Kışla birlikte turunçgiller de bollaştı. Mandalina, portakal ve greyfurt tezgahlarda boy gösterdi. Gelin şu turunçgillere yakından bakalım.
Turunçgiller, sedefotu familyası Rutaceae’nin çiçekli ağaç ve çalıları cinsidir. Bu tanıma limon, misket limonu, portakal, mandalina, greyfurt, ağaç kavunu, kumkuat, turunç, bergamot ve pomelo dahil, meyvesi için veya süs bitkisi olarak yetiştirilen pek çok küçük ağaç ve dikenli çalı girer.
Turunçgillerin, Asya ve Malay Takımadalarının subtropikal ve tropikal bölgelerine özgü olduğuna inanılır, ancak bazı türleri Akdeniz havzasında yüzyıllardır mevcuttur. Bu bitkilerin kökeni sıcak iklimler olduğu için dona dayanıklı değildirler. Başarılı bir şekilde yetiştirilmeleri için -2°C’nin altına düşmeyen sıcaklıklar gereklidir. Bu ağaçlar, verimli toprak ve yeterli yağış veya sulamaya sahip, istikrarlı güneş ve nemli ortamlarda gelişir.
Akdeniz, Güney Ege, Güney Marmara kıyıları turunçgil yetişmesi için Türkiye’nin en uygun kesimleridir. Antalya, Mersin illeri Türkiye’nin en büyük turunçgil üreticileridir. Dünyada ise Çin, Brezilya, İtalya, Amerika, Meksika, Hindistan ve Mısır en büyük turunçgil üreticileridir.
Bu meyvelerin yararlı içerikleri aşağıdaki şekilde sayılabilir:
- Vitaminlerden ve minerallerden zengindirler: Turunçgiller başta C vitamini olmak üzere çeşitli vitaminler açısından zengindir. Orta boy bir portakal bir kişinin günlük C vitamini gereksiniminin tümünü karşılar. Ayrıca B vitaminleri, potasyum, fosfor, magnezyum ve bakır içerirler.
- Bol miktarda lif içerirler: Turunçgiller liflerden zengindir ve bu lifler meyvelerin her yerinde bulunur. Turunçgiller özellikle çözünebilen lifleri bolca içerirler ve çözünebilir liflerin çözünemeyen liflere oranı en yüksek olan meyvelerdir.
- Antienflamatuar bileşikler içerirler: Bu meyveler flavonoidler, karotenoidler ve esansiyel yağlar gibi antioksidan ve antienflamatuar özellikli maddeleri bolca içerirler.
- Kalori içerikleri düşüktür: Düşük kalori içerikleri nedeniyle turunçgiller iyi birer diyet eşlikçisidirler. Bir orta boy portakal 60, bir küçük mandalina 35 kalori içerir.
- Düşük glisemik indeks değerleri vardır: Bu meyveler oldukça düşük glisemik indeks değerlerine sahiptir, bu nedenle kan şekeri dengesizliğini tetiklemezler. Örneğin portakalın glisemik indeks değeri sadece 43’tür.
Bu özellikleri nedeniyle birtakım sağlık sorunları üzerinde koruyucu etki gösterirler.
- Kan basıncını ve kolesterol düzeylerini olumlu etkileyebilirler.
- Kalp krizi ve inme riskini azaltabilirler.
- Kansere karşı koruyucu olabilirler.
- Beyin sağlığını olumlu etkilerler.
- Böbrek taşı oluşumunu azaltabilirler.
Tüm bu yararlarına karşılık turunçgil tüketimi bazı sakıncaları da içerebilir. Bunlar şu şekilde sayılabilir:
- Turunçgiller asitli meyveler oldukları için fazla miktarda tüketilmeleri diş çürüklerine yol açabilir. Bu durum hem meyvenin kendisinin tüketimi, hem de suyunun fazla içilmesi için sözkonusudur.
- Bu meyvelerin sıkılmış suları hiç bir şekilde meyvenin kendisini yemenin yerini tutmaz. Meyve suyu bu meyvelerin içerdiği lifleri ve daha pek çok yararlı mikrobesleyiciyi içermez.
Greyfurt için ek tedbirlere de gerek vardır. Greyfurt içinde bulunan furanocoumarin adındaki madde ilaç emilimlerini etkileyerek daha fazla ilaç emilmesine ve bunun sonucunda aşırı ilaç etkileri veya ilaç zehirlenmelerine yol açabilir. Greyfurtla etkileşen başlıca ilaçlar şunlardır:
- Warfarin ve benzeri kan pıhtılaşmasını önleyen ilaçlar
- Statinler başta olmak üzere kolesterol düşürücü ilaçlar
- Kalsiyum kanal blokerleri başta olmak üzere kimi hipertansiyon ilaçları
- Benzodiazepinler başta olmak üzere kimi sakinleştiriciler ve uyku ilaçları
- Siklosporin ve kimi başka bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlar
- Kimi kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar
Sonuç olarak, turunçgiller pek çok yararlı özellikleri barındıran meyvelerdir. Ancak, bu meyvelerin de dikkatli tüketilmesi ve aşırıya kaçılmaması iyi olur.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
