Diyabet ve beslenme ilişkisi çok uzun zamandır vurgulanan bir konudur, ancak yine de çoğu diyabetik bu konuda ne yazık ki bilinçsizdir.
Beslenme ve fiziksel aktivite, diyabet varlığında, sağlıklı bir yaşam tarzının önemli parçalarıdır. Sağlıklı beslenme planı ve fiziksel olarak aktif yaşam, kan şekeri seviyesini hedef aralıkta tutmaya yardımcı olan en önemli unsurlardır. Aynı zamanda, hangi gıdaların tüketildiğinin ötesinde, ne kadar ve ne zaman yendiği de kan şekerinin istenilen düzeyde olması için önem kazanmaktadır.
Şeker hastası olmanın sevilen yiyeceklerden vazgeçmek anlamına geldiğinden endişe duyabilirsiniz. Ancak sevdiğiniz yiyecekleri doğru porsiyon ve sıklıkta hala tüketebilirsiniz. Diyabet tanısı aldıysanız ve kiloluysanız, ilk yapmanız gereken vücudunuzdan yağ kaybederek kilo vermektir. Obezite, diyabet için önemli bir risk faktörüdür. Diyabet hastalarında ilaç tedavisinin yanı sıra kilo kaybı, kan şekerinin istenilen aralıklarda tutulmasında daha etkili sonuç alınmasında yardımcı olabilmektedir. Ancak kilo kaybında bir profesyonel destek almak, kas kaybı ve kalp hastalıklarının önlenmesini ve sağlıklı şekilde kilo kaybetmenizi sağlar. Düşük kalorili beslenme planları bağışıklığın düşmesi ve kan şekerinizin kontrolünde zorlanmaya sebep olabilir.
Diyabet hastası nasıl beslenmelidir?
Düzenli zamanlarda öğün yapılmalıdır
Diyabetle yaşayan bireyler için, günün belirli zaman dilimlerinde öğün planlaması gerekmektedir. Kullanılan ilaç ve insülin tipine bağlı olarak her gün aynı zaman diliminde ve belirli miktarlarda beslenme gereklidir. Öğün atlanması ve gecikmesi durumunda kan şekeri seviyesi fazla düşebilir.
Kan basıncı ve kolesterolü kontrol altında tutmak gerekir
Yüksek tansiyon ve kolesterol, diyabet hastalarında sıklıkla karşılaştığımız bir durumdur. Günlük tuz tüketimi 1 tatlı kaşığı ile sınırlandırılmalıdır. Bunun yanında turşu, peynir, zeytin gibi tuzlu gıdalar tuzsuz olarak tercih edilmeli, sofrada ekstra tuz kullanılmamalıdır. Kolesterol seviyesini yükselten yağlı ve işlenmiş et tüketimi azaltılarak, ızgara balık, beyaz et ve baklagil tüketimi arttırılmalıdır.
Sağlıklı karbonhidratlar tercih edilmelidir
Kan şekeri üzerine en çok etkisi olan besin ögeleri karbonhidratlardır. Diyabette karbonhidratların dengesi anahtar rol oynar.
Karbonhidrat içeren besin grupları aşağıdadır:
- Tahıllar
- Sebzeler
- Meyveler
- Kuru baklagiller
Bol lifli ve sağlıklı karbonhidratlar içeren beslenme kan şekerinin dengede tutulmasını sağlar.
Bunun için yapmanız gerekenler şunlardır:
- Öğünde tabağınızın ½’ sinin sebzelerden oluştuğundan emin olun. Bu sayede bolca lif tüketmiş olacaksınız. Koyu yeşil yapraklı sebzeler, havuç, biber, domates gibi sebzelerden zengin olmasına özen gösterin. Patates, mısır, bezelye gibi nişastalı sebze tüketiminizi sınırlandırın.
- Tabağın ¼’ ünü tavuk, balık, yumurta gibi protein kaynaklarından, diğer ¼’ ünü ise esmer pirinç, bulgur, kinoa gibi tam tahıllardan oluşturun.
- Tabaklarınızda sağlıklı yağlar bulunmalıdır. Yemek pişirirken zeytinyağını tercih edin. Günlük 1 avuç kuruyemiş tüketmeye özen gösterin.
- Gün içerisinde 1-2 porsiyon taze meyve tüketimi önerilmektedir. Kuru meyveler şeker oranlarının yüksek olması sebebiyle kan şekerinizi hızlı yükseltebilir. Bunun yerine taze meyveleri tercih etmek daha etkili olacaktır.
- Olgunlaşmamış muz, portakal, armut, elma ve böğürtlen, ahududu, çilek gibi kırmızı meyvelerin glisemik indeksi düşüktür. Tek seferde 1 porsiyondan fazla meyve tüketiminden kaçının. Bunun yerine güne yaymak kan şekerinizin fazla yükselmesini engeller.
- Meyvelerin, kuruyemişler veya süt ürünleriyle birlikte tüketilmesi, meyve içerisindeki şekerin kana karışma hızını yavaşlatacaktır. Kefir, ayran, yoğurt, kuruyemiş gibi gıdaları meyvelerle birlikte ara öğünlerde tercih edebilirsiniz.
- Tatlı tüketiminizi sınırlandırın. Şerbetli tatlılar yerine, haftalık 1 porsiyon sütlü tatlı olarak tercih edilebilir.
Diyabet hastaları bazı besinlerden kaçınmalıdır
Kaçınılması gereken besin grupları şunlardır:
- Tereyağ, krema, iç yağ, margarin gibi yağ çeşitleri
- Meyve suları
- Trans yağ içeren paketli ürünler
- Şerbetli tatlılar
- İşlenmiş et ürünleri (sucuk, salam, sosis vb.)
- Rafine (beyaz) un içeren hamur işi ve tatlılar
- Pastane ürünleri
Hareket edin
Kan şekeri ve insülin seviyelerinizin korunması için günlük fiziksel aktivite oldukça önemlidir. Haftalık toplam 150 dakika orta şiddette aktiviteler tercih edilmelidir. Gün içerisinde kısa yürüyüşler, ev işleri, merdiven kullanma gibi basit aktiviteler tercih edilebilir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
