Alzheimer hastalığını tanımlamak için kullanılan “tip 3 diyabet” terimi ile, bu hastalıkla kan şekeri dengesizliği birlikteliğini vurgular.
Tip 3 diyabet resmi bir diyabet türü olarak sınıflandırılmasa da, insülin ve glikoz düzensizliği onu tip 1 ve tip 2 diyabet gibi diğer türlere benzetmektedir. Bununla birlikte, tip 3 diyabet beyni tutar ve Alzheimer hastalığına yol açar.
“Tip 3 diyabet” Alzheimer hastalığını tanımlamak için önerilen bir terimdir. Beyindeki insülin düzensizliğinin bunamaya neden olduğu öngörüldüğü için bu terimi önerilmiştir. Ancak tip 3 diyabet resmi olarak kabul gören bir tanı değildir. Amerikan Diyabet Derneği ve diğer büyük sağlık kuruluşları, Alzheimer hastalığını kendi sınıflandırmaları içinde bir diyabet türü olarak listelememektedir.
Diğer diyabet tipleri arasında tip 1, tip 2 ve gestasyonel diyabet bulunmaktadır. Buna ek olarak, bazı araştırmalar pankreatitten kaynaklanabilecek pankreatojenik diyabeti sınıflandırmak için “tip 3c” terimini kullanmaktadır. Bu tip Alzheimer hastalığından farklıdır.
Alzheimer Derneği’ne göre, Alzheimer hastalığının erken belirti ve semptomları şunları içerir:
- günlük yaşamı olumsuz etkileyen hafıza kaybı
- sorunları çözmekte veya plan yapmakta zorlanma
- alışılmış görevleri yerine getirmede zorluk
- yer veya zaman konusunda kafa karışıklığı
- yazılı ve sözlü dili kullanmada ve anlamada zorluk
- eşyaları yanlış yerleştirmek
- azalmış muhakeme
- sosyal aktivitelerden veya işten çekilme
- ruh hali ve kişilik değişiklikleri
2008 tarihli bir incelemenin yazarları, “tip 3 diyabet” teriminin Alzheimer hastalığının beyni etkileyen bir diyabet türü olduğu gerçeğini doğru bir şekilde yansıttığı sonucuna varmıştır. Buna göre, Alzheimer hastalığı, bozulmuş insülin ve insülin benzeri büyüme faktörü (IGF) sinyalini içeren nöroendokrin bir hastalık olarak tanımlanır. Bu durum aynı zamanda enflamasyon ve oksidatif stresi de içerebilir.
Obezite ve tip 2 diyabet Alzheimer hastalığının gelişimine katkıda bulunabilir, ancak bunlar tek başına yeterli değildir.
Bununla birlikte, daha yeni bir çalışma, insülin parçalayıcı enzimin metabolik yolları değiştirerek tip 2 diyabeti tip 3 diyabete kaydırabileceğini öne sürmektedir. Bu süreç beyinde oksidatif stres ve beta-amiloid ile sonuçlanabilir ki bunların her ikisi de Alzheimer hastalığının özellikleridir.
2020 yılında yapılan bir çalışma, tip 3 diyabet gelişimi için potansiyel risk faktörlerini listelemektedir. Bunlar şunları içerir:
- kalori, şeker ve yağ oranı yüksek ve lif oranı düşük bir diyet
- düşük sosyoekonomik statü
- strese maruz kalma
- ırk ve etnik köken
- fiziksel aktivite eksikliği
- genetik
- aile öyküsü
- doğum ağırlığı
Aynı çalışma, yüksek tansiyon ve bozulmuş lipid veya yağ taşınmasının Alzheimer hastalığının gelişiminde rol oynadığını göstermektedir. Ek olarak, APOE4 genine sahip olmak, bir kişinin bu duruma yakalanma riskini artırabilir.
Tip 3 diyabetin (Alzheimer hastalığı) tedavisi yoktur, ancak hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak veya semptomlarını tedavi etmek için kimi ilaçlar kullanılabilir. Bunlar arasında aducanumab, donepezil, galantamin ve suvorexant bulunabilir. Önerilen alternatif ve doğal tedavilerin etkili veya güvenli olduğu yönünde veri yoktur. Bazı araştırmalar potansiyel terapötik ajanlar olarak kurkumin, ketojenik diyet ve antioksidanları araştırmıştır, ancak şu ana kadar çalışmalar sonuçsuz kalmıştır.
Ulusal Yaşlanma Enstitüsüne göre, aşağıdakilerin tip 3 diyabeti (Alzheimer hastalığı) ve bilişsel gerilemeyi önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olabileceğine dair kesin olmasa da cesaret verici kanıtlar vardır:
- fiziksel aktivitenin artırılması
- kan basıncının izlenmesi
- bilişsel eğitim yapmak
Alzheimer hastalığının önlenmesi için diyet tedavilerine ilişkin kesin bir kanıt da bulunmamaktadır.
Normal vücut ağırlığına ulaşmak veya bunu korumak ve yeterli fiziksel aktivitede bulunmak insülin direncini ve prediyabeti önlemeye yardımcı olabilir. Alzheimer hastalığından kaçınmak için herhangi bir stratejinin etkinliğini kanıtlamamış olsa da, kan şekerini yönetmek mantıklı bir yaklaşım olabilir. Gereğinde diyabetin başlangıcını geciktirmek veya tedavi etmek için metformin de önerilebilir.
Aşağıdaki tabloda tip 1, tip 2 ve tip 3 diyabet karşılaştırılmaktadır:
| Tip 1 diyabet | Tip 2 diyabet | Tip 3 diyabet | |
|---|---|---|---|
| Altyapısı nedir? | Vücut pankreastaki hücrelere saldırır ve bu da hücrelerin insülin yapma yeteneğini kaybetmesine neden olur. | Vücut insülini iyi kullanamaz veya talebi karşılayacak kadar üretemez. | Vücutta bozulmuş insülin ve IGF sinyali, oksidatif stres ve enflamasyon görülür. |
| Risk faktörleri ve nedenleri | Halen tip 1 diyabetin kesin nedenini bilinmemektedir, ancak genler veya virüsler bunu tetikleyebilir. | Aşırı kilo, obezite ve fiziksel hareketsizlik tip 2 diyabete yol açabilir. | Olası risk faktörleri kötü beslenme, obezite, tip 2 diyabet, hareketsizlik, genler, etnik köken ve yüksek kan basıncıdır. |
| Tedavi | İnsülin ve metformin gibi ilaçları içerir. | İlaç tedavisi, diyet ve egzersiz tip 2 diyabetli kişilere yardımcı olabilir. | Alzheimer hastalığının yönetimi ilaçları ve desteği içerir. İnsanlar diyet ve yaşam tarzı yoluyla kan şekerini yönetebilirler. |
| Sonuç ve korunma | Kesin tedavisi yoktur, ancak ilaçlar durumu yönetmeye yardımcı olabilir. Önleme çalışmaları devam etmektedir. | Yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri tip 2 diyabetin tedavisine ve önlenmesine yardımcı olabilir. | Alzheimer hastalığının tedavisi, tedavisi olmamasına rağmen ilaç tedavisini içerir. Fiziksel aktivite, sağlıklı bir diyet ve ılımlı bir vücut ağırlığı insülin direncini önlemeye yardımcı olabilir. |
Tip 3 diyabet (Alzheimer hastalığı) için bir tedavi yoktur. Bununla birlikte, semptomların şiddetini azaltabilecek ve kişinin ömrünü uzatabilecek birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Bu durumun yönetilmesi için bir doktorun izlemi gerekir.
