitamini (beta-karoten): Günlük gereksinimin %26’sı.
- C Vitamini: Günlük gereksinimin %35’i.
- Magnezyum: Günlük gereksinimin %17’si.
- Manganez: Günlük gereksinimin %15’i.
- Potasyum: Günlük gereksinimin %14’ü.
- Demir: Günlük gereksinimin %11’i.
- Kalsiyum: Önerilen günlük alımın %7’si.
Bu sebze ayrıca az miktarda B1, B2, B3 vitaminleri, folat, bakır ve fosfor içerir.
Semizotunun toplam yağ oranı düşük olsa da, içerdiği yağın büyük bir kısmı omega-3 yağ asitleri şeklindedir. Bu bitki diğer sebzelerle karşılaştırıldığında, ALA bakımından son derece zengindir ve ıspanaktan 5-7 kat daha fazla ALA içerir. Üstelik semizotu ilginç bir şekilde, eser miktarda EPA da içerir. Bu omega-3 yağ asidi vücutta ALA’dan daha aktiftir ve genellikle karada yetişen bitkilerde bulunmaz.
Üstelik tüm bu besleyiciler sadece 16 kalori ile alınır. Bu nedenle, bu sebze gezegende kalorisine oranla en yoğum besleyiciye sahip gıda maddesidir.
Semizotu çeşitli antioksidanlar ve faydalı bitki bileşikleri açısından zengindir:
- C Vitamini Askorbik asit olarak da bilinen C vitamini, cilt, kas ve kemik bakımı için gerekli olan bir antioksidandır .
- E Vitamini: Alfa-tokoferol adı verilen bir E vitamini formunu yüksek seviyelerde içerir. Hücre zarlarını hasardan koruyabilir.
- A Vitamini: Vücudun A vitaminine dönüştürdüğü bir antioksidan olan beta-karoten içerir. A vitamini en çok göz sağlığındaki rolüyle bilinir.
- Glutatyon: Bu önemli antioksidan hücreleri hasardan koruyabilir.
- Melatonin: Aynı zamanda uykuya dalmaya yardımcı olabilecek bir hormon olan melatonin içerir. Ayrıca başka faydaları da vardır.
- Betalain: Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) partiküllerini hasardan koruduğu gösterilen antioksidanlar olan betalainleri sentezler.
Semizotu ayrıca birkaç önemli mineral bakımından da zengindir. Bu bitki, kan basıncını düzenlemeye yardımcı olan bir mineral olan potasyum için iyi bir kaynaktır. Semizotu aynı zamanda vücutta 300’den fazla enzimatik reaksiyonda yer alan inanılmaz derecede önemli bir minerali de yoğun olarak içerir. Ayrıca bir kalsiyum kaynağıdır. Fosfor ve demir de düşük miktarlarda bulunur. Daha yaşlı, daha olgun bitkiler genç bitkilere göre daha yüksek miktarda mineral içerebilir.
Diğer taraftan, semizotu yüksek miktarda oksalat da içerir. Bu durum, oksalatlar böbrek taşı oluşumuna katkıda bulunabileceğinden, böbrek taşı geliştirme eğiliminde olan kişiler için bir sorun olabilir. Oksalatlar ayrıca antinutrient özelliklere sahiptir, yani kalsiyum ve magnezyum gibi minerallerin emilimini engelleyebilirler. Gölgede yetişen semizotu, güneş ışığına kolayca maruz kalan bitkilere kıyasla daha yüksek oksalat seviyelerine sahip olabilir. Oksalat emilimini azaltmanın en iyi yolu, semizotunu yoğurtla tüketmektir.
Semizotunun sağlık yararları aşağıdaki gibi sayılabilir:
Kalp sağlığı: Semizotu, Omega-3 yağ asidi içeriği nedeniyle vücuttaki kötü kolesterolü ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir. Bu da kişinin daha yüksek kalp krizi riskinden ve diğer kalp rahatsızlıklarından korunacağı anlamına gelir.
Kansızlık: Bu bitki hem demir hem de bakır açısından zengindir ve vücudun daha fazla kan hücresi üretmesini kolaylaştırır. Bunun bir sonucu olarak, hücreler ve organlar hızla yenilenir.
Sindirim sistemi sağlığı: Semizotu sindirim sistemi ile ilgili sorunları çözmeye yardımcı olabilir. Bunlardan bazıları mideyi koruma ve kabızlığı azaltma olarak sayılabilir.
Kanseri Önleme: Semizotunun A ve C vitamini kombinasyonu, onu bol miktarda antioksidan üretme konusunda mükemmel kılar.
Kemik sağlığı: Semizotu, içerdiği kalsiyum, demir, magnezyum ve manganez gibi mineraller sayesinde kemik sağlığına destek olur.
Göz sağlığı: Bu sebze, içerdiği yüksek miktardaki A vitamini ve diğer antioksidanlar sayesinde göz sağlığını korumaya ve makula dejenerasyonunu (sarı nokta hastalığı) önlemeye yardımcı olur.
Çocuklarda Beyin Gelişimi: Belki de semizotunun sağlık açısından en iyi avantajlarından biri, içerdiği omega-3 yağ asidi sayesinde çocukların beyin gelişimine yardımcı olmasıdır. Bu bitki, bir çocuğun dikkat eksikliği, otizm ve hiperaktivite gibi gelişim bozuklukları riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Kilo vermeyi kolaylaştırma: Yüksek lifli ancak kalori bakımından çok düşük olan semizotu kilo vermeyi kolaylaştırır.
Kan şekeri dengesini sağlama: Semizotu, düşük kalorisi ve yüksek antioksidan içeriği sayesinde kan şekeri dengesizliğini gidermeye yardımcı olur.
Bazı kültürlerde yabani ot olarak görülmesine rağmen, semizotu oldukça besleyici, yeşil yapraklı bir sebzedir. Antioksidanlar, mineraller, omega-3 yağ asitleri ve faydalı bitki bileşikleri ile yüklüdür. Kalorisine göre semizotu, dünya üzerindeki en besleyici gıdalardan biridir.
Aşağıda hafif ve lezzetli bir yemek olan zeytinyağlı semizotu tarifi videosu verilmiştir. Afiyet olsun!
