Kadınlarda en sık rastlanan kanser türü olan meme kanseri için tarama yapılması, istenmeyen sonuçları önlemek için çok önemlidir.
Tarama nedir?
Tarama, bir toplumda hızla uygulanabilen testler ve muayenelerle belirti veya bulgu vermeyen hastalıkların ortaya çıkarılmasıdır. Tarama yapmak için hastalığın toplum içerisinde önemli bir sağlık problemi olması, belirtisiz hastalığın bu yöntem ile saptanabilir olması, erken tanının tedavi açısından avantaj sağlaması ve ölüm veya istenmeyen olay riskini azaltması gerekir. Uygulanacak tarama yöntemi etkili ve doğru, aynı zamanda taramaya katılanlar tarafından kabul edilebilir, kolay uygulanan, maliyeti düşük ve yüksek yararlı olmalıdır.
Meme kanseri için tarama
Meme kanseri tarama programının amacı, kadınlarda klinik bulgu ortaya çıkmadan meme kanserini erken
dönemde saptayarak (küçük boyutta ve lenf nodu negatif) meme kanserinden ölüm oranının azaltılması,
meme koruyucu cerrahi oranının artırılması ve tedavi ile ilgili morbiditenin azaltılmasıdır.
Meme kanseri için tarama yöntemleri olarak, 20 yaşından itibaren kendi kendine muayene, 20 yaşından sonra klinik muayene ve 40 yaşından sonra mamografi önerilmektedir. Bunlardan sadece mamografi meme kanserine bağlı ölüm ve diğer istenmeyen sonuçları azaltırken, diğerleri meme kanseri farkındalığını artırmaktadır.
Yapılan araştırmalar tarama ile meme kanseri ölümlerinin %20 – %40 oranlarında azaltılabildiğini göstermektedir. Meme kanserinde mortalitenin azalmasında taramanın katkısı 2/3 iken tedavi edici yöntemlerin etkisi 1/3 olarak hesaplanmaktadır.
Avrupa ülkelerinden farklı olarak ülkemizde nüfusun genç olduğu ve meme kanserli olguların yaklaşık yarısının
50 yaş altında ve premenopozal dönemde olduğu bilinmektedir. Yüksek risk grubunda olmayan kadınlarda taramaya 40 yaşında başlanması ve taramanın 40-69 yaş arasında ve her yıl yapılması önerilmektedir.
Meme kanseri için tarama standartları
Taramada gold standart Mamografi olup, tanısal mamografi endikasyon dahilinde herhangi bir yaş sınırı veya aralığı olmadan yapılabilmektedir. Şüpheli bulgularda tanısal MG yaş sınırı en az 25 yaş olmak üzere hastaya ve semptomuna göre, 25-40 yaş arasında ise Radyolog kararı ile 40 yaş sonrasında ise rutin olarak yapılmalıdır.
Amerikan Kanser Derneği (ACR) tarafında 2017 yılında yayınlanan tarama rehberinde bazı değişiklikler yapılmış olup kişisel risklere göre tarama rehberi oluşturulmuştur. Bu doğrultuda riskler düşük risk, orta risk ve yüksek risk olarak 3 gruba ayrılmıştır
Düşük riskli grup
Bu grupta yaşam boyu meme kanseri riski <15 olan kadınlar yer alır.
- Bu grupta mamografik taramanın yıllık olarak 40 yaşında başlaması önerilmektedir.
- Taramanın sonlandırma yaşı ise bulunmamakla birlikte tarama yaşa göre eşlik eden diğer sorunlar ve beklenen yaşam süresine göre realize edilmelidir.
Orta riskli grup
Bu grupta öyküsünde lobuler neoplazi, atipik duktal hiperplazi veya daha önceden geçirilmiş meme kanseri öyküsü olan veya yaşam boyu meme kanseri riski % 15-20 olan kadınlar bulunmaktadır.
- Bu grup için mamografik taramaya başlama yaşı 40 olarak kabul edilmekte ve yılda bir kontrol önerilmektedir.
- Öyküsünde meme kanseri tedavisi olan olgularda da yıllık mamografik tarama yapılmalıdır.
- Yoğun meme dokusuna sahip orta derecede riskli kadınlarda ultrason da mamografiye eklenebilir.
Yüksek riskli grup
Bu grupta
- Birinci derece akrabasında veya kendisinde BRCA pozitifliği olan olgular
- Toraks bölgesine 10-30 yaş aralığında radyoterapi uygulanan olgular
- Yaşam boyu meme kanseri riski %20’nin üzerinde olan olgular bulunur.
- Bu grupta genel populasyondan daha erken yaşta mamografik taramaya başlanması önerilmektedir.
- 10-30 yaşlar arasında radyoterapi uygulanan olgularda 25 yaş öncesinde olmamak şartıyla RT uygulamasından 8 yıl sonra mamografik taramaya başlanmalıdır.
- Genetik yatkınlık durumunda 30 yaş altında olmamak şartıyla etkilenen kişi de saptama yaşından 10 yıl öncesinde taramaya başlanmalıdır.
- BRCA gen mutasyon taşıyıcılarında MR taramaya 25 yaşında başlanılması ve 30 yaş üzerinde mamografiye ilave edilmesi önerilmektedir.
- 30 yaş altında toraksa yönelik radyoterapi uygulanan olgularda yıllık MR taraması gereklildir.
- MR taramasına 25 yaş öncesinde olmamak şartıyla radyoterapiden 8 yıl sonra başlanmalıdır.
- Kişisel öyküsünde meme kanseri tedavisi alan ve yoğun memeye sahip olgularda veya 50 yaş öncesinde meme kanseri tanısı alan olgularda yıllık MR yapılması gerekliliği önerilmektedir.
- MR incelemesini tolere edemeyen yüksek riskli grupta mamografiye ilaveten taramada US yapılabilir.
- Taramanın, kadının yaşına ve eşlik eden diğer hastalıkların varlığına bağlı olarak beklenen yaşam süresi 5 yıl altında ise durdurulması önerilmektedir.
- Yaşam boyu meme kanseri riski % 20’nin üzerinde olan yüksek riskli grupta yıllık MR tarama yapılmalıdır
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
