Sebebi izah edilemiyen senkop (bayılma) değerlendirilmesinde yaygın olarak kullanılan eğik masa testi, vazovagal (nörokardiyojenik) senkop tanısında yüksek duyarlılığa sahiptir.
Nörokardiyojenik senkop aşırı otonom refleks aktivitesine bağlı vasküler tonus ve kalp hızında azalma ile karakterizedir. Eğik masa testi, ortostatik stres testidir. Nörokardiyojenik senkop olmayan hastalarda eğik masa testi venöz dönüşte azalmaya neden olur, bunu takiben baroreseptör stimülasyonu ve alfa ve beta adrenerjik tonusta artma meydana gelir, böylece senkop önlenir.
Nörokardiyojenik senkobu olan hastalarda ise, eğik masa testi ile venöz dönüş azalır, takiben sempatik tonus artar ve yeterince dolu olmayan kalp boşluklarının aşırı kasılması ile mekanoreseptörler uyarılır. Bu reseptörler vagal C lifleri ile beyin sapına bağlıdır ve uyarıldıklarında sempatik vazomotor tonus ortadan kalkar ve vagal uyarı ile bradikardi oluşur. Dolayısıyla vazovagal senkobu oluşturan temel mekanizma sol ventrikül ve sağ atrium duvarında bulunan mekanoreseptörlerin aşırı duyarlılığıdır.
Eğik masa testi endikasyonları
- Tekrarlayıcı senkop ya da fiziksel yaralanma veya motorlu araç kazasının eşlik ettiği ya da yüksek riskli mesleklerde (pilot, cerrah, ticari araç sürücüsü gibi) tek senkop atağı olması ve organik kalp hastalığı olmaması; organik kalp hastalığı olanlarda ise senkopun diğer nedenlerinin tanısal testlerle ekarte edilmiş olması halinde
- Egzersizin başlattığı veya eşlik ettiği senkop
- Senkopun spesifik bir nedeni açık olarak gösterilmiş olan (asistoli, ileri AV blok gibi) fakat vazovagal senkop şüphesinin tedavi planını etkilediği hastalarda daha ileri değerlendirme için
Eğik masa testinin kontrendike olduğu durumlar
- Şiddetli sol ventrikül çıkış yolu obstrüksiyonu ile birlikte senkop
- Şiddetli mitral darlığı varlığında senkop
- Kritik proksimal koroner arter hastalığı ile birlikte senkop
- Kritik serebrovasküler hastalık ile ilişkili senkop
Eğik masa testinin uygulanması
Test genellikle iki aşamalı yapılmaktadır. İlk aşama ilaçsız olarak yapılan uzamış Tilt periyodunu, ikinci aşama ise farmakolojik ajanlarla provokasyonu kapsar.
Donanım
Test sakin bir ortamda yapılmalı, hastalar en az 3 saat aç kalmalı ve işlemden önceki yarım saatte yatar durumda istirahat etmelidirler. Sürekli EKG takibi ile birlikte ideal olarak vurudan vuruya kan basıncı izlemi kullanılmalıdır. Parmak pletismografik ölçüm yöntemi de kan basıncı değişikliklerini saptamada tercih edilen bir yöntemdir. Sfingomonometre ile aralıklı tansiyon ölçümü halen yaygın kullanılmakla birlikte testin duyarlılığını azaltmaktadır.
Uygun bir Tilt masası 60-90 derece arasında değişen Tilt açıları sağlayabilmelidir. Yatay durumdan dikey duruma veya tam tersi dikey konumdan yatay pozisyona 10-15 sn içinde geçebilmelidir.
Testin uygulanması
Hastalar test başlangıcında 60-80 derece arasında bir dikey duruma getirilir ve en az 30-45 dakika bu pozisyonda tutulur. Provokasyon yapılmaksızın 70 derecede 45 dakikalık pasif test yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Ağır hipotansiyon ile birlikte senkop veya near senkop olması halinde test sonlandırılır.
Eğik masa testinde hipotansiyon ve bradikardiye duyarlılığı artırmak için bazı ilaçlar kullanılabilir. İsoproteronol ve nitrogliserin farmakolojik provokasyon amacıyla en sık kullanılan iki ajandır.
İsoproteronol kalp hızı ve kontraktiliteyi artıran bir beta agonist olmasının yanında venöz göllenme oluşturan venodilatatör özelliği de vardır. Nitrogliserin temel olarak venodilatasyon yapmaktadır. Her iki ilaç da dikey postürle ilişkili ortostatik stresi ve vazovagal senkobun uyarılma ihtimalini dolayısıyla da testin duyarlılığını artırmaktadırlar.
İlaçsız eğik masa testinin tanısal değeri % 30-50 civarındadır ve bu oran sebebi bilinmeyen senkop değerlendirilmesinde diğer testlere göre daha üstündür. Pasif teste ilaç eklenmesinin en önemli sorunu özgüllüğün azalmasıdır. Pasif eğik masa testinde yalancı pozitiflik oranı % 5-15 iken farmakolojik provokasyon sonrası bu oran % 50 lere kadar çıkabilmektedir.
Eğik masa testinin sonuçlarının değerlendirilmesi
Tilt testi sırasında kan basıncı ve kalp atım hızında görülen değişikliklerin esas alındığı sınıflamada vazovagal senkoplar; miks, kardiyoinhibitör ve saf vazodepresör tip olmak 3 gruba ayrılmaktadır.
- Tip 1, Miks vazovagal senkop: Test sırasında hem kan basıncında hem de kalp hızında azalma tespit edilir. Bununla birlikte kalp hızı 10 sn’den daha uzun süre 40/dk altına inmez veya 3 sn’den daha uzun süreli asistoli tespit edilmez.
- Tip 2, Kardiyoinhibitör vazovagal senkop: Bu tip senkopta kalp hızında yavaşlama temel etkendir. İki alt tipi vardır. Tip 2A’da kalp hızı 10 sn’den daha uzun olarak 40/dk’nın altına iner ve hemodinamik kollapsa yol açar. Ançak 3 sn’den daha uzun asistoli gözlenmez. Üç saniyeden daha uzun asistoli olması halinde ise Tip 2B vazovagal senkop olarak sınıflandırılır.
- Tip 3, Saf vazodepresör vazovagal senkop: Nadir görülen bir durumdur. Belirgin bradikardi olmaksızın hipotansiyon vardır. Senkop geliştiğinde kalp hızında % 10’dan daha fazla bir azalma yoktur.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
