Düşük tansiyon şikayetiyle çok sık karşılaşılıyor. Bu durum bazen çok masum sebeplerden, bazen de çok ciddi nedenlerden kaynaklanabilir.
Tansiyon nedir sorusunun kısaca yanıtı kalp tarafından damarlara pompalanan kanın damar duvarına yaptığı basınçtır şeklinde ifade edilebilir. Tansiyon diye kısaca söylediğimiz kavramın asıl adı “arter kan basıncı”dır.
Belirli sınırlar içinde kalmak kaydıyla, “tansiyon ne kadar düşükse o kadar iyidir” prensibi geçerlidir. Herhangi bir şikayete yol açmadığı takdirde tansiyonun kaç olduğunun bir önemi yoktur.
Düşük tansiyon tipleri
Dört ana tip düşük tansiyon vardır:
- Ortostatik (postural) düşük tansiyon: Vücut pozisyonundaki ani değişmeler sonucunda ortaya çıkan ve sersemlik yaratan düşük tansiyona verilen isimdir. Genellikle yataktan veya oturulan yerden hızlı kalkıldığında görülür.
- Yemek sonrasında olan düşük tansiyon: Özellikle ağır yemekler sonrasında kanın sindirim sisteminde yoğunlaşması sonucu oluşan ortostatik düşük tansiyona denir.
- Sinir sistemi bağlantılı düşük tansiyon: Uzun süre ayakta kaldıktan veya aynı pozisyonda oturduktan sonra görülen düşük tansiyondur.
- Ağır hipotansiyon: Genellikle ağır kan kaybı, enfeksiyon veya şiddetli allerji sonucunda ortaya çıkar ve yaşamı tehdit edebilir.
Düşük tansiyon nedenleri
Tansiyonun düşük seyretmesine yol açan nedenler
- Gebelik
- Hormonal sorunlar
- Hipotiroidi (tiroidin yavaş çalışması)
- Diyabet
- Hipoglisemi
- Böbreküstü bezi yetersizliği (Addison hastalığı, hipokortisizm)
- İlaçlar
- İdrar sökücüler
- Tansiyon ilaçları
- Ağrı kesiciler
- Anksiyete ilaçları
- Trisiklik antidepresanlar
- Prostat ilaçları
- Erektil disfonksiyon ilaçları
- Parkinson ilaçları
- Kimi reçetesiz ilaçlar, bitkisel ilaçlar ve besin takviyeleri
- Kalp yetersizliği
- Kalp ritm bozuklukları
- Sıcak çarpması
- Damarlarda genişleme
- Karaciğer yetersizliği
Ani düşük tansiyon nedenleri
- Kanamaya bağlı ani kan kaybı
- Vücut ısısının düşmesi (hipotermi)
- Ateş (vücut ısısının yükselmesi)
- Ani kalp yetersizliğine neden olan durumlar
- Kalp krizi
- Kalp yırtılması
- Sepsis (kana mikrop karışması)
- Aşırı susuzluk
- Kusma
- İshal
- Ateş
- Sıcak çarpması
- Hipoglisemi
- Anaflaksi
- Panik atak
Postural düşük tansiyon nedenleri
- İlaçlar
- İdrar sökücüler
- Tansiyon ilaçları
- Ağrı kesiciler
- Anksiyete ilaçları
- Trisiklik antidepresanlar
- Prostat ilaçları
- Erektil disfonksiyon ilaçları
- Parkinson ilaçları
- Kimi reçetesiz ilaçlar, bitkisel ilaçlar ve besin takviyeleri
- Kalp yetersizliği
- Kalp ritm bozuklukları
- Sıcak çarpması
- Damarlarda genişleme
- Hipoglisemi
- Susuzluk
- Kusma
- İshal
- Ateş
- Sıcak çarpması
- Kan kaybı
- Mide- barsak kanaması
- Aşırı adet kanamaları
- Yaşa bağlı olarak tansiyon ayarlanmasında oluşan bozukluklar
- Shy- Drager sendromu veya çoklu sistem atrofisi gibi merkez sinir sistemi sorunları
- Periferik nöropati veya otonom nöropati gibi çevresel sinir sorunları
- Alkolizm
- Kalp sorunları
- Alkolizm
- Beslenme bozuklukları
- Kronik yorgunluk
Düşük tansiyon belirti ve bulguları
- Özellikle ayağa kalkınca olan dengesizlik ve sersemlik
- Görme bulanıklığı
- Güçsüzlük
- Yorgunluk
- Bulantı
- Soğuk, soluk ve nemli cit
- Konsantrasyon ve hafıza sorunları
- Yalpalama
- Bulantı
- Bayılma
Yukarıdaki belirtilerden biri bile varsa doktora müracaat edilmelidir. Eğer düşük tansiyon tanısı konduysa ve düşme veya bayılma gibi belirtilerde artış olduysa veya ilaç veya reçetesiz destekler sonrasında belirtiler görülüyorsa yine doktorla görüşmekte yarar vardır.
Aşırı düşmüş tansiyon ise hayati tehlike yaratması bakımından acil bir durumdur ve acil tıbbi müdahale gerektirir.
Düşük tansiyon için tedavi yaklaşımı
Düşük tansiyon için tedavi yaklaşımı altta yatan nedenlerle yakından ilişkilidir.
- Altta yatan nedeni sapta ve gider
- Susuzluk: Sıvı alımını, egzersizi, barsak fonksiyonlarını ve terlemeyi sorgula
- Diyete bağlı nedenler: Demir, protein, vitaminler, sodyum ve kalsiyum alımını araştır
- Böbreküstü bezi fonksiyonu
- Tiroid fonksiyonu
- Hipoglisemi
- İlaçlar
Yine altta yatan nedenle ilişkili olarak doktorunuz aşağıdaki önerilerde bulunabilir.
- Diyetteki tuz miktarını arttırmak
- Alkolsüz sıvı alımını arttırmak
- Alkolden uzak durmak
- Sıcak havada veya ateşli hastalık geçirirken sıvı alımını daha da arttırmak
- İlaçları ve kullanılan diğer maddeleri gözden geçirmek
- Egzersizi arttırmak
- Yatılan veya oturulan yerden ayağa kalkarken dikkatli olmak
- Ayağa kalkmadan önce ayakları ve ayakbileklerini birkaç kez kasıp bırakmak
- Uyunan yatağın başının yüksek olmasını sağlamak
- Ağır kaldırmaktan kaçınmak
- Tuvalette ıkınmaktan kaçınmak
- Uzun süre hareketsiz ayakta durmaktan kaçınmak
- Sıcak suyla banyo yapmaktan veya sıcak su havuzu, sauna, buhar odası gibi yerlerden kaçınmak
- Tuvalet ve banyo güvenliği için gerekli tedbirleri almak
- Sık ve küçük porsiyonlar halinde yemek, karbonhidratları azaltmak, yemekten sonra dinlenmek, tansiyon düşürücü ilaçları yemekten önce almamak
- Gerekirse basınçlı çoraplar giyerek kanın bacaklarda toplanmasına engel olmak
- Boyna baskı yapabilecek sert yakalı gömlek veya sıkı boyunlu kazak gibi giyeceklerden kaçınmak
Bu yöntemler yeterli olmazsa, zaman zaman ilaç desteği gerekebilir. Kullanılacak ilaçların cinsine ve dozuna doktor karar verecektir. Ancak, iyi bir yaklaşım çoğu zaman sorunu çözer ve istenmeyen olayları önler.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
