Şeker kullanmanın zararları öğrenildikçe, tatlandırıcılar günlük yaşamda ve gıda sanayiinin ürünlerinde daha fazla kullanılmaya başladı.
Tatlandırıcı nedir?
Tatlandırıcılar, yiyeceklere ve içeceklere tatlılık katan yapay (laboratuarda üretilmiş) veya doğal (bitkisel) ürünlerdir. Tatlandırıcılar şekerden yüzlerce kat daha tatlıdır, ayrıca kalorileri yoktur veya çok azdır. Gazlı içecekler, hazır soslar, unlu hazır gıdalar, hazır diyet ürünleri, şekerlemeler ve sakızlar sıklıkla tatlandırıcı içerir.
Tatlandırıcılarda güvenilirlik
Bugün kullanılan tatlandırıcıların tümü sağlık otoritelerinin onayından geçmiştir. Buna göre aşağıdaki konularda tatlandırıcılar zararsızdır.
- Kanser veya benzer bir başka soruna yol açmazlar.
- Üreme sistemine zarar vermezler.
- Allerjik reaksiyon yapmazlar.
- Vücutta depolanmazlar.
Tatlandırıcılar barsak mikrobiyatasını etkiler, sonuçta mide barsak problemleri oluşturabilir. Bu maddeler kan şekerini ekilemezler ama insülin direncini arttırabilirler. Tatlandırıcılar ayrıca kilo almayı kolaylaştırabilir ve hipertansiyon ve kalp hastalığı riskini arttırabilirler.
Tatlandırıcı çeşitleri
Hepsi aynı amaçla kullanılmakla birlikte yapay ve doğal kaynaklı pek çok tatlandırıcı çeşidi mevcuttur.
Aspartam ve asesulfam
Aspartam ve asesulfam aspartik asit ve fenilalanin adını taşıyan amino asitlerden yapılan tatlandırıcıkardır. Az miktarda kalorisi olmakla birlikte, şekerden 200 kez daha tatlı olduğu için günlük kullanımda bu kalorinin önemi yoktur. Bu tatlandırıcılar sıklıkla gazlı içeceklerde, diyet dondurmalarda, sakızlarda ve ilaçlarda kullanılır. Aspartam ve asesulfam ısıtıldığı zaman bozulup tatlı özelliğini kaybettiği için pişirilmeye uygun değildir. Fenilketonürili hastalar bu tatlandırıcılarla sorun yaşayabilir.
Sakarin
Laboratuarda üretilen bu tatlandırıcı 1879 yılından beri kullanımdadır. Sakarin kalorisizdir. Sakarin ağızda acı bir tat bırakabilir. Genellikle hazır kek ve pastalarda, konserve meyvelerde, sakızlarda ve kimi içeceklerde kullanılır. Gebeler sakarin kullanmaktan kaçınmalıdır, çünkü plasentadan bebeğe geçebilir.
Sukraloz
Bu molekül laboratuarda sukroz, yani şeker molekülünün değiştirilmesiyle oluşturulmuş bir yapay tatlandırıcıdır ve şekerden 600 kat daha tatlıdır. Sukraloz molekülü emilmez ve vücuda girmez, bu nedenle pratik olarak kalorisizdir. Bu tatlandırıcı gazlı içeceklerde, hazır meyve sularında, soslarda, şuruplarda, şekerlemelerde ve diyet tatlılarda kullanılır, ayrıca pişirilmeye de uygundur.
Stevia
Bu tatlandırıcı Stevia rebaudiana isimli bitkinin yaprak ekstresidir. Çeşitli hazır gıdalarda kullanıldığı gibi, pişirilmeye de uygundur.
Şeker alkollerinden yapılan tatlandırıcılar
Şeker alkolleri hem şeker, hem de gıda alokü özelliklerini birlikte taşırlar. Bu tatlandırıcıların isimleri -tol ekiyle biter (erythritol, maltitol, sorbitol, xylitol gibi). Şeker alkolleri şekerlemelerde, sakızlarda, hazır dondurmalarda, pudinglerde ve diş macunlarında sıklıkla bulunur.
Sonuç
Tatlandırıcılar genel olarak zararsız olmakla birlikte, uzun vadeli etkileri açısından dikkatli olunmalıdır. En iyisi, şekeri ve şeker tadı veren ürünleri mümkün olduğu kadar kullanmamaktır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
