Yaşlılarda kas erimesi, çoğu zaman fark edilmeyen, ancak yaşlı kişide gelişen sorunlardan ve kırılganlıktan büyük ölçüde sorumlu olan bir durumdur.
Kas erimesi; yaşa bağlı olarak, gittikçe artan bir şekilde kas kütlesinin ve fonksiyonlarının kaybıdır. Bu durum gelişmeye başladığında oturup kalkma, yürüme, kendi alışverişini yapabilme gibi günlük yaşamı sürdürmek için gerekli faaliyetleri gerçekleştirmek zorlaşmaya başlar. Kas erimesi ilerlediğinde ise fiziksel engelliliğe, hatta ölüme bile neden olabilir.
Kas erimesi bir dereceye kadar doğal yaşlanma sürecinin bir parçasıdır. Ancak; araya giren hastalıklar, bazı ilaçlar,
hareketsizlik, beslenme bozuklukları ve kaslarını kullanmama gibi nedenlerle bu durum aktif bir hayat sürmeyi engelleyecek hale dönüşebilir.
Bu nedenle yaş ilerledikçe kasları korumanın önemi büyüktür. Bunun için mümkün olduğunca aktif ve hareketli bir yaşam sürme, kasları güçlendiren direnç egzersizleri yapma, sağlıklı beslenme, yeterli protein tüketme, D vitamini
eksikliğinden ve kas erimesini arttıran nedenlerden kaçınma son derece önemlidir.
Yaşlanma sonucu kaslarda ortaya çıkan değişiklikler
- İnsanlarda fizyolojik sistemlerin çoğu yaşlanma ile 30 ile 70 yaş arasında, yılda ortalama %0.3-1.3 oranında geriler.
- Kas kütlesi 30’lu yaşlardan sonra her yıl % 1 civarı azalmaya başlar.
- Yaşlanmayla birlikte sinir uyarılmasına kas lifleri daha yavaş cevap vermeye başlar ve ve daha az etkili kas refleksi oluşturur.
Sarkopeni nedir?
Sarkopeni, ilerleyen yaşa bağlı olarak, gittikçe artan bir şekilde kas kütlesinin ve fonksiyonlarının kaybıdır. “Kas kaybı” anlamına gelen bu deyim yerine kas erimesi deyimi de kullanılabilir.
Sarkopeni, genellikle yaşlılarda önemli bir sorun olmakla birlikte, genç kişilerde de beslenme bozukluğu, kanser gibi bazı hastalıklarla beraber; hareketsizlik, yatağa bağımlı olma, kasları kullanmama gibi durumlarda da görülebilir. Bu nedenle, daha genç yaş grubunda görüldüğünde de tedavi edilmesi gereken önemli bir sorundur.
Sarkopeni üç aşamalı gelişir. İlk aşama kas kütlesindeki azalmadır. Bu durum genellikle belirti vermez. Kas kütlesindeki azalmaya güç veya performans kaybı eklendiğinde ikinci aşamaya geçilmiş demektir. Üçüncü aşamada ise, kas kütlesindeki azalmayla birlikte hem kas gücünün hem de performansın azalması söz konusudur.
Sarkopeni olan kişiler zayıf veya kilolu olabilirler. Ancak ölçümlerde yağ kütlesinin kas kütlesinden daha fazla olduğu görülür.
Yaşlılarda kas erimesi sıklığı
Sarkopeni sıklığı kullanılan metoda, ülkeye, araştırıldığı yerin hastane, toplum, huzurevi olmasına bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Yaş ilerledikçe her iki cinste de sıklığı artar. Genel olarak toplumdaki sarkopeni sıklığının %1-29 arasında olduğu belirtilmiştir. Sarkopeni kadınlarda erkeklere oranla daha sık ve daha ağır seyreder.
Yaşlılarda kas erimesi sıklığını arttıran nedenler
- Genetik yatkınlık
- Düşük doğum ağırlığı
- Yaşam koşulları
- Kronik sağlık sorunları
- Hareketsizlik
- Beslenme bozuklukları
- İlaç kullanımı
- Artmış kas döngüsü
- Bilişsel bozukluklar
- Hormonal bozukluklar
- Duygudurum bozuklukları
- Diyabet
- Nörolojik sorunlar
- Ortopedik sorunlar
- Alkol
- Sigara
- Kronik ağrı
- Obezite (şişmanlık)
- Engellilik
- Solunum bozuklukları
- Böbrek ve karaciğer yetersizlikleri
Sarkopeni tanısında kullanılan yöntemler
Kas kütle ölçümü: Kas kütle ölçümü için çeşitli yöntemler kullanılır. Bu yöntemlerden biyoempedans analizi (BİA) yağ volümünü ve yağsız vücut kütlesini tahmini olarak ölçer, ucuz ve kolay uygulanabilir bir yöntemdir. Kas kütle ölçümü için kesin bir gösterge olmamasına rağmen, pratik bir yöntem olması nedeniyle baldır çevresi ölçümü gibi yöntemler de kullanılabilir.
Kas gücü ölçümü: Pratik kullanımı nedeniyle el dinamometresi ile yapılan el sıkma gücü kullanılır. Genel olarak; el sıkma gücü kadınlarda 20 kg, erkeklerde ise 30 kg altında ise kas gücü düşüklüğü olarak kabul edilebilir.
Fiziksel performans: Fiziksel performans ölçümü için kullanılan yürüme hızı pratik bir yöntemdir. Belli bir mesafeyi yürümek uzadıkça ve zorlaştıkça sarkopeni açısından risk ortaya çıkar.
Yaşlılarda kas erimesi ne önem taşır?
Fiziksel olarak bağımsız bir hayat sürdürebilmek için kas fonksiyonlarının idamesi şarttır.
Sarkopeni çeşitli sağlık sorunlarının ortaya çıkışına katkıda bulunur. Kas kütlesindeki azalmayla birlikte kişinin kas gücünün azalması, kolları kullanamama ve yürüyememe gibi sonuçlara neden olur ve günlük yaşamı sürdürmek zorlaşır, sonuçta kişiyi başkalarına bağımlı hale getirir.
Sarkopeni;
- Fiziksel engellilik
- Hayat kalitesinin düşmesi
- Hareketlerde ve bağımsız yaşama yeteneğinde azalma
- Düşmeler ve düşmelere bağlı kırıklar
- Yatağa bağımlı olma
- Ölüm riskinin artışı,
gibi sonuçlara yol açabilir.
Sarkopeniden korunma
- Düzenli egzersiz
- Sağlıklı beslenme
- İyi hijyen
- Yeterli süre ve kalitede uyku
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
