Uzak Doğu halk tıbbında yüzyıllardır kullanılan ginkgo biloba, uzun süreden beri tüm dünyada giderek artan bir populerlik kazanmış durumda.
Ginkgo biloba, boyu 20 ila 50 metre arasında değişen ve yaprak döken bir ağaç türüdür. Çin, Japonya ve Kore’de endemik olarak yetişen bu ağaç araştırmacılara göre 270 milyon yıl öncesinden beri mevcuttur. Bu ağaç Türkçe’de yörelere göre aşağıdaki isimlerle de bilinir.
- Mabet ağacı,
- Gümüş kaysı,
- Fil kulağı,
- Kız saçı ve
- Çin yelpaze çamı
Bu ağacın geniş, damarlı ve yelpaze benzeri yapraklarından elde edilen ekstre geleneksel Çin tıbbında 1000 yıldan beri kullanılmaktadır.
Kullanıldığı alanlar
Ginkgo biloba pek çok amaçla kullanılan bir bitkisel maddedir. Bu alanlar aşağıda sıralanmıştır.
- Demans
- Kronik yorgunluk
- Anksiyete
- Depresyon
- Şizofreni
- Beyin kan akımında azalma
- Hipertansiyon
- Yüksek irtifa hastalığı
- Empotans
- Astım
- Nöropati
- Kanser
- Premenstruel sendrom
- Dikkat eksikliği
- Makula dejenerasyonu (sarı nokta)
Ancak, bu kullanımların çok büyük bir kısmı için yeterli somut data yoktur. Bu konuda yapılan en büyük araştırma olan GEM çalışmasında ginkgo biloba kullanımının demans, hipertansiyon, kalp krizi ve inme için yararlı olmadığı gösterilmiştir. Daha küçük kapsamlı kimi çalışmalar kısmi yarar görülebildiğini belirtmektedir. Bacak atardamarı sorunları, şizofreni, dikkat eksikliği, erektil disfonksiyon, premenstruel sendrom ve anksiyete konularında da kısmen yarar bildiren çalışmalar olmakla birlikte, bunlar çok yetersizdir
Ginkgo biloba riskleri
Ginkgo biloba sağlıklı kişilerde ılımlı dozlarda altı ayı geçmeyen sürelerde kullanıldığı zaman genellikle güvenlidir ve ağır yan etkiler nadirdir.
Bu madde kimi insanlarda allerji nedeni olur ve benzer yapıda moleküller içeren zehirli sarmaşık, sumak ve mango kabuğu gibi maddelere allerjik olanlar ginkgo biloba kullanmaktan kaçınmalıdır.
Bu ekstrenin kan pıhtılaşmasını azaltıcı etkisi vardır. Bu nedenle kanama eğilimi olanlar veya aspirin dahil kan pıhtılaşmasını azaltıcı ilaç kullananlar bu maddeyi kullanmaktan kaçınmalıdır. Ayrıca, herhangi bir cerrahi müdahaleden en az 2 hafta önce ginkgo kullanımı kesilmelidir. Ayrıca, ibuprofen ve benzeri nonsteroid antienflamatuar ilaç kullananların da ginkgo kullanmaktan kaçınması gerekir.
Ginkgo biloba ekstresi kan şekerini düşürebilir. Bu nedenle diyabetikler; özellikle de insülin veya diğer kan şekerini düşüren ilaç kullananlarla hipoglisemi eğilimi olanlar bu maddeyi kullanmamalıdır.
Ginkgo biloba’nın gebelikte, süt verme sırasında veya çocuklarda güvenilirliğine dair yeterli bilgi yoktur ve bu gruplarda kullanılmamalıdır. Kanama eğilimini arttırıcı etki nedeniyle gebeliği tehlikeye sokabilir.
Ginkgo tohumları veya işlem görmemiş yaprakları zehirlidir ve kesinlikle tüketilmemelidir.
Diğer potansiyel yan etkiler şu şekilde sıralanabilir.
- Baş ağrısı,
- bulantı- kusma,
- ishal,
- çarpıntı,
- sersemlik,
- kas zayıflığı,
- sıcak basması ve yüz kızarması
Sonuç
Yakın zaman öncesine kadar mucize gibi lanse edilen ginkgo biloba hakkında yapılan çalışmalar beklentilerin büyük kısmını boşa çıkartmıştır. Mucize bir bitki veya supleman bulunmadığı ve bitkisel ajan ve suplemanların tıpkı ilaçlar gibi değerlendirilmesi gerektiği hatırdan çıkartılmamalıdır.
Bu nedenle kendi kendine ginkgo biloba kullanmaya karar vermemek ve olası yararlar ve riskler konusunda doktora danışmak en iyi yoldur.
Suplemanlar hakkındaki bir sorun da, üreticiler arasında kalite ve aktif içerik açısından önemli farklar bulunmasıdır. Suplemanlarda kalite açısından düzenleyici otorite denetimi olmadığından, bu konuda standart belirlemek güçtür. Bu nedenle, güvenilir suplemanları kullanmaya dikkat etmek gerekir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
