Çay ağacı yağı, kozmetikte, yüzeyel ilaçlarda ve ev ürünlerinde yaygın olarak kullanılan ve giderek populerliği artan esansiyel bir yağdır.
Aynı zamanda melaleuca yağı olarak da bilinen bu yağ, Avustralya bitkisi Melaleuca alternifolia yapraklarından damıtılan esansiyel bir yağdır. Son yıllarda, popülerliği alternatif ve tamamlayıcı bir tedavi olarak dünyanın diğer bölgelerinde artmıştır. Günümüzde bu yağ kozmetikte, topikal ilaçlarda ve ev ürünlerinde yaygın olarak bulunur.
Çay ağacı yağı aşağıdaki özelliklerinden ötürü populer olmuştur:
Antibakteriyel etkileri: Avustralya’da yaklaşık 100 yıldır merhem olarak kullanılan bu yağ, özellikle enfekte cilt sorunları için iyileştirici özellikler taşır. Bazı araştırmalar, yağla ilişkili geniş spektrumlu antimikrobiyal aktivitenin, bakterilerin hücre duvarlarına zarar verme yeteneğinden geldiğini göstermektedir.
Antienflamatuar etkileri: Çay ağacı yağı, muhtemelen antienflamatuar özelliklere sahip bir bileşik olan yüksek terpinen-4-ol konsantrasyonundan dolayı enflamasyonu önlemeye yardımcı olabilir. Hayvan deneylerinde, terpinen-4-ol’un ağız enfeksiyonu vakalarında enflamatuar aktiviteyi baskıladığı bulunmuştur. İnsanlarda, topikal olarak uygulanan bu yağın, histamin kaynaklı cilt enflamasyonundaki ödemi parafin yağından daha etkili bir şekilde azalttığı saptanmıştır.
Antifungal etkileri: Bu yağın bir dizi maya ve mantarı öldürme yeteneği saptanmıştır. Çalışmaların çoğu, cildi, cinsel organları, boğazı ve ağzı yaygın olarak etkileyen bir maya türü olan Candida albicans’a odaklanmaktadır. Diğer araştırmalar, terpinen-4-ol’un Candida albicans’ın dirençli suşlarında yaygın bir antifungal ilaç olan flukonazolün aktivitesini arttırdığını göstermektedir.
Antiviral etkileri: Bazı çalışmalar, çay ağacı yağının belirli virüslerin tedavisine yardımcı olabileceğini östermektedir. Ancak bu alanda araştırma sınırlıdır.
Akne tedavisi: Akne en yaygın cilt sorunlarından biridir. Bir çalışmada, akne tedavisinde çay ağacı yağı jeli ve bir plasebo arasında önemli bir fark saptanmıştır. Bu yağ ile tedavi edilen kişilerde hem toplam akne sayısında, hem de aknenin şiddetinde azalma olduğu gözlenmiştir.
Sporcu ayağı (athlete’s foot): Bir çalışmada, göre, sporcu ayağı ayağı veya tinea pedis belirtilerinin bir çay ağacı yağı kreminin topikal olarak uygulamasıyla azaltıldığı gösterilmiştir. Daha yakın tarihli çalışmalarda yüzde 50 yağ içerikli krem kullananların %68‘inde semptomlarda belirgin bir iyileşme görüldüğü ve %64’ünde tam iyileşme sağlandığı gözlenmiştir.. Bu, plasebo grubunda görülen iyileşmenin iki katından fazlaydı.
Kontatkt dermatit: Kontakt dermatit, tahriş edici veya alerjenle temastan kaynaklanan bir egzama türüdür. Kontakt dermatit için bu yağ, çinko oksit ve klobetazon bütirat gibi çeşitli tedaviler karşılaştırıldı. Sonuçlara göre, çay ağacı yağı diğer tedavilere göre alerjik kontakt dermatiti bastırmakta daha etkiliydi. Bununla birlikte, tahriş edici kontakt dermatit üzerinde bir etkisi olmamıştır. Bunun yanısıra, bu yağın kendisinin bazı insanlarda alerjik kontakt dermatite neden olabilmesi de mümkündür.
Kepek ve seboreik dermatit: Bu yağ, bebeklerin kafa derisinde görülen seboreik dermatiti yatıştırmak için kullanılabilir. Bir araştırmaya göre Pityrosporum ovale mayası ile ilgili hafif ila orta kepek %5 çay ağacı yağı ile tedavi edilebilir. Bir başka çalışmada çay ağacı yağı şampuanının kafa derisinde görülen seboreik dermatit olan çocukların tedavisinde etkili olduğu bulunmuştur. Ancak, yağın kendisi de alerjik olabilir. Reaksiyonu kontrol etmek için bebeğin önkoluna biraz şampuan koyun ve durulayın. 24 ila 48 saat içinde reaksiyon olmazsa, kullanımı güvenli sayılır.
Saç biti: Saç bitleri tıbbi tedavilere karşı daha dirençli hale gelmektedir. Bu nedenle uzmanlar giderek daha fazla uçucu yağları alternatif olarak görmektedir. Bir araştırmada, çay ağacı yağı ile bazı uçucu yağlarda bulunan doğal bir bileşik olan nerolidol baş biti tedavisinde karşılaştırıldı. Bu yağ bitleri öldürmede daha etkiliydi ve 30 dakika sonra %100‘ü yok etti. Öte yandan, nerolidol yumurtaları öldürmede daha etkiliydi. Her iki maddenin bir kombinasyonu, 1 kısımdan 2’ye kadar, hem bitleri hem de yumurtaları yok etmek için en iyi sonucu verdi.
Ayak mantarı: Mantar enfeksiyonları tırnak sorunlarının yaygın bir nedenidir ve iyileşmesi zor olabilir. Bir çalışma, hem %5 çay ağacı yağı hem de %2 butenafin hidroklorür (sentetik bir antifungal) içeren bir kremin bir plasebo ile etkilerini karşılaştırdı. 16 hafta sonra tırnak mantarı insanların %80‘inde iyileşti. Plasebo grubundaki hiçbir olgu iyileşmedi. Ancak, bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Ağız sağlığı: Bu yağı içeren bir jel, enflamatuar bir diş eti rahatsızlığı olan kronik diş eti iltihabı olanlar için faydalı olabilir. Çay ağacı yağı jeli kullanan bir çalışma katılımcıları, bir plasebo veya klorheksidin antiseptik jelle karşılaştırıldığında kanama ve iltihaplanmada önemli bir azalma yaşadı. Diğer araştırmalar, kötü nefesle ilişkili bir tür bakterinin bu yağ ve papatyadaki aktif bileşen olan alfa-bisabolol ile tedavi edilebileceğini göstermektedir.
Bu yağı topikal olarak uygulamak veya yutmak çeşitli riskler taşır. Çay ağacı yağı yutulursa aşağıdaki gibi sorunlara yol açabilir:
- şiddetli döküntüler
- kan hücresi anormallikleri
- karın ağrısı
- ishal
- kusma
- mide bulantısı
- halüsinasyonlar
- bilinç bulanıklığı
- uyuşukluk
- koma
bu yağın topikal kullanımı ile ilişkili riskler arasında da şunlar bulunabilir:
- Alerjik kontakt dermatit
- Erkek prepubertal jinekomasti (erkeklerde göğüslerin büyümesi)
- Bakteri direnci
Bu yağ genellikle doğrudan cilde uygulanır. Ancak, kullanmadan önce dikkatli olmak ve herhangi bir alerjik reaksiyonu kontrol etmek önerilir.
