Statinlerin yan etkileri

Kandaki kolesterol düzeylerini düşürmek ve kalp hastalıklarında korunma sağlamak için kullanılan statinlerin yan etkileri bazen kullanımı etkileyebiliyor.

Statinler, kandaki kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olmak ve kalp krizi ve inmeyi önlemek için sıklıkla kullanılan bir ilaç sınıfıdır. Araştırmalar, bazı kişilerde statinlerin kalp krizi, felç ve hatta kalp hastalığından ölüm riskini yaklaşık %25 ila %35 oranında azalttığını göstermektedir. Çalışmalar ayrıca statinlerin tekrarlayan inme veya kalp krizi olasılığını yaklaşık %40 oranında azaltabildiğini göstermektedir.

Statin grubu ilaçlar, kolesterol üretiminden sorumlu olan karaciğer enziminin etkisini bloke ederek çalışır. Kandaki çok fazla kolesterol, arterlerin duvarlarında plak birikmesine neden olabilir. Bu birikim sonunda arterlerin daralmasına veya sertleşmesine neden olabilir. Bu daralmış arterlerdeki ani kan pıhtıları kalp krizine veya felce yol açabilir.

Statinler LDL kolesterolü ve toplam kolesterol seviyelerini düşürür. Aynı zamanda trigliseritleri düşürür ve HDL kolesterol seviyelerini yükseltirler. Statinler ayrıca arterlerdeki plakların stabilize edilmesine yardımcı olarak kalp krizi olasılığını azaltabilir.

Statin kullanırken sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek ilacın etkinliğini artırabilir. Bunun için:

• Dengeli, kalp açısından sağlıklı bir diyet uygulayın
• Düzenli fiziksel aktivite yapın
• Alkol alımını sınırlayın
• Sigara içmekten kaçının

Statin kullanan çoğu insan bu ilaçları çok iyi tolere eder. Ancak bazı insanlarda yan etkiler görülebilir. En yaygın statin yan etkileri şunlardır:

• Baş ağrısı
• Uykusuzluk
• Ciltte kızarma
• Kas ağrıları, hassasiyet veya güçsüzlük (miyalji)
• Uyuşukluk
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı veya kusma
• Karında kramp veya ağrı
• Şişkinlik veya gaz
• İshal
• Kabızlık
• Döküntü
• Düşük kan trombosit seviyeleri

Daha az yaygın yan etkiler ise şu şekilde sayılabilir:

• Saç dökülmesi
• Ciltte iğnelenme, uyuşma veya karıncalanma hissi
• Grip olmuş gibi hissetmeye neden olabilen karaciğer iltihabı
• Mide ağrısına neden olabilen pankreas iltihabı
• Kızarıklık veya akne gibi cilt sorunları
• Erektil disfonksiyon veya düşük cinsel dürtü gibi cinsel sorunlar

Statinler ayrıca hafıza kaybı, zihinsel karışıklık, nöropati, yüksek kan şekeri ve tip 2 diyabet gibi olası yan etkileri olduğuna dair uyarılar taşır. Statinlerin diğer ilaçlarla da etkileşime girebileceğini unutmamak önemlidir.

Statinlerin, nadir görülen ancak potansiyel olarak ciddi birkaç yan etkisi de vardır:

• Kasların iltihaplanması olan miyozit: Statinlerle birlikte başka bazı ilaçlar alındığında kas hasarı riski artar. Örneğin, bir statin ve bir fibrat – başka bir kolesterol düşürücü ilaç – kombinasyonu alırsanız, kas hasarı riski tek başına statin alan birine kıyasla büyük ölçüde artar.
• CPK veya kreatin kinaz seviyelerinin yükselmesi: CPK yükseldiğinde kas ağrısı, hafif iltihaplanma ve kas güçsüzlüğüne neden olabilen bir kas enzimidir. Bu durum nadir görülse de düzelmesi uzun zaman alabilir.
• Rabdomiyoliz (aşırı kas iltihabı ve hasarı): Bu durumda vücudun her yerindeki kaslar ağrılı ve zayıf hale gelir. Ağır hasar gören kaslar, böbreklerde toplanan proteinleri kana salgılar. Böbrekler, statin kullanımının neden olduğu büyük miktarda kas yıkımını ortadan kaldırmaya çalışırken hasar görebilir. Bu durum sonuçta böbrek yetmezliğine ve hatta ölüme yol açabilir. Neyse ki rabdomiyoliz son derece nadirdir. Statin kullanan her 10.000 kişiden birinden daha azında görülür.

Statin kullanırken açıklanamayan eklem veya kas ağrısı, hassasiyet veya halsizlik ortaya çıkarsa, derhal doktorla görüşülmelidir.

Bazı çalışmalar statin kullanımını doğum kusurları ile ilişkilendirmektedir. Bu nedenle hamilelerin bu ilaçları kullanması önerilmez.

Kimi faktörler statinlerin yan etkileri için görülme riskini artırabilir. Bu durumlar şu şekilde sayılabilir:

• Kolesterolü kontrol etmek için birden fazla ilaç almak
• Kadın olmak
• Küçük bir vücut yapısına sahip olmak
• 80 yaş ve üzerinde olmak
• Böbrek veya karaciğer hastalığı varlığı
• Fazla alkol tüketimi
• Hipotiroidizm veya nöromüsküler bozukluklar gibi başka sağlık sorunları

Bazı gıdalar ve ilaçlar statinlerle iyi karışmaz ve yan etkileri daha da kötüleştirebilir. Bunların başlıcaları şunlardır:

• Greyfurt suyu
• Amiodaron
• Gemfibrozil
• Sakinavir (Invirase) ve ritonavir (Norvir) gibi HIV için kullanılan proteaz inhibitörleri
• Klaritromisin ve itrakonazol gibi bazı antibiyotik ve antifungal ilaçlar
• Siklosporin gibi bağışıklık sistemi etkinliğini azaltan ilaçlar

Statinlerle birlikte alındığında sorunlara neden olabilecek başka ilaçlar da vardır. Kullanılan tüm reçetesiz veya reçeteli ilaçlar, bitkisel takviyeler veya vitaminler hakkında doktora bilgi vermek gerekir.

Statinlerin yan etkileri görülürse bunları azaltmak veya hafifletmek için kimi yollar önerilebilir. Bu yollar şu şekilde sayılabilir:

• Statinlere ara verin; bu, kas ağrılarının veya diğer yan etkilerin nedeninin ilaçlar olup olmadığını anlamanıza yardımcı olabilir
• Farklı bir statin ilacı veya dozu deneyin
• Egzersiz rutininizi kademeli olarak değiştirin ve alışık değilseniz yoğun egzersizleri atlayın
• Kolesterolünüzü düşürmek için başka bir ilaç türü deneyin
• Bazı kişilerde yan etkileri önleyebilecek koenzim Q10 takviyeleri alın