Fitoöstrojenler, bitkilerde ve bitki bazlı gıdalarda bulunan doğal bileşiklerdir. Bu maddeler yenildiğinde vücudun ürettiği östrojen gibi kişiyi etkileyebilirler.
Östrojen kadın vücudunda salgılanan ve adet döngüsünü düzenleyen hormonlardan biridir. Vücudun endokrin sistemi bu hormonun üretilmesinden sorumludur.
Ergenlikte östrojen, bir kadının göğüslerinin, koltuk altı kıllarının ve kasık kıllarının gelişiminde rol oynar. Bu hormon menopoz dönemine kadar da kadının adet döngüsünde rol oynar.
Fitoöstrojen içeren gıdalar şunları içerir:
- sebzeler
- meyve
- bazı tahıllar
- baklagiller
Bir kişi fitoöstrojen içeren bitki bazlı yiyecekleri yediğinde, vücut tarafından üretilen östrojene benzer bir etkiye sahip olabilir. Bu nedenle fitoöstrojenler, diyet östrojenleri olarak bilinir.
Fitoöstrojen takviyeleri vardır, ancak bunları doğal gıda kaynaklarından almak daha iyi bir seçimdir.
Fitoöstrojenler nasıl çalışır?
Fitoöstrojenler östrojeni taklit eder çünkü kimyasal yapıları vücuttaki östrojene çok benzer.
Fitoöstrojenler vücuda girdiğinde, vücudun östrojen reseptörleri onlara östrojenmiş gibi davranır. Fitoöstrojenler, normal hormonal işlevi bozan kimyasallar oldukları için endokrin bozuculardır.
Bununla birlikte, fitoöstrojenler östrojen reseptörlerine vücut tarafından üretilen östrojen kadar sıkı bağlanmazlar, bu nedenle etkileri muhtemelen daha zayıftır.
Fitoöstrojenler, hormon dengesizliklerini doğal olarak yönetmeye yardımcı olabilir ve bu da onları menopoza yakın kadınlar için faydalı hale getirir.
Bir kadının menopoza girmesinden ve adet kanamasının durmasından önceki dönem olan perimenopoz sırasında, vücudundaki hormon seviyeleri dalgalanacak ve çeşitli semptomlara neden olacaktır.
Perimenopoz genellikle bir kadının 40’lı yaşlarında başlar ve menopoza kadar sürer. Perimenopoz belirtileri şunları içerir:
- Sıcak basması
- Göğüslerde hassaslaşma
- Düşük cinsel dürtü
- Yorgunluk
- Adet düzensizliği
- Dalgalı ruh hali
Bu belirtiler çoğu kadında yaşam kalitesini düşürür.
Fitoöstrojenler, hormon replasman tedavilerinde kullanılan sentetik östrojene doğal bir alternatif sunar.
Fitoöstrojenler ayrıca aşağıdakiler de dahil olmak üzere bir dizi başka potansiyel faydaya sahiptir:
1. Sıcak basmalarının giderilmesi
Fitoöstrojenler, rahatsız edici sıcak basmaları hafifletmeye yardımcı olabilir.
2. Osteoporozun önlenmesi
Menopozdan sonra östrojen eksikliği kemik sağlığını etkileyebilir ve osteoporoza neden olabilir. Hormon replasman tedavisi (HRT) bunu düzeltmeye ve kemik gücünü artırmaya yardımcı olabilir, ancak ciddi yan etkileri ve riskleri olabilir. Fitoöstrojenler buna doğal bir alternatif olabilir. Ancak, saptanan kimi potansiyel yan etkileri nedeniyle şimdiye kadar osteoporoz için onaylanan bir fitoöstrojen yoktur.
3. Adet sorunlarıyla mücadele
Bir kadının östrojen seviyeleri düştüğünde, bu durum ruh halini ve enerji seviyelerini etkileyebilir. Bazı kadınlar hormon seviyelerini dengelemek ve semptomları hafifletmek için bu süre zarfında fitoöstrojenler açısından zengin yiyecekler yemeye çalışır. Ancak, fitoöstrojenlerin bu şekilde kullanılmasını desteklemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
4. Akne tedavisi
Kadınlarda aknenin nedeni vücutlarındaki erkeklik hormonlarının (androjenler) yükselmesi olabilir. Fitoöstrojenler, hormon seviyelerini yeniden dengeleyerek akne ile savaşmaya yardımcı olabilir. Ancak, bu konuda yeterli veri yoktur.
5. Göğüs kanseri ile mücadele
Fitoöstrojenlerin kimi kanserlerle, özellikle de meme kanseriyle hormonal mücadelede faydalı olduğuna dair kimi veriler olsa da, fitoöstrojenlerin kanseri önleme ve tedavi etmede yararlı bir rol oynayıp oynayamayacağını tam olarak anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Fitoöstrojenler tüm kanser türleri için uygun değildir. Fitoöstrojen almayı düşünen herkes bunu önce doktorlarıyla tartışmalıdır.
6. Kalp sağlığını desteklemek
Fitoöstrojenler kalp sağlığını destekleyebilir. A2016 çalışması Güvenilir Kaynak fitoöstrojenlerin,
Riskler ve yan etkiler
Çalışmalar, fitoöstrojenlerin hormon replasman tedavisinde kullanılan sentetik östrojene benzer faydalar sağlayabileceğini göstermektedir.
Ancak bu, sentetik östrojenden daha güvenli oldukları anlamına gelmez. Bu maddeler östrojenlere benzer şekilde hareket ederler ve aşağıdaki aynı riskleri taşıyabilirler.
Fitoöstrojenler ve gıdalar
Fitoöstrojenlerin nasıl çalıştığını tam olarak anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır, çünkü onları yüksek seviyelerde tüketmenin herhangi bir sağlık riski taşıyıp taşımadığı net değildir. Bununla birlikte, bir kişi fitoöstrojen takviyeleri almıyorsa, zararlı düzeyde tüketmeleri pek olası değildir.
Bitki bazlı bir