Yaşam süresinin uzamasıyla beraber sağlıklı yaşlanma daha önemli hale geldi. Yaşlanmaya bakışın yeniden değerlendirilmesi gerekli.
Tıp biliminde yaşanan gelişmeler ve yaşam koşullarının düzelmesi sonucu yaşam süreleri giderek artıyor. Bu durum, sağlıklı bir yaşlılık için yapılması gerekenlerin önemini arttırıyor. Bu konuda yapılacaklar, yaşamın süresi kadar kalitesine de katkıda bulunabilir, ancak bunun için yaş ilerlerken yaşama bakışın da değerlendirilmesi gerekli.
Sağlıklı yaşlanma kriterleri
Sağlıklı yaşlanma kriterleri aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.
Sağlıklı yaşlanma için yapılması gerekenler
Yaşlanma sürecini yavaşlatmak, yaşlanmayla gelen sorunlardan kaçınmak ve sağlıklı bir yaşlılık için yapılması gerekenler aşağıdadır.
Sağlıklı beslenme
Yaşlanmayla birlikte kişilerin diyet gereksinimleri değişir. Kalori gereksinimi azalır, ancak diğer besleyiciler için aynı şey söz konusu değildir. Bunun için yaşlanırken sağlıklı bir beslenme planı yapmak gerekir. Bu duruma yeterli su tüketimi de dahildir. Buna karşılık, yenmesi gerekmeyen yiyeceklerden ve zararlı içeceklerden kaçınmakta yarar vardır.
Fiziksel aktivite
Düzenli fiziksel aktivite yaşlanırken sağlıklı bir vücut yapısını sürdürmek ve kronik sağlık problemlerinden kaçınmak için çok yararlıdır. Egzersiz düşmeleri de önlemeye yardımcı olur. Daha önceden aktif olmayanların yavaş başlayarak kademeli olarak arttırması önerilir. Egzersiz hedefleri, miktarı, süresi ve ağırlığı yaşa ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Bu konuda doktorun önerisini almak en uygun yaklaşımdır.
Sağlıklı vücut ağırlığı
Sağlıklı vücut ağırlığını korumak ve gerek fazla kilolu, gerekse fazla zayıf olmaktan kaçınmakta yarar vardır. Düzenli egzersiz ve sağlıklı beslenme hem vücut ağırlığını korumak, hem de kronik problemlerden kaçınmak için son derece önemlidir.
Yeterli ve kaliteli uyku
Yaşın ilerlemesiyle birlikte uykusuzluk daha sık görülmeye başlar. Yaşlılıkta uykusuzluk yaşam kalitesini önemli ölçüde bozar. Yeterli sürede ve kalitede uyku, uyku bozukluklarının yol açtığı sorunları önlemede çok yararlıdır.
Zihni aktif tutmak
Yeni birşeyler öğrenmek, okumak veya oyun oynamak gibi aktiviteler zihni aktif tutarak hafızaya katkıda bulunur.
Psikolojik sağlığı korumak
Psikolojik sağlığı korumak için stresi yönetmeyi ve stresle mücadeleyi öğrenmek çok önemlidir. Bunun için düzenli meditasyon veya diğer gevşeme teknikleri uygulamaları yararlı olur. Anksiyete ve depresyon belirtilerini bilmek ve gereğinde yardım istemekten kaçınmamak gerekir.
Yine, ilerleyen yaşla birlikte insanın sevdiklerini kaybetme ve kötü haber alma olasılıkları da artar. Bu nedenle keder ile mücadele etmeyi bilmekte yarar vardır.
Sosyal aktiviteler
Emeklilikle ve çocukların büyümesiyle insanların genellikle aktivitesi ve hedefleri azalır. Bir hobisi olan, sosyal hayatla iç içe olan ve hayatı aktif geçiren insanlar genellikle daha mutlu olur ve kimi sağlık problemleri ile daha az karşılaşırlar.
Sağlık kontrolleri
Abartmadan sağlığı ile ilgilenmek ve düzenli sağlık kontrollerini yaptırmak önemlidir. Kan basıncını, kan şekerini ve kolesterol düzeylerini bilmek, erkekler için prostat, kadınlar için meme kontrolleri ve jinekolojik muayeneler ve diğer kontrollerin tercihan yılda bir yapılması ve akciğer ve barsak kanseri için düzenli taramalar uygun olacaktır.
Ayrıca, mevcut sorunlar için düzenli takip yapılmalı ve ilaçlar düzenli ve uygun şekilde kullanılarak sonuçları izlenmeli ve ilaçların takibi konusunda doktorla işbirliği yapılmalıdır.
Kötü alışkanlıklar
Sigaranın yol açtığı tehlikeler (kanserler, akciğer hastalıkları ve kalpm damar hastalıkları) dolayısıyla olabildiğince kısa sürede bırakılması gerekir. Sigaranın yarattığı risklerin yaş ilerledikçe daha da belirginleştiği düşünülürse, bu konuda çabuk olmakta fayda vardır.
Alkol tüketiminin de ilerleyen yaşla birlikte hem içme sıklığı, hem de içilen miktar olarak azaltılması faydalı olur.
Düşmelerden korunma
Yaşın ilerlemesiyle birlikte çeşitli nedenlerle düşme sıklığı ve düşmeden kaynaklanan problemler (travma ve kırıklar) artar. Bu nedenle düşmelerin azaltılması ve engellenmesi konusunda gerekli tedbirler alınmalıdır.
Sonuç
Yukarıda yazılanları uygulamak, yaş ilerledikçe sağlığı korumanın ana yapıtaşlarını oluşturur. Şimdiye kadar bunları uygulamadıysanız bile, başlamak için hiç bir zaman geç değildir. Unutmayın, sağlıklı olmakla hasta olmamak birbirinden çok farklı kavramlardır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
