Lutein ve zeaksantin

Okuma süresi: 3 dakika

Lutein ve zeaksantin göz sağlığını destekleyen ve karotenoidler grubunda yer alan bitkisel kökenli güçlü antioksidanlardır.

Lutein ve zeaksantin, meyve ve sebzelere sarı ila kırmızımsı bir renk veren bitkiler tarafından üretilen pigmentler olan iki önemli karotenoiddir. Bu ikisi yapısal olarak birbirlerine çok benzerler, sadece atomlarının dizilişinde küçük bir fark vardır.

Bu maddeler vücudu serbest radikaller adı verilen kararsız moleküllere karşı koruyan güçlü antioksidanlardır. Serbest radikaller fazla olduğunda hücrelerinize zarar verebilir, yaşlanmaya katkıda bulunabilir ve kalp hastalığı, kanser, tip 2 diyabet ve Alzheimer hastalığı gibi hastalıkların ilerlemesine yol açabilir.

Lutein ve zeaksantin vücudun proteinlerini, yağlarını ve DNA’sını stres faktörlerinden korur ve hatta vücuttaki bir diğer önemli antioksidan olan glutatyonun geri dönüşümüne yardımcı olabilir.

Ek olarak, antioksidan özellikleri “kötü” LDL kolesterolün etkilerini azaltabilir, böylece atardamarlardaki plak birikimini ve kalp hastalığı riskini azaltır.

Lutein ve zeaksantin ayrıca gözleri serbest radikal hasarından korumaya yardımcı olur. Gözler hem oksijene hem de ışığa maruz kalır ve bu da zararlı serbest radikallerin üretimini teşvik eder. Bu maddeler serbest radikalleri ortadan kaldırır. Bu karotenoidler birlikte daha iyi çalışıyor gibi görünmektedir ve aynı konsantrasyonda bile birleştirildiklerinde serbest radikallerle daha etkili bir şekilde mücadele edebilirler.

Göz sağlığını desteklerler: Lutein ve zeaksantin, retinada, özellikle de gözünüzün arka kısmında bulunan makula bölgesinde biriken tek diyet karotenoidleridir. Makulada yoğun miktarda bulundukları için maküler pigmentler olarak bilinirler. Makula görme için gereklidir. Bu karotenoidler, gözleri zararlı serbest radikallerden koruyarak bu bölgede önemli antioksidanlar olarak çalışır. Bu antioksidanların zaman içinde azalmasının göz sağlığını bozabileceği düşünülmektedir. Bunlar yrıca fazla ışık enerjisini emerek gözler için doğal bir güneş kremi görevi görür. Özellikle gözleri zararlı mavi ışıktan korudukları düşünülmektedir (10Trusted Source).

Aşağıda bu karotenoidlerin yardımcı olabileceği bazı durumlar yer almaktadır:

• Yaşa bağlı maküler dejenerasyon (AMD)
• Katarakt
• Diyabetik retinopati
• Retina dekolmanı
• Üveit

Ancak, bu maddelerin göz üzerindeki yararlı etkilerini araştıran çalışmalar halen yeterli değildir..

Cildi koruyabilir: Bu maddelerin cilt üzerindeki faydalı etkileri ancak son yıllarda keşfedilmiştir. Bunlar antioksidan etkileri sayesinde cildi güneşin zararlı ultraviyole (UV) ışınlarından korurlar. İki haftalık bir hayvan çalışması, %0,4 lutein ve zeaksantinle zenginleştirilmiş diyet alan sıçanlarda, bu karotenoidlerin sadece %0,04’ünü alanlara göre UVB kaynaklı cilt iltihabına daha az rastlandığını göstermiştir. Ayrıca, hayvan çalışmaları lutein ve zeaksantinin cilt hücrelerini erken yaşlanmadan ve UVB kaynaklı tümörlerden koruyabileceğini göstermektedir. Herhangi bir spesifik öneride bulunulabilmesi için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.

