Kalp yetersizliğinde belirtiler, kalp yetersizliğinin tipine, dönemine ve kişiye göre değişiklik gösterebilir. Bu belirtilerin bilinmesi, kişinin kendini izlemesi açısından önemlidir.
Erken evrede kalpte yetersizliğe ilişkin değişiklikler olmasına karşın herhangi yakınma olmayabilir. Ancak kalp yetersizliği ilerledikçe yakınma ve belirtiler ortaya çıkmaya başlar ve giderek daha belirgin duruma gelir.
Kalp yetersizliği belirtilerinin başlıca iki nedeni vardır.
- Doku ve organlarda sıvı birikmesine bağlı belirtiler
- Nefes darlığı
- Öksürük veya hırıltılı nefes alma
- Dudaklarda ve parmak uçlarında morarma
- Kilo artışı
- Nefes darlığı ile uyanma, düz yatamama
- Bacaklarda şişme
- Karında şişkinlik
- Karın ağrısı
- İştahsızlık
- Bulantı
- Kalbin atım gücünün azalmasına bağlı olarak dokulara yeterince kan gitmemesine bağlı belirtilerÇarpıntı
- Halsizlik
- Yorgunluk
- Efor kapasitesinde azalma
- Ellerde- ayaklarda soğukluk
- İdrar miktarında azalma
- Solukluk
Kalp yetersizliğinde belirtiler
Nefes darlığı kalp yetersizliğinde en sık rastlanan belirtiler arasındadır
Kalp yetersizliğinde belirtiler arasında en sık rastlananı nefes darlığıdır. Kalp yetersizliğinin seyri sırasında vücutta meydana gelen kimi değişiklikler sonucunda vücutta su ve tuz tutulur ve bunun sonucunda akciğerlerdesıvı birikmesi nefes darlığı ile sonuçlanır.
Kalp yetersizliğinin başlarında ağır eforlarla (yokuş veya merdiven çıkma) ile başlayıp, vücuttaki sıvı birikiminin artışıyla paralel olarak şiddetlenir ve en sonunda saç tarama veya yemek yeme gibi çok basit eforlarda bile görülmeye başlar. Nefes darlığının derecesi, sıvı birikimini ve hastalığın şiddetini gösteren önemli bir parametredir. Mesela normalde gündüzleri hissedilmeyen nefes darlığı, gece yatınca gündüz bacaklarda biriken sıvının vücuda dönmesiyle akciğerlerde toplanmasına ve gece nefes darlığıyla uyanma veya sırtüstü yatamama gibi belirtilerle ortaya çıkabilir. Bu ve benzeri nefes darlığı şikayetleri doktora müracaat nedeni olur.
Kilo artışı ve ödem
Kalp yetersizliğinde belirtiler arasında en sık rastlananlardan biri de ödemdir. Kalp yetersizliğinin seyri sırasında vücutta meydana gelen kimi değişiklikler sonucunda vücutta su ve tuz tutulur. Su ve tuz tutulması sonucunda ödemin akciğerlerde birikmesi nefes darlığı ile sonuçlanırken, vücudun diğer kısımlarında sıvı birikmesi ödem şeklinde kendini gösterir. Ayakbileği ve bacaklarda parmakla basınca çukurluk (godet) bırakan ödem bu sıvı birikmesinin en sık görülen şeklidir. hasta tarafından genellikle ayakkabıların dar gelmeye başlaması, çorapların iz yapması gibi belirtilerle farkedilir. Bacak şişmeleri kimi vakalarda kasıklara kadar çıkabilir, hatta testis torbalarını büyütüp kese gibi sarkmasına neden olabilir. Kimi zaman bacaklarda fazla miktarda biriken ödem bacak derisinde hasara yol açarak yaralar ve çatlaklar oluşturabilir. Bu yara ve çatlaklardan ödem sıvısının dışarı sızması bile söz konusu olabilir.
Ödem sıvısının bir başka biriktiği yer karın boşluğudur. Karaciğer üzerinde artan basınç baskısıyla karaciğer büyür ve karın boşluğuna sıvı sızar. Assit adı verilen karın boşluğundaki sıvı birikimi karnın büyüyüp şişmesine neden olur. Bu durum vücudu ağırlaştırıp hareketi güçleştirir ve sindirim fonksiyonunun aksamasına neden olur. Aynı basınç artışı karın ağrısı ve şişkinlik nedeni de olur. Karaciğer üzerindeki sıvı yükünün uzun süre kalması karaciğer yetersizliğine kadar giden sonuçlara yol açabilir.
Benzer şekilde, vücutta sıvı artışı sonucunda akciğer zarında da sıvı birikebilir. Biriken sıvı akciğeri sıkıştıracağı için nefes darlığına ve vücuda alınan oksijen miktarının azalmasına yol açar.
Vücutta ödem oluşması için vücut ağırlığının %10’undan daha fazla sıvı birikimi gerekir. Bu nedenle vücuttaki sıvı birikimini anlamanın en önemli yolu düzenli kilo takibidir. Kısa sürede kilo almak genellikle vücutta ödem sıvısı biriktiğinin işaretidir.
