Omega 3 hakkında konuşulurken hep yararlarından söz edilir. Oysa ki omega 3 zararları ve etkileşimleri zaman zaman çok önemli olabilir.
Omega 3 yağ asitlerinin yararlarının sıklıkla gündeme gelmesine karşılık, zararlarından ve diğer sakıncalarından pek de söz edilmez. Oysa ki, omega 3 destekleri, özellikle de yüksek dozlarda bazen yarardan fazla zarar verebilir.
Bu nedenle omega 3 yağ asitlerinin zararları bilinmek zorundadır. Bu zararlar başlıca üç grupta değerlendirilir:
- yan etkiler
- kullanılmalarında sakınca olabilecek durumlar
- ilaç, yiyecek ve diğer maddelerle etkileşimler
Omega 3 yan etkileri
Kanama
Balık yağı tüketiminin en sık rastlanan yan etkisi burun ve dişeti kanamalarıdır. Pıhtılaşmayı azaltıcı etki günde 640 mg gibi düşük dozlarda bile görülebilir. Bu nedenle, cerrahi müdahaleler öncesinde omega 3 destekleri kesilmelidir. Kan pıhtılaşmasını önleyici ilaç kullananlarda da omega 3 bu ilaçların etkinliğini arttırarak ciddi kanamalara neden olabilir.
İshal
İshal de omega 3 kullanımı sırasında en sık rastlanan yan etkiler arasındadır. Sadece ishal değil, şişkinlik ve gaz şikayetlerine de çok sık rastlanır. Bu durum sadece su ürünleri kaynaklı EPA+DHA için sözkonusu değildir, ketentohumu yağı gibi bitkisel kökenli ALA kaynakları da ishale ve sindirim sistemi semptomlarına neden olabilir.
Omega 3 desteklerinin kullanımı sırasında ishal ortaya çıkarsa, desteklerin yenek arasında alınması sağlanmalı, sorun devam ederse de doz düşürülmelidir.
Reflü
Omega 3 desteklerinin sık rastlanan bir başka yan etkisi reflü, yani mide asidinin yemek borusuna kaçmasıdır. Buna bağlı olarak göğüs arkasında yanma hissedilebilir. Ayrıca midede huzursuzluk, geğirme, ağızda balık tadı ve bulantı da görülebilir. Bu sorunların temel nedeni balıkyağının içindeki yüksek yağ miktarıdır.
Bu sorunları önlemek için omega 3 desteklerini yemekle birlikte almak, günlük dozu üçe bölerek her öğüne dağıtmak ve barsakta çözünen kapsül şeklindeki desteklere geçmek yararlı olabilir. Bu önlemler yeterli olmazsa, dozun azaltılması düşünülebilir.
Kan basıncında düşme
Omega 3 yağ asitleri kan basıncını düşürücü etkiye sahiptir. Bu durum hipertansiyonu olanlarda genellikle yararlı olur, ancak zaman zaman ilaç etkinliğini arttırdığı için kan basıncı değişkenliğini arttırabilir. Düşük tansiyonlu hastalarda ise, omega 3 tansiyonu daha fazla düşürerek sorunu ağırlaştırabilir.
Kan şekerinde yükselme
Yüksek doz omega 3 yağ asitleri diyabetli kişilerde kan şekerini yükseltebilir. Bunun temel nedeni, yüksek doz omega 3’ün şeker oluşumunu uyarmasıdır. Yüksek dozdan kasıt, günde 8 gram ve üzeri EPA+DHA’dır.
Kanayıcı inme
Omega 3 yağ asitlerinin kanama eğilimini arttırıcı etkisi nedeniyle hayvan çalışmalarında beyin kanamalarının arttığı gözlenmiştir. Ancak, omega 3 desteklerinin insanlarda da aynı soruna yol açıp açmadığı hakkında yeterli veri yoktur.
A vitamini zehirlenmesi
Özellikle morina karaciğeri yağı gibi A vitamininden zengin omega 3 desteklerinin uzun süre yüksek dozda kullanılması A vitamini birikmesine ve zehirlenmesine yol açabilir. A vitamini zehirlenmesi sersemlik, bulantı ve deride irritasyon gibi belirtilerle kendisini gösterebilir ve ilerlerse karaciğer hasarına yol açabilir. Kullanılan omega 3 desteği içindeki A vitamini miktarına dikkat edilmelidir.
Uykusuzluk
Ilımlı dozlarda kullanılan omega 3 destekleri uyku kalitesini arttırabilir. Ancak, yüksek doz omega 3 kullanımı uykusuzluk nedeni olabilmektedir.
Kimi durumlarda omega 3 zararları
Gebelik ve süt verme
Gebelik ve süt verme dönemlerinde omega 3 kullanımı bebeğin beyin gelişmesine çok yararlıdır. Ancak, özellikle köpekbalığı, klıç balığı, kral uskumru gibi büyük balıkların yüksek oranda tüketilmesi veya saflaştırılmamış balık yağlarının kullanılması içerebilecekleri cıva gibi ağır metaller ve diğer çevresel toksinlerin de fazla miktarda alınmasına yol açabilir. Aynı sakınca çocuklar ve gençler için de söz konusudur.
Bipolar bozukluk
Omega 3 desteklerinin kullanımı bipolar bozuklukta belirtilerin ağırlaşmasına yol açabilir.
Kanama riski
Omega 3 desteklerinin kullanımı kanama eğilimi olanlarda, karaciğer yetersizlikli hastalarda ve kan pıhtılaşmasını önleyen ilaçları kullananlarda kanama riskini arttırabilir.
Diyabet
Omega 3 destekleri, özellikle yüksek dozlarda, diyabetlilerde kan şekeri kontrolünü güçleştirebilir.
Deniz ürünü allerjisi
Balık veya kabuklu deniz ürünlerine karşı allerjisi olanlarda omega 3 destekleri allerjiyi tetikleyebilir.
İlaç etkileşimleri
Omega 3 yağ asitleri aşağıda sayılan ilaçlarla etkileşebilir.
- Hipertansiyon ilaçları
- Kan pıhtılaşmasını önleyici ilaçlar
- Kanser kemoterapisinde kullanılan ilaçlar
- Doğum kontrol hapları
- Siklosporin
- Sirolimus
- Takrolimus
- Orlistat
Bu ilaçları veya ilaç gruplarını kullanan kişilerin omega 3 destekleri hakkında doktorlarının görüşünü almasında yarar vardır.
Sonuç
Omega 3 yağ asitleri çoğu zaman sağlık için çok yararlı bileşikler olsalar da, zaman zaman zararlı olabilirler. Bu nedenle kullanımları sırasında dikkatli olmakta ve gereğinde doktora danışmakta yarar vardır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
