Dünyadaki en yaygın sağlık sorunlarından birisi olan kardiyometabolik sendrom için yaklaşım özel olmak zorundadır. Buna kardiyometabolik yaklaşım adı verilir.
Sağlık bir bütündür. Sadece kalp sağlığı, damar sağlığı, mide barsak sağlığı, böbrek sağlığı, cinsel sağlık veya psikolojik sağlık gibi izole sağlık yoktur. Hemen hemen tüm sağlık sorunları birbiriyle etkileşir ve bunları tek odaklı yaklaşımla çözebilmek mümkün olmaz.
Örneğin; genç yaştaki kan şekeri dengesizliği ve insülin direnci kadınlarda dismenore, endometriosis veya polikistik over sendromu gibi pek çok üreme fonksiyonunu bozabilir. Bu durum erkeklerde de sperm sayı ve kalitesinde azalma, empotans ve libido azalması gibi sorunlara yol açabilir. Bu gibi sorunlar da kalp ve damar hastalığı riskini arttırır.
Kardiyometabolik sendrom nedir?
Kardiyometabolik sendrom veya insülin direnci sendromu; insülin direnci, azalmış glikoz toleransı, lipid bozuklukları, hipertansiyon ve göbek şişmanlığının birlikte buluduğu bir sağlık sorunudur. Halen dünyadaki erişkin nüfusun dörtte birinde bu sorun mevcuttur. Bu tablo Dünya Sağlık örgütü ve Amerikan Endokrinoloji Derneği tarafından ayrı bir tablo olarak tanımlanmıştır.
Kardiyometabolik sendromlu hastaların koroner kalp hastalığından ölme riski diğer kişilere oranla iki kat fazladır. Bu kişilerde kalp krizi veya inme geçirme riski üç kat artmıştır. Bu durum diyabet gelişme riskini de 6 kat arttırmaktadır.
Kardiyometabolik tıp nedir?
Kardiyometabolik sendroma yaklaşım için klasik uzmanlık pratikleri yetersiz kalabilmektedir. Bu nedenle, kardiyoloji, endokrinoloji ve iç hastalıkları pratiklerinin birlikte kullanıldığı bir yaklaşım ve uzmanlaşma alanı önerilmiştir. Bu şekilde, kardiyometabolik sendromlu kişilere çok boyutlu yaklaşım mümkün olabilecektir. Aşağıdaki şekil, bu yaklaşım şeklini özetlemektedir.
Daha geniş ve kapsamlı bir çerçeve çizmek gerekirse, pek çok sistemin birlikte ele alınması aradaki kesişmeleri azaltacağı gibi, bireysel yaklaşım da sağlayacaktır. Bu da, arzu edilen sonuçlara daha kolay ulaşılması anlamına gelecektir.
Kardiyometabolik yaklaşım nedir?
Bir kişinin kalbiyle ilgili sorunların incelenmesi sırasında metabolik parametrelerin atlanması önemli bir eksiklik yaratır. Bu nedenle, kalp ve damar hastalıkları ile ilgili incelemelerin içinde çeşitli endokrinolojik, metabolik parametrelerin ve çoklu sistem yaklaşımlarının da bulunması “kardiyometabolik yaklaşım” olarak adlandırılır. Bu incelemeler klinik bulguları, laboratuar incelemelerini ve görüntülemeleri içerir ve kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bu kapsamda beslenme ve egzersiz alışkanlıkları, psikolojik altyapı ile antropometrik ölçümler de yer alır.
Yaklaşımın çerçevesi şu şekilde çizilebilir:
- Kardiyoloji
- İleri kardiyak görüntüleme
- 12 derivasyonlu EKG
- Ekokardiyografi
- Egzersiz testi
- Vaskuler ultrason/Doppler incelemeleri
- Koroner BT anjiografi ve koroner arter kalsiyum skoru
- Kardiyak MR görüntüleme
- Koruyucu kardiyoloji yaklaşımı
- Hipertansiyon yönetimi
- Vaskuler sorunların yönetimi
- Kalp yetersizliği yönetimi
- Koroner kalp hastalığı yönetimi
- Kardiyak rehabilitasyon
- İleri kardiyak görüntüleme
- Endokrinoloji
- Diyabet yönetimi
- Kan şekeri yönetimi
- Diyabetik komplikasyonların yönetimi
- Obezite yönetimi
- Obezitede kanıta dayalı beslenme
- Farmakolojik tedavi
- Bariatrik cerrahi yaklaşımı ve bariatrik cerrahi sonrası izlem
- Tiroid sorunlarının yönetimi
- Lipid metabolizma bozuklukları yönetimi
- Üreme sağlığı sorunları yönetimi
- Diyabet yönetimi
- Nefroloji
- Mikroalbuminüri izlemi
- Kronik böbrek yetersizliği yönetimi
- Gastroenterohepatoloji
- Mide barsak sağlığı izlemi
- Karaciğer yağlanması yönetimi
- Psikoloji
- Psikolojik altyapının saptanması
- Psikoterapi desteği
- İlaç tedavisi
- Davranış tıbbı
- Davranışsal diyet yönetimi
- Egzersiz planlaması
- Sigarayı bırakma kliniği
Bu yaklaşımlarda gerekenler kişiye özel çerçevede ve ilgili dallarla işbirliği halinde tek elden yönetimle yürütülmelidir.
Kardiyometabolik yaklaşım ne amaçla yapılır?
Ateroskleroz yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Bu süreç, çeşitli genetik, kişisel, sosyal ve çevresel faktörler etkisiyle her kişide farklı şekilde işler.
Kardiyometabolik yaklaşım sonucunda bir kişide ateroskleroz ve ateroskleroza bağlı klinik olay (kalp krizi, inme vb.) riskinin hangi düzeyde olduğu, buna karşı hangi tedbirlerin alınacağı, düzeltilmesi gereken parametrelerin neler olduğu, izlemin nasıl yapılması gerektiği ve izlem sırasında nelerin incelenmesi gerektiği saptanır. Çok boyutlu kişisel risk profili çıkartılarak mevcut risklerin en aza indirilmesi için izlenecek yol belirlenir.
Bu durum görünürde hiç bir sorunu olmayan kişilerden, daha önce kalp krizi veya inme geçirmiş kişilere ve onların aile bireylerine kadar hemen hemen herkesi kapsar. Geniş kapsamlı bu yaklaşımla, birçok olay önlenebilir veya önemli ölçüde ötelenebilir.
Sonuç
Kardiyometabolik yaklaşım bozuk metabolik parametrelerin saptanıp düzeltilmesi, kötü yaşam tarzının değiştirilmesi, uygunsuz psikolojik ve sosyal faktörlerin en aza indirilmesi ve çevresel zararların da elimine edilmesi açısından son derece önemlidir. Bunun sonucunda uygun tedbirlerle diyabeti ötelemek, kalp krizi veya inme riskini en aza indirmek, enflamasyona bağlı hastalıklarla mücadeleyi kolaylaştırmak, üreme ve cinsellikle ilgili sorunları azaltmak ve diğer hormonal, metabolik ve organik sorunları engellemek yada azaltmak açısından büyük önem taşır. Bu şekilde, sağlıklı olmak ile hastalık süreci arasındaki tüm aşamalar tek elden yönetilebilir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