Lutein ve zeaksantin, görme kaybını veya göz hastalıklarını önlemek için diyet takviyesi olarak yaygın şekilde önerilmektedir. Bu takviyeler genellikle kadife çiçeği çiçeklerinden elde edilir ve mumlarla karıştırılır, ancak sentetik olarak da yapılabilir. Gözlerdeki düşük lutein ve zeaksantin seviyeleri yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) ve katarakt ile ilişkilendirilirken, bu karotenoidlerin kandaki yüksek seviyeleri AMD riskinin %57’ye kadar azalmasıyla bağlantılıdır.

Şu anda bu karotenoidler için önerilen bir diyet dozu yoktur. Dahası, vücudun ihtiyaç duyduğu lutein ve zeaksantin miktarı, maruz kaldığı stres miktarına bağlı olabilir. Örneğin, sigara içenler, sigara içmeyenlere kıyasla daha düşük karotenoid seviyelerine sahip olma eğiliminde olduklarından daha fazla lutein ve zeaksantine ihtiyaç duyabilirler.

Amerikalıların günde ortalama 1-3 mg lutein ve zeaksantin tükettiği tahmin edilmektedir. Ancak, yaşa bağlı maküler dejenerasyon (AMD) riskini azaltmak için bundan çok daha fazlasına ihtiyaç olabilir. Günde 6-20 mg diyet luteini, göz rahatsızlıkları riskinin azalmasıyla ilişkilidir. Yaşa Bağlı Göz Hastalığı Çalışması 2 (AREDS2) araştırması, 10 mg lutein ve 2 mg zeaksantinin ileri yaşa bağlı makula dejenerasyonuna ilerlemede önemli bir azalmaya neden olduğunu bulmuştur.

Lutein ve zeaksantin takviyeleri ile ilişkili çok az yan etki var gibi görünmektedir. Büyük ölçekli bir göz çalışmasında, beş yıl boyunca bu takviyelerin hiçbir yan etkisi bulunmamıştır. Tespit edilen tek yan etki, zararlı olduğu düşünülmeyen bir miktar cilt sararmasıdır. Ancak bir vaka bildiriminde, günde 20 mg lutein takviyesi alan ve aynı zamanda sekiz yıl boyunca yüksek luteinli diyet tüketen yaşlı bir kadının gözlerinde kristal gelişimi tespit edilmiştir. bu kadın takviye almayı bıraktığında, kristaller bir gözünde kaybolmuş ancak diğerinde kalmıştır .

Bu maddeler mükemmel bir güvenlik profiline sahiptir. Araştırmalar, vücut ağırlığının her kilosu başına 1 mg lutein ve vücut ağırlığının her kilosu başına 0,75 mg zeaksantinin günlük olarak güvenli olduğunu tahmin etmektedir. Bu, 70 kg bir kişi için 70 mg lutein ve 53 mg zeaksantine eşittir. Ancak, bu konuda daha fazla çalışmaya gerek vardır.

Lutein ve zeaksantin birçok meyve ve sebzenin turuncu ve sarı renklerinden sorumlu olsa da, aslında yeşil yapraklı sebzelerde daha fazla miktarda bulunurlar. İlginç bir şekilde, koyu yeşil sebzelerdeki klorofil, bu karotenoidlerin pigmentlerini maskeler, böylece sebzeler yeşil renkli görünür.

Bunların temel kaynakları arasında lahana, maydanoz, ıspanak, brokoli ve bezelye bulunmaktadır. Lahana, gram başına 48-115 mcg ile en iyi lutein kaynaklarından biridir. Ayrıca turunçgiller, kavun, kivi, kırmızı biber, balkabağı ve üzüm de bu maddeler için iyi birer kaynaktır. Buna ek olarak, yumurta sarısının yüksek yağ içeriği bu besinlerin emilimini artırabileceğinden, yumurta sarısı önemli bir kaynak olabilir. Yağlar bu maddelerin emilimini artırır, bu nedenle yeşil salataya veya pişmiş yeşilliklere biraz zeytinyağı eklemek iyi olur..