Öksürük
Kalp yetersizliğinde öksürük başlıca üç nedenden ötürü ortaya çıkabilir. Bu nedenlerden birincisi akciğerlerde sıvı birikiminin yarattığı tahriştir. Özellikle hasta sırtüstü yattığı zaman öksürük daha belirgin olur ve nefes darlığı eşdeğeri kabul edilir. Kalp yetersizliğinde öksürük sırasında bazen balgamda çizgi halinde kan da bulunabilir. Bu durum özellikle kalp yetersizliğinin zemininde mitral kapak hastalığı gibi bir durum olduğunda daha sıktır.
Kalp yetersizliğinde öksürüğün ikinci nedeni, kalp yetersizlikli hastada birlikte bulunan kronik bronşit, KOAH, astım gibi başka akciğer sorunlarının kalp yetersizliği zemininde şiddetlenmesidir. Son olarak da, kalp hastalığı veya hipertansiyon tedavisinde kullanılan kimi ilaçlarda istenmeyen etki olarak öksürük görülebilir.
Her durumda, kalp yetersizlikli bir hastada yeni ortaya çıkan öksürük, hastanın doktoru ile görüşmesini gerektiren bir durumdur.
Çarpıntı kalp yetersizliğinde belirtiler arasında önemlidir
Kalp yetersizliğinde belirtiler arasında yer alan çarpıntı, kalp atışının hızlanması veya düzensiz vurular şeklinde hissedilebilir. İstirahatte kalp atım sayısı dakikada 90-100 üzerine çıkmışsa bu kalp yetersizliğinin kötüye gittiğinin işaretidir. Ayrıca kalp atışlarının düzensizleşmesi de (ekstrasistoller veya atrial fibrilasyon) kalp yetersizliğiyle bağlantılı olarak ortaya çıkabilir. Her durumda, şekli ne olursa olsun, çarpıntı doktora müracaat için bir nedendir.
Çabuk yorulma ve halsizlik
Kalp yetersizliği olanlarda başlangıçta ağır aktiviteler sırasında (koşma, merdiven çıkma vb.) hastalık ilerledikçe daha hafif aktiviteler (düz yolda yürüme vb.) ve daha ileri evrede ev içinde bulaşık yıkama, banyo yapma, ev temizliği, giyinme-soyunma gibi günlük işlerde bile ortaya çıkan çabuk yorulma ve bitkinlik yakınmaları görülür.
Yorgunluk ve bitkinlik, kalbin azalmış pompalama yeteneğine bağlı olarak kas ve dokulara ihtiyaçtan az kan gitmesi sonucu oluşur. Yine aynı nedenle böbreklerden geçen kan da azalacağı için vücutta biriken atık maddeler de yorgunluğa katkıda bulunur. Kalp yetersizliği ile birlikte sık birarada olan kansızlık (anemi), tiroid sorunları, araya giren enfeksiyonlar da yorgunluk ve bitkinlik için önemli etkenlerdir.
Baş dönmesi ve bayılma
Özellikle ayağa kalkınca olan baş dönmesi, sersemlik ve bayılma beyne az kan gitmesi sonucu ortaya çıkar. Kalp yetersizliği olanlarda bu durum ya kalpteki ritm ve ileti bozukluklarının sonucu olarak veya kullanılan ilaçlara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Her durumda, kalp yetersizliği olan bir hastada baş dönmesi, sersemlik ve bayılma yada bayılacak gibi olma ciddi bir durumdur ve hastanın kısa sürede doktoruyla görüşmesini gerektirir.
Göğüs Ağrısı
Kalp yetersizliği olan kişilerin üçte ikisinde koroner damar hastalığı da bulunur. Bu nedenle, kalp yetersizliği seyri sırasında göğüs ağrısının görülmesi kalp yetersizliğini akla getirmelidir. Özellikle eforla ortaya çıkan veya artan göğüs ağrısı koroner damar darlıklarını ifade edebilir. İstirahatte ani ortaya çıkan baskı şeklindeki göğüs ağrısının da yeni başlayan bir kalp krizinin belirtisi olması ihtimali yüksektir. Her durumda, kalp yetersizlikli bir hastada göğüs ağrısının ortaya çıkması, vakit kaybetmeden doktora başvurulmasını gerektiren bir durumdur.
Son söz
Kalp yetersizliği sadece hekim tarafından konulabilecek bir tanıdır. Yukarıda belirtilen yakınmalar kişide kalp yetersizliği olabileceğinin işareti olarak doktora gidilmesi gerektiğini işaret eder. Doktorun yapacağı muayene ve tetkikler kalp yetersizliği olup olmadığını ortaya koyabilir ve ona göre gerekli planlama yapılır. Her durumda, kalp yetersizliği, yakından izlenmesi gereken bir tablodur ve hasta ve yakınlarının bilinçli olması, hastalığın takibi sırasında yaşanabilecek sorunların çoğunu önleyebilir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
