Otonom sinir sisteminin olması gerektiği gibi çalışmaması sonucu ortaya çıkan disotonomi için destekler büyük önem taşıyabilir.
Otonom sinir sistemi vücut ısısının düzenlenmesinden solunum şekline, kan basıncının ayarlanmasından kalp hızına, sindirim sisteminin çalışmasından cinsel faaliyetlere kadar uzanan pek çok vücut fonksiyonunu bir denge içinde yönetmekten sorumludur. Bu sistemde oluşan sorunlar, vücuttaki pek çok sistemi etkiler.
Otonom sinir sistemi dengesizliği veya disotonomi tablosu dünyada 70 milyondan fazla insanı, yani erişkin nüfusun % 1’inden fazlasını etkilemektedir. Otonom bulgularının kendisi kaygı bozukluğuna veya iyileşememe/düzelememe hissine neden olurken; anksiyetesi olan hastalarda otonom tutulum daha sık görülür.
Hastalarda sıklıkla kronik yorgunluk, IBS, fibromiyalji, artmış duyarlılık, hiperaktif mesane ve besin alerjileri/entoleransı bulunur. Ayrıca, hipermobilitesi, Ehlers-Danlos sendromu, kronik yorgunluğu ve/veya romatolojik hastalığı olan hastalarda görülme olasılığı daha fazladır. Drospirenon içeren doğum kontrol hapları ve demir eksikliği de bu durumun önemli nedenleri arasındadır. Ayrıca histamin duyarlılığı ve mast hücre aktivasyonu da disotonomi nedeni olabilir. Ayrıca susuzluk ve sıcak ortam da disotonomiyi tetikler. Bir başka önemli neden de uyku bozukluklarıdır.
Bunlar dışında;
- B12 ve D vitaminleri, demir ve bakır eksikliği,
- Damar açıcı, tansiyon düşürücü veya idrar söktürücü kullanımı,
- SNRI türü antidepresanlar (duloksetin, venlafaksin, milnasipran)
- Trisiklik antidepresanlar (amitriptilin, nortriptilin)
da disotonomi nedeni olabilir.
Disotonomi için destekler aşağıdaki gibi sayılabilir:
- Demir eksikliği anemisi, böbrek hastalıkları, tiroid hastalıkları, böbreküstü bezi hastalıkları, kanda kortizol yüksekliği, kronik enfeksiyonlar araştırılmalıdır.
- Kardiyolog muayenesi ve kardiyolojik incelemeler yapılmalıdır.
- Hastalarda sıklıkla çölyak hastalığı ve/veya gluten duyarlılığı olabilir. Bu nedenle, gerek duyulursa bu yönde incelemeler yapılmalıdır.
- Sorun yaratacak ilaçlar için doktorla görüşülüp tedavinin değiştirilmesi talep edilmelidir.
- Yeterli sıvı almaya dikkat edilmelidir.
- Hipertansiyon veya böbrek yada kalp yetersizliği yoksa tuz alımını arttırmak yararlı olur.
- Sıcakta ortamlardan, sıcak duş, banyo veya saunadan kaçınılmalıdır.
- Bağırsak çevresinde kan göllenmesini önlemek için az sayıda ama fazla miktarda yemek yerine, miktarları azaltıp öğün sayısını arttırmak tercih edilmelidir.
- Kan şekeri dengesizliği için gerekli tedbirler alınmalıdır.
- Sigara, alkol ve kafeinden kaçınılmalıdır.
- Besinler ve histamin ilişkisine dikkat edilmelidir..
- Vagus siniri aktivasyonu otonom sinir siteminde düzelme sağlarken, bağışıklık sisteminin sakinleşmesini de sağlayarak artmış enflamatuar sürecin önünü keser. Bunun için nefes teknikleri, yoga ve meditasyon kullanılabilir.
- Alfa lipoik asit tüketimi/takviyesi otonom bulgulara iyi gelir.
- Magnezyumdan zengin beslenmek önemlidir.
- Uyku kalitesi arttırılmalıdır.
- Kaygı bozukluğu için yardım almak iyi olur.
- Çarpıntı ve ellerde titreme ile birlikte beyin sisi , migren, fibromiyalji ağrıları, artmış duyarlılık, kulak çınlaması ve/veya uzuvlarda uyuşmanın bir nedeni beyinde artmış uyarılabilirlik olabilir. Bunun önde gelen nedeni GABA eksikliğidir.
- Ekzorfin içeren besinler (gluten, inek sütü ürünleri, soya, ıspanak) tüketilmemelidir.
- Düzenli egzersize önem verilmelidir.
- Aspartam içeren yapay tatlandırıcıları tüketmeyin.
- Glisin, sistein ve taurin; glutamatın beyinde oluşturduğu eksitotoksisiteyi azaltır. Glisin ve taurin, magnezyum glisinat ve magnezyum taurinat takviyelerinde bulunur. Ayrıca balıklar, deniz ürünleri, sakatat, kırmızı et, hindi eti, kelle paça, kemik suyu, yumurta, tohumlar, turpgillerde ve soğangillerde bulunur.
- Koenzim Q10 günde 400 mg’a kadar kullanılarak mitokondri sağlığının düzelterek, beyinde uyarılabilirlik artışını, artmış duyarlılığı, otonom tutulum bulgularını, beyin sisi ve yaygın kas ağrılarını azaltır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
