Varisler veya varisli damarlar, toplardamarlar genişlediğinde ve kanla aşırı dolduğunda ortaya çıkan şişkin ve kabarık toplardamarlardır.
Varisli damarlar tipik olarak şişmiş ve kabarık görünür ve mavimsi-mor veya kırmızı bir renge sahiptir. Genellikle ağrılıdırlar. Bu durum özellikle kadınlarda çok yaygındır. Tüm yetişkinlerin yaklaşık yüzde 25’inde varisli damarlar vardır. Çoğu durumda, varisli damarlar alt bacaklarda görülür.
Varisler, toplardamarlar düzgün çalışmadığında ortaya çıkar. Toplardamarlarda kanın geriye doğru akmasını engelleyen tek yönlü kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar arızalandığında, kan kalbe doğru devam etmek yerine damarlarda toplanmaya başlar. Bu durumda damarlar genişler. Varisli damarlar genellikle bacakları etkiler. Kalpten en uzak olan damarlar bacaklardadır ve yerçekimi kanın yukarı doğru akmasını zorlaştırır.
Varisli damarlar için bazı potansiyel nedenler şunlardır:
- Hamilelik
- Menopoz
- 50 yaş üstü
- Uzun süre ayakta durmak
- Obezite
- Ailede varis öyküsü
Varisli damarların birincil belirtisi, genellikle bacaklarda ortaya çıkan görünür, şekilsiz damarlardır. Ayrıca genişlemiş damarların üzerinde veya çevresinde ağrı, şişlik, ağırlık ve sızı olabilir. Bazı durumlarda, şişlik ve renk değişikliği gelişebilir. Şiddetli vakalarda, damarlar önemli ölçüde kanayabilir ve ülserler oluşabilir. Bu durum muayeneyle ortaya çıkar ve kimi durumlarda ayrıntılı tanı için ultrason veya venografi de gerekebilir. Ultrason veya venogram gibi testler, bacaklardaki ağrı ve şişliğe kan pıhtısı veya tıkanıklık gibi başka bir rahatsızlığın neden olmadığından emin olmaya yardımcı olur.
Genel olarak, varisli damarlar tedavi edilirken muhafazakâr davranılır ve yaşam tarzı değişiklikleri varisli damarların oluşmasını veya daha kötü hale gelmesini önlemeye yardımcı olabilir. Bu değişiklikler şu şekilde sıralanabilir:
- Uzun süre ayakta durmaktan kaçınmak
- Kilo vermek veya sağlıklı kiloyu korumak
- Dolaşımı iyileştirmek için egzersiz yapmak
- Kompresyon (varis) çorapları kullanmak
- Dinlenirken veya uyurken bacakları yükseltmek
Yaşam tarzı değişiklikleri işe yaramıyorsa veya varisli damarlar çok fazla ağrıya neden oluyor veya genel sağlığa zarar veriyorsa, girişimde bulunmak gerekebilir.
Damar ligasyonu ve sıyırma, anestezi gerektiren cerrahi bir tedavidir. İşlem sırasında cerrah ciltte kesikler açar, varisli damarı keser ve kesiklerden çıkarır. Damar sıyırma ameliyatlarının güncellenmiş varyasyonları geliştirilmiş olsa da, daha yeni, daha az invaziv seçenekler mevcut olduğundan giderek daha az uygulanmaktadır.
Günümüzde varisli damarlar için çok çeşitli minimal invaziv tedavi seçenekleri mevcuttur. Bunlar şunları içerir:
- skleroterapi: büyük bir damarı tıkamak için sıvı veya köpük kimyasal enjeksiyonu kullanılması
- mikroskleroterapi: küçük damarları tıkamak için sıvı bir kimyasal enjeksiyon kullanılması
- lazer cerrahisi: bir damarı tıkamak için ışık enerjisi kullanılması
- endovenöz ablasyon tedavisi: bir damarı tıkamak için ısı ve radyofrekans dalgalarının kullanılması
- endoskopik damar cerrahisi: bir damarı tıkamak için küçük bir kesiden sokulan küçük bir ışıklı skop kullanılması
Önerilen yöntem belirtilerinize, varisli damarın boyutuna ve konumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Varisli damarlar normalde zaman içinde kötüleşir. Bu, onları kontrol etmek ve ağrıyı yönetmek için gerekli yaşam tarzı değişiklikleri yapılsa bile geçerlidir. Çirkin olsalar da, varisler genellikle uzun vadeli tıbbi sorunlara neden olmazlar. Ancak, bazı durumlarda, varisli damarlar bacaklarda ülser veya yaralara, kan pıhtılarına veya kronik iltihaplanmaya yol açabilir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
