Probiyotikler vücut mikrobiyatası içinde bulunan ve vücutla simbiyoz halinde yaşayarak yarar sağlayan dost mikroorganizmalara verilen isimdir. Bu mikroorganizmalar virüsler, bakteriler veya mantarlar olabilir. Ama probiyotik dendiğinde genellikle probiyotik bakteriler anlaşılır.
Tüm çok hücreli organizmalarda farklı mikroorganizma toplulukları yaşar. Çeşitli organlardan bir bakteri, virüs ve mantar topluluğunun yaşadığı ekosisteme mikrobiyata denir. Mikrobiyatada yaşayan yararlı mikroorganizmalar olan probiyotikler vücutta pek çok olumlu işleve katkıda bulunurlar.
Probiyotik nedir?
Probiyotikler, sindirim sisteminiz ve genel sağlığınız üzerinde çok olumlu etkisi olan canlı bakteri ve mayalardır. İnsan bağırsağı, bağırsak mikrobiyotası adı verilen yaklaşık 100.000 canlı bakteri içerir. Sağlıklı bir durumda bağırsak florasının faydalı ve zararlı bakterileri dengelenir. Aindirim sisteminde bol miktarda bulunan ve faydalı etkileri olan canlı mikroorganizmalara probiyotik adı verilir. Bu mikroorganizmalar genellikle Streptococcus, Lactobacillus ve Bifidobacterium grubuna aittir. Probiyotiklerin patojen ve zararlı bakteri sayısını azaltma gibi görevleri vardır. Ayrıca bağışıklık sistemini ve bağırsak duvarının işlevini iyileştirme etkisine sahiptir. Ayrıca bağışıklık sistemi ve sağlığının tüketilen besinler ile doğrudan bir etkisi vardır.
Probiyotik cinsleri
Probiyotikler, farklı bakteri ve maya türlerinden oluşabilir. İşte yaygın olarak kullanılan probiyotik türlerinden bazıları:
- Lactobacillus: En yaygın kullanılan probiyotik türüdür. Bağırsak florasındaki faydalı bakterilerden biridir ve özellikle yoğurt, kefir, turşu gibi fermente edilmiş yiyeceklerde bulunur.
- Bifidobacterium: Bağırsak florasındaki faydalı bakterilerden bir diğeridir. Yoğurt, kefir ve bazı probiyotik takviyelerde bulunur.
- Streptococcus: Bazı streptokok türleri, bağırsaklarda ve ağızda faydalı bakteriler olarak bilinir. Fermente edilmiş yiyeceklerde ve probiyotik takviyelerde bulunabilir.
- Saccharomyces boulardii: Bu maya türü, sindirim sistemi sağlığı için faydalı olabilir. Özellikle antibiyotik kullanımının neden olduğu ishalin tedavisinde kullanılır.
- Escherichia coli Nissle: Bu bakteri türü, bağırsaklarda faydalı bir bakteridir ve sindirim sistemi sağlığını destekler. Özellikle inflamatuar bağırsak hastalığı tedavisinde kullanılır.
- Lactococcus lactis: Bu bakteri türü, bağırsaklarda faydalı bir bakteridir ve süt ürünlerinin fermente edilmesinde kullanılır.
- Enterococcus faecium: Bu bakteri türü, bağırsak florasında bulunur ve bazı probiyotik takviyelerinde bulunabilir.
Probiyotikler hangi besinlerde bulunur?
Probiyotikler bazı doğal besinlerde de bulunmaktadır. İşte probiyotik içeren bazı besinler:
- Yoğurt: Yoğurt, probiyotik bakteri kültürleri içermektedir. Özellikle canlı kültür içeren yoğurtlar probiyotik açısından daha zengin olabilir.
- Kefir: Kefir, probiyotik bakteri ve mayaları içeren fermente bir süt ürünüdür.
- Turşu: Turşu, sebzelerin fermente edilmesiyle yapılan bir besindir ve probiyotik bakteriler içerebilir.
- Kimchi: Kore mutfağına özgü bir turşu olan kimchi, lahana, sarımsak, zencefil ve biber gibi malzemelerin fermente edilmesiyle yapılır ve probiyotik bakteriler içerebilir.
- Tempeh: Fermente edilmiş soya fasulyesi olan tempeh, probiyotik bakteriler içermektedir.
- Miso: Fermente edilmiş soya fasulyesi, pirinç ve arpa gibi malzemelerden yapılan miso, probiyotik bakteriler içermektedir.
- Natto: Fermente edilmiş soya fasulyesi olan natto, probiyotik bakteriler içermektedir ve özellikle Japon mutfağına özgü bir besindir.
- Kombucha: Fermente edilmiş siyah veya yeşil çay ile yapılan Kombucha, probiyotik bakteri ve mayaları içermektedir.
Bu besinler, probiyotik bakteri ve diğer mikroorganizmaların sağlıklı bir şekilde büyüyüp çoğalmasını sağlayan fermentasyon işlemi geçirirler. Bu nedenle, probiyotik açısından zengin besinlerin tüketilmesi, bağırsak sağlığına olumlu etkileri olabilir.
Probiyotikler ve sağlık sorunları
Probiyotiklerin aşağıdaki sağlık sorunlarında koruyucu veya tedaviye destek olarak katkıda bulunabileceği belirtilmektedir:
- Sindirim sistemi sorunları
- Kalp damar hastalıkları
- Enflamasyon
- Metabolizma sorunları
- Kanser
- Ruh sağlığı sorunları
Sonuç
Probiyotiklerin temel tedavi öğelerinin yerini alamayacağı ve ancak tedaviye yardımcı olarak kullanılması gerektiği unutulmamalı ve doktora danşmadan probiyotik kullanılmamalıdır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
