Halk arasında “aort yırtılması” olarak da bilinen aort diseksiyonu, hayati risk taşıyan ve acil müdahale gerektiren ciddi bir damar sorunudur.
Aort Diseksiyonu Nedir?
Aort, vücudumuzdaki en büyük atardamardır. Kalpten çıkarak tüm organlara temiz kanı taşır. Aort diseksiyonu ise bu damarın iç katmanının yırtılması ve kanın damar duvarına sızmasıdır. Bu durum, damarın yırtılmasına veya iç organlara kan gitmemesine yol açarak ölümcül olabilir.
Aort Diseksiyonu Belirtileri
Aort diseksiyonu, genellikle ani ve şiddetli belirtilerle ortaya çıkar. En yaygın semptomlar:
✅ Göğüste şiddetli yırtılma hissi (Ani başlayan keskin ağrı)
✅ Sırta, boyuna veya çeneye yayılan ağrı
✅ Tansiyonda ani düşüş veya farklı kollarda farklı tansiyon değerleri
✅ Bayılma, nefes darlığı, terleme
✅ Felç benzeri belirtiler (Kol-bacakta güçsüzlük)
⚠️ Dikkat! Bu belirtiler kalp kriziyle karıştırılabilir. Acil tıbbi yardım her ikisinde de şarttır!
| Özellik | Aort Diseksiyonu | Kalp Krizi |
|---|---|---|
| Ağrının Başlangıcı | Ani ve şiddetli (“yırtılma” hissi) | Genellikle yavaş başlar, giderek şiddetlenir |
| Ağrının Yeri | Göğüs ortası, sırta, boyuna veya bele yayılır | Göğüs ortası, sol kola, çeneye yayılabilir |
| Ağrının Niteliği | Keskin, yırtıcı tarzda | Sıkıştırıcı, baskı hissi (“göğüste ağırlık”) |
| Tansiyon Durumu | Kollarda farklı ölçümler (>20 mmHg fark) olabilir | Genellikle her iki kolda benzer değerler |
| Terleme/Bulantı | Sıklıkla eşlik eder | Yoğun terleme ve bulantı yaygındır |
| Nefes Darlığı | Olabilir | Sık görülür |
| Nörolojik Belirtiler | Felç, bilinç kaybı (beyin damarları etkilenirse) | Nadir (ancak şok durumunda olabilir) |
| Risk Faktörleri | Yüksek tansiyon, Marfan sendromu, aort anevrizması | Sigara, diyabet, kolesterol yüksekliği, obezite |
| Teşhis Yöntemleri | BT anjiyo, MR, ekokardiyografi | EKG, troponin testi, koroner anjiyografi |
| Acil Tedavi | Acil cerrahi (Tip A ise) veya ilaç tedavisi | Anjiyoplasti/stent veya pıhtı eritici ilaçlar |
Kimler Risk Altında?
Bazı faktörler aort diseksiyonu riskini artırır:
🔴 Yüksek tansiyon (En önemli risk faktörü)
🔴 Ateroskleroz (Damar sertliği)
🔴 Genetik bağ dokusu hastalıkları (Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu)
🔴 Aort anevrizması öyküsü
🔴 Sigara ve aşırı alkol kullanımı
🔴 Yaşlılık (60 yaş üstü daha yüksek risk)
🔴 Gebelik (Nadir de olsa yüksek riskli hamilelerde görülebilir)
Aort Diseksiyonu Nasıl Teşhis Edilir?
Acil servise başvuran hastalarda şu testler yapılır:
- Bilgisayarlı Tomografi Anjiyografi (BT Anjiyo) – En kesin tanı yöntemi.
- MR Anjiyografi – BT’ye alternatif, böbrek hastalarında tercih edilir.
- Ekokardiyografi – Özellikle kalbe yakın yırtıkları tespit eder.
- Göğüs Röntgeni – Ancak tek başına yeterli değildir.
Aort Diseksiyonu Tedavisi
Tedavi, yırtığın konumuna göre değişir:
1. Acil Cerrahi Müdahale (Tip A Diseksiyon)
- Kalbe yakın yırtıklarda açık ameliyat şarttır.
- Yırtılan bölüm çıkarılır ve yerine suni damar (greft) yerleştirilir.
2. İlaç Tedavisi ve Takip (Tip B Diseksiyon)
- Damarın alt kısmındaki yırtıklar bazen ilaçla kontrol edilebilir.
- Tansiyon düşürücü ilaçlar verilir, hasta yakın izlenir.
3. Endovasküler Tedavi (Stent Greft)
- Bazı hastalarda kasıktan girilerek damar içine stent yerleştirilir.
Aort Diseksiyonundan Korunma Yolları
✔ Tansiyonunuzu kontrol edin (Düzenli ölçüm ve ilaç kullanımı)
✔ Sigara ve aşırı alkolden uzak durun
✔ Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz (Damar sağlığını korur)
✔ Genetik riskiniz varsa düzenli kontrol (Marfan sendromu gibi)
✔ Ağır yük kaldırmaktan kaçının (Özellikle risk grubundakiler)
Sonuç
Aort diseksiyonu, acil müdahale gerektiren ölümcül bir durumdur. Ani göğüs ağrısı, tansiyon düşüklüğü veya sırta vuran ağrı gibi belirtilerde 112’yi aramak hayat kurtarır. Risk faktörleriniz varsa düzenli doktor kontrolü yaptırmayı ihmal etmeyin.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
