Kalp hastalıkları ve zatürre arasında çok yakın bir ilişki sözkonusudur. Bu nedenle kalbinde sorun olanlar zatürre hakkında bilinçli olmalıdır.
Zatürre (pnömoni) nedir?
Zatürre (pnömoni) akciğer dokusunun iltihaplanmasına verilen isimdir. Bu iltihaplanmaya bakteriler, virüsler, mantarlar veya kimyasal maddeler neden olabilir. Bakterilerin yaptığı zatürrelere bakteryel zatürre (pnömoni), virüslerin neden olduğu pnömonilere viral zatürre (pnömoni) denir. Mantar pnömonileri genellikle bağışıklık sistemi baskılanmış hastada görülür. Kimyasal maddelerin yol açtığı pnömoniler ise genellikle kusma sonucu midedeki asit ve sıvıların akciğere dolması veya zehirli gazların solunması ile oluşur. Kalp hastaları ve zatürre birlikteliği tüm zatürre tiplerinde ciddi bir sorundur.
Bu hastalıkta, akciğerdeki hava kesecikleri iltihaplı bir sıvı ile dolar. Bu durum hem yaygın enfeksiyon tablosu, hem de akciğerin belli bir kesiminin solunum dışı kalması sonucunda oldukça tehlikeli sonuçlara yol açabilir. Kalp hastalıkları ve zatürre birlikte olduğunda akciğerlerdeki yük daha fazla olduğu için sorun daha büyüktür.
Dünyada her yıl 100 kişiden 1-2’si zatürreye yakalanır ve dünyadaki tüm ölümlerin % 7 kadarına neden olur. Her yaşta görülebilen zatürre 2 yaş altı çocuklarda, belli risk gruplarında ve 65 yaş üstündekilerde çok tehlikeli olabilir. Ülkemizde yaşlı nüfusta ve 0-4 yaş arası çocuklarda en önemli ölüm nedenlerinden biri zatürredir.
Zatürre (pnömoni) tipleri nelerdir?
Zatürrenin 3 tipi vardır.
- Toplum kökenli zatürre
- Hastane kökenli zatürre
- Bağışıklığı baskılanmış hastada zatürre
Toplum kökenli zatürreler genellikle damlacık enfeksiyonu sonucunda çevreden bulaşır. Hastalığın sağlıklı kişilere bulaşması, öksürük, aksırık ya da hasta kişilerin konuşması sırasında havaya yayılan damlacıkların doğrudan solunması yoluyla gerçekleşir. Kalabalık yerler, kapalı alanlar, insanların toplu halde yaşadığı okullar, askeriye ve yurtlar zatürrenin bulaşma olasılığının fazla olduğu yerlerdir. Bu nedenle COVID-19 sayesinde sık duyduğumuz maske-mesafe-hijyen üçlüsü toplumsal zatürre için de aynen geçerlidir.
Bazen, kişinin kendi solunum yollarında bulunan mikropların vücut direncinin düşmesi sonucunda zatürreye yol açması mümkündür. Hastane enfeksiyonlarında da, zaten vücut direnci zayıf olan kişilerin hastane ortamında bulunabilen ve genellikle çoğu antibiyotiğe dirençli olan bakterilerle karşılaşması sonucunda zatürre geliştirmeleri söz konusu olur. Bu konuda riskli olan hastalar aşağıdaki bölümde sayılmıştır.
Zatürre hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için Khan Academy tarafından hazırlanan şu videoyu izleyebilirsiniz.
Kalp hastalıkları ve zatürre birlikteyse risk yüksektir
Herkesin zatürre riski olmakla birlikte, bazı kişilerde ve kesimlerde bu risk daha yüksektir ve bu kişilerin öncelikle koruma altına alınması gerekir. Bu kişi ve kesimler aşağıda sayılmıştır.
- Riski yüksek kişiler
- Kalp hastaları
- Karaciğer yetersizliği olanlar
- Kronik akciğer hastalığı olanlar
- Diyabetliler ve eski hipertansiyonlular
- Yaşlılar
- Hamile ve lohusa kadınlar
- Kronik iltihaplı hastalığı olanlar
- Fiziksel engelliler
- Kas hastalıkları olanlar
- Merkez sinir sistemi sorunları olanlar
- Uzun süreli hastane ve yoğun bakım tedavisi
- Büyük operasyonlar sonrası
- Özellikle yaşlılarda yiyecek ve içeceklerin solunum yollarına kaçması
- Bozuk ağız ve diş sağlığı
- Vücut direncinin sorunlu olduğu kişiler
- Kanser hastaları
- Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç veya kortizon kullananlar
- Böbrek yetersizliği olanlar
- Dalağı alınmış kişiler
- HIV hastaları
- Organ nakli geçirmiş olanlar
- İlaç ve uyuşturucu bağımlılığı
- Alkolizm
- Sigara ve nargile kullanımı
- Sosyal sebepler
- Evsizlik durumu
- Huzurevleri ve bakımevleri
- Kışla ve yatılı okul gibi insanların toplu yaşadığı alanlar
- Sakat ve yatalak kişiler
- Yakın zamanda konaklamalı yolculuk
Zatürrenin belirtileri nelerdir?
- Öksürük
- Yüksek ateş
- Üşüme ve titreme
- Sarı-yeşil balgam
- Solunumun sıklaşması
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Baş ağrısı
- Yan ağrısı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Karın ağrısı ve karında şişkinlik
- Bulantı- kusma
- Bilinç bulanıklığı
Kalp hastalıkları ve zatürre
Kalp hastaları ve zatürre önemli bir sorundur. Kalp hastalarında, enfeksiyonlar ateş ve kalp hızında artışa yol açar. Bu durum da kalbin iş yükünü arttırarak kalp yetersizliği ve/veya ritm bozukluklarının ağırlaşmasına neden olur. Kalp yetersizliği olan bir kişide kalple ilgisi olmayan zatürre ve solunum yetmezliği gibi bir sorun ortaya çıktığında bu kişilerde çeşitli ilaçlar, damardan sıvı verilmesi ve ventilatör desteği gibi tedaviler gerekebilir. Bu tedavilerle kalp sorununun birlikte idaresi genellikle oldukça zor olur ve istenmeyen sonuçlarla karşılaşma olasılığı oldukça yüksektir.
Pnömokok hastalığı
Zatürre etkenleri çok çeşitli olmakla birlikte, tüm zatürrelerin % 15- 50 kadarının nedeni pnömokok (streptococcus pneumoniae) adı verilen bakteridir. Bu bakteri sadece zatürre nedeni olmaz, pnömokok enfeksiyonları denen bir dizi hastalığa da yol açabilir. Bu hastalıklar arasında kulak iltihabı, sinüzit, menenjit ve kan zehirlenmesi (sepsis) bulunur. 2 yaş altındaki çocukları çok boyutlu etkileyen bu bakteri erişkinde genellikle zatürre ve kan zehirlenmesi (sepsis) şeklinde seyreder.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
