Kalp yetersizliği, kalp perfomansının azalması sonucu, kalbin doku ve organlara gerekli ve yeterli kanı gönderememesi sonucu ortaya çıkan klinik bir tablodur. Kalp yetersizliği nedir sorusunun en doğru cevabı, tüm kalp hastalıklarının en son dönemi olduğudur.
Kalp yetersizliği her yaşta görülebilir, ancak sıklığı yaşla birlikte artar. 65 yaş altında rastlanma sıklığı %1 altında iken, 75-84 yaş arası sıklığı %7’ye, 85 yaş üzerinde ise %15’e çıkar. Kalp yetersizliği 65 yaş üstü kişilerde en sık hastaneye yatış nedenidir.
Normal kalp nasıl çalışır?
Kalp eşzamanlı kasılan iki odacıktan oluşur. Ayrıca kalbe dönen kanı bu odacıklara yönlendiren 2 küçük odacık daha vardır. Böylece kalp 2 boşluk sağ tarafta, 2 boşluk sol tarafta olmak üzere 4 boşluktan oluşmaktadır. Kalbin üst kısmındaki küçük odacıklara “kulakçık (atriyum)”, alt kısmındaki büyük odacıklara “karıncık (ventrikül)” adı verilir.
Temelde kalbin pompa gücünü sağlayan boşluklar ventriküller olup, ventriküller arasında da pompa gücünün büyük bölümü sol ventrikül tarafından gerçekleştirilir. Her ventrikülde kanın geri kaçışını önlemek üzere giriş ve çıkış kısmında birer kapakçık bulunur.
Kalpteki odacıkların duvarları özel kalp kasından oluşmaktadır. Atriyum ve ventriküller eşzamanlı ve ardısıra kasılarak uyumlu çalışırlar. Her kalp atımının başında, kalbin kasılması için özelleşmiş bir odaktan çıkarılan elektriksel sinyal tüm kalbe yayılarak kalp kasının kasılmasını sağlar. Önce atriyumlar kasılarak açık olan kapakçıklarından ventriküle doğru kanı iter. Daha sonra elektriksel uyarı ventrikül kasına doğru ilerlediğinde, ventriküllerin kasılmasını sağlayarak kanı kalpten akciğer ve tüm vücuda doğru atar. Ventriküller kasılırken atriyumlar gevşeyerek kanla dolar ve sonraki atımın başlamasına olanak sağlar.
Kalp yetersizliği nedenleri nelerdir?
Kalp yetersizliği pek çok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ancak tüm kalp yetersizliklerinin 2/3’ünden koroner damar hastalığı ve geçirilmiş kalp krizi sorumludur. Diğer kalp yetersizliği nedenleri aşağıdadır.
- Hipertansiyon
- Kalp kapak hastalıkları
- Kalp ritmi bozuklukları
- Kalp kası enfeksiyonları
- Doğumsal kalp hastalıkları
- Kalıtımla geçen kalp hastalıkları
Kalp yetersizliği nasıl gelişir?
Kalp yetersizliği, kalbin kendine gelen kanı akciğerler ve tüm vücuda pompalamada yetersiz kalmasından kaynaklanır. Kan pompalamadaki yetersizliğin nedeni, kalp kasının kasılmasındaki performans azalması veya kalp kasının gevşeme bozukluğu olabilir. Kalp kasılma gücünde azalma varsa genellikle kalp kası gevşeme bozukluğu da vardır. Ancak tek başına kalp kası gevşeme bozukluğu yaşlılarda, yüksek tansiyonlularda, diyabetlilerde ve kadınlarda daha sık görülür.
Sonuçları açısından kalp yetersizliği nedir?
Kalp, kasılma gücünün bir bölümünü kaybettiyse ve yeterince kasılamıyorsa, organ ve dokuların ihtiyaç duyduğu miktarda kanı pompalamada yetersiz kalır. Doku ve organlara yeterli kan gönderilememesine bağlı olarak halsizlik, yorgunluk, efor kapasitesinde azalma ve kalbin kendine gelen kanı çevirememesine bağlı olarak da akciğerler ve vücutta sıvı birikimi sonucu nefes darlığı, bacaklarda/karında/vücutta şişme (ödem) gibi yakınmalar ortaya çıkar.
Kalp yetersizliğinde, bir taraftan kalp doku ve organlara gerektiği kadar kanı sağlamaya çabalarken, doku ve organlar da kalp yetersizliği durumuna uyum sağlamaya çalışır. Bu durum kalp ile doku ve organların kalp yetersizliğine adaptasyonu olarak bilinir.
Kalp ihtiyacı karşılamak üzere daha fazla kanı pompalamak için hızını arttırır (taşikardi). Kalbin boşluklarının genişlemesi ile kalbin içinde daha fazla kan birikir (dilatasyon). Dilatasyon kimi zaman kalp yetersizliğinin sebebi, kimi zaman da sonucudur. Kalbin kasılma gücünün arttırılma ihtiyacı kalp duvarlarının kalınlaşmasına yol açar (hipertrofi). Ayrıca vücuttaki birçok hormonal mekanizmalar devreye girerek dolaşan kan miktarı arttırılmaya ve kanın vücuttaki yönelimleri değiştirilerek hayati organlar korunmaya çalışılır. Ancak zamanla adaptasyon mekanizmaları yetersiz kalır ve hatta yarardan çok zarar vermeye başlar.
Akut ve kronik kalp yetersizliği nedir?
Kalp yetersizliğinde yakınmaların ortaya çıkışı, süresi, ciddiyeti her hastada farklıdır. Kalp yetersizliğinin, kronik kalp yetersizliği ve akut kalp yetersizliği olmak üzere iki farklı klinik tipi vardır. Kronik kalp yetersizliği, yakınmaların yavaş geliştiği ve zamanla kötüleştiği klinik tablodur. Akut kalp yetersizliği ise yakınmaların aniden geliştiği ve ciddi nefes darlığı ile seyreden ağır bir klinik tablodur. Kronik kalp yetersizliği bulunan olgularda zaman zaman akut kalp yetersizliği tablosu gelişebilmektedir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
