“Tansiyonum yükseldi” sözünü çok sık duyuyorsunuz, belki sizinki de zaman zaman yükseliyor. Peki hipertansiyon oluşumu hangi mekanizmalarla ortaya çıkıyor?
Hipertansiyon nedir?
Hipertansiyon, kan basıncının yani tansiyonun normal sınırlar üzerinde seyretmesidir. Dinamik bir fizyolojik değişken olan kan basıncı, çeşitli koşullar altında zaman zaman kısa sürelerle normal seviyelerin üzerine çıkabilir. Ancak kan basıncı yükselmesinin kalıcı hale gelmesi durumuna hipertansiyon denir.
Hipertansiyon sadece kan basıncı yüksekliği değildir. Kan basıncı yüksekliğinin de içinde olduğu ve kalp damar hastalıkları riskinin artışı ile seyreden hemodinamik, hücresel ve metabolik süreçler topluluğunun oluşturduğu bir klinik durumdur. Şeker metabolizması sorunları (diyabet, insülin direnci, metabolik sendrom) ve kan yağları yüksekliği sıklıkla hipertansiyon ile birlikte bulunur.
Kan basıncı yüksekliği hipertansiyonun sadece bir bulgusudur, üstelik erken bulgusu da değildir. Kan basıncının yükselmesine neden olan faktörler, hipertansiyonun yol açtığı koroner kalp hastalığı, kalp yetersizliği, inme, böbrek hastalığı gibi sorunların oluşumuna da zemin hazırlar. Bu nedenle, hipertansiyon tanısı kan basıncı ile konsa bile, hipertansiyon asla sadece kan basıncından ibaret bir durum değildir.
Hipertansiyon oluşumu
Belli bir nedene bağlı sekonder hipertansiyonlar hariç olmak üzere, hipertansiyona yol açan temel mekanizmalar oldukça karmaşıktır. Aşağıdaki şekil bu mekanizmaların kısa bir özetini vermektedir.
Hipertansiyon oluşumu için yatkınlık sağlayan faktörler
- Yaş
- Ailevi yatkınlık
- Genetik nedenler
- Tüm aileyi etkileyen çevresel nedenler (yaşam koşulları, beslenme alışkanlıkları vb.)
- Düşük kilolu doğmuş olmak
- Çevre ve çalışma koşulları (aşırı gürültü, vardiyalı çalışma, çevre kirliliği vb.)
- Diyabet
- Obezite
- Sigara
- Alkol
- Uyku bozuklukları (uykusuzluk, uyku apnesi, kalitesiz uyku)
- Stres ve diğer psikolojik sorunlar
- Yaşam tarzına bağlı sorunlar
- Aşırı tuz tüketimi
- Doymuş yağdan ve hayvansal gıdadan zengin diyet
- Hareketsiz yaşam tarzı
Hipertansiyonda hem yukarıda sayılan mekanizmalar aynı zamanda hedef organlarda da hasar yapabilir. Bu özellikleri ile hipertansiyon bir hastalık olmaktan ziyade bir eğilim (trait) özelliği taşır.
Sonuç olarak hipertansiyonun tanımı, “Kimi genetik ve çevresel predispozan faktörlerin etkisi ile gelişen ve klinik kardiyovaskuler ve metabolik komplikasyonlara yol açan kalıcı kan basıncı yükselmesi” şeklinde yapılabilir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
