Deniz börülcesi

Az bilinen, ancak pek çok özelliği barındıran deniz börülcesi pek çok alandaki tüm yararlarına karşılık yeterince kullanılmayan bir bitkidir.

Deniz börülcesi, popüler ancak yeterince kullanılmayan bitki unvanını kolayca kazanabilir. Bu bitkinin köklerinden gövdesine, yapraklarına ve tohumlarına kadar her parçası büyük bir ekonomik değere sahiptir. Yüzyıllar boyunca bu bitki gıda, ilaç, yem ve çorak arazileri rehabilite etmek için kullanılmıştır.

Deniz börülcesi, 30 cm’den kısa boylu küçük etli bir bitkidir. Normalde yeşil renklidir ancak sonbaharda kırmızıya döner. Gövdesi ve dalları silindirik boğumlara sahiptir. Rüzgarla tozlaşan hermafrodit çiçekler üretir ve tek bir tohumlu küçük, etli meyveler içerir. Bir tuzlu bataklık bitkisi olan deniz börülcesi, tuza en dayanıklı türlerden biridir. Ön planda Akdeniz kıyılarında ve Kore’de tüketilen bu bitki, taze sebze, turşu, biyo-tuz, hayvan yemi, bitkisel yağ, biyodizel ve kozmetik ürünler olarak değerlendirilir.

Bu bitki, çevrenin korunmasındaki rolü ile bilinir ve biyo-filtreleme ve fitoremediasyon yetenekleri ön plandadır. Çiftçiler bu bitkiyi tuzlu ve çorak arazilerde yetiştirir ve sulama için sadece deniz suyu kullanır, bu şekilde tatlı su tasarrufu sağlarlar. Tuzlu çorak araziler ve tuz bataklıkları deniz börülcesini yetiştirmek için ideal olduğundan, bu sebze sayesinde çöller de dahil olmak üzere çorak araziler minimum kaynakla ekilebilir araziye dönüştürülebilir.

Deniz bbörülcesi tohumu yenilebilir yağ yapımında kullanılabilir ve kimi türlerinin tohumları ve sapları kimi ülkelerde insanların yiyebileceği yağ ve çiftlik hayvanlarını beslemek için kullanılan yağ yapmak için kullanılır. Linoleik, oleik, palmitik ve stearik asitler bakımından zengin olan çoklu doymamış bu yağ sadece yenilebilir değildir; biyoyakıt olarak da kullanılabilir. Bu bitkinin tohumlarındaki diğer besinler arasında protein, kül ve lif bulunur.

Bu bitki yüzyıllardır gıda, ilaç, ekoloji ve kozmetik uygulamaları için kullanılmaktadır. Bu uygulamalardan bazıları şunlardır:

• Sapları tuz yapmak için kaynatılır. Güney Kore ve diğer ülkelerde, bu bitki protein açısından zengin içeriği nedeniyle yem bitkisi olarak tercih edilmektedir. Özellikle tatlı suyun az olduğu yerlerde değerlidir.
• Bazı yerlerde, deniz börülcesinin tohumları ve sapları tatlı ekmek yapmak için ve salatalarda gurme bir ürün olarak kullanılır. Özellikle pişirildikten sonra limon ve sarımsakla yapılan salatası Türkiye ve Yunanistan’da sevilen bir mezedir.
• Kimi ülkelerde saplardan turşu yapılırken, toumlarından da çay yapılır.
• Salicornia herbacea’nın genç sapları Kore’de baharatlı sebze, salata ve hamcho adı verilen fermente gıda olarak yenir. Tohumları çay yapımında kullanılır.
• Nova Scotia, Kanada’da bu bitkinin sapları turşu yapmak için sirke ile kavanozlanır.

Deniz börülcesinin gıda ve ilaç olarak kullanılmasının yanı sıra başka kullanım alanları da vardır. Bu alanların başlıcaları şunlardır:

• Yüksek kül içeriği nedeniyle sabun üretimi
• Cam üretimi için soda (sodyum karbonat) kaynağı
• Koruma amaçlı kaplamalar, plastikler, sabunlar, tekstil ürünleri, yüzey aktif maddeler, yağlayıcılar ve organik pestisitler yapmak
• Biyoyakıt yapımı

Bu bitki hayati besinler içerir, bu nedenle aşağıdakileri elde etmek için bitkinin herhangi bir bölümü tüketilebilir:

• A Vitamini
• Askorbik ve dehidroaskorbik asitler
• Karoten
• Polifenoller
• Tokoferol
• Flavonoidler
• Lutein
• Demir
• Sodyum
• Potasyum
• Magnezyum

Besinsel bileşimi sayesinde deniz börülcesinin sağlık açısından sayısız faydası vardır. İçerdiği biyoaktif metabolitlerin ve sağladıkları yararların başlıcaları aşağıdadır:

• Oxomefruside. Hipertansiyona karşı etkilidir
• Klonidin. Yüksek tansiyon, anksiyete ve belirli ağrı türlerini tedavi etmek için kullanılır
• Carmustine. Antineoplastik etki gösterir
• Gangliosidler. Antienflamatuar etki gösterir

Bu bitkinin diğer sağlık faydaları aşağıdadır:

• Salicornia yaşlanma sürecini yavaşlatır
• Lutein içeriği nedeniyle yaşa bağlı maküler dejenerasyonu önlemeye yardımcı olur
• Tuz ikamesi olarak kullanılabilir
• Deniz börülcesindeki trans-ferulik asit, vasküler disfonksiyon ve hipertansiyon üzerinde koruyucu bir etkiye sahiptir
• Hipotiroidizmin önlenmesinde önemli bir yeri olan iyot içerir
• Antibakteriyel etkilere sahiptir

Bu bitkinin kimi türleri ve son çalışmalar bu sebzenin antioksidan, anti-mikrobiyal, anti-proliferatif, anti-inflamatuar, hipoglisemik ve sitotoksik aktiviteleri gibi önemli biyolojik özellikleri nedeniyle halk tıbbında yaygın olarak kullanılmaktadır. Kullanıldığı başlıca alanlar şunlardır:

• Bronşit
• Hepatit
• İshal
• Bağırsak rahatsızlıkları
• Nefropati
• Ateroskleroz
• Hiperlipidemi
• Diyabet

Deniz börülcesi mucize bitki olarak adlandırılabilecek bir bitkidir. Gıda ve ilaç endüstrilerindeki kullanımının yanı sıra, fosil yakıtların yerini alabilir. Bu bitki, yeni yeşil enerji çözümlerinin yanı sıra dünya çapında arazi ıslahı çabaları için de mükemmel bir adaydır.

Ege bölgesinde çok sevilen deniz börülcesi tarifi videoda verilmiştir. Video @mutfakyoluu tiktok sayfasından alıntıdır. Emekleri için kendilerine çok teşekkür ediyoruz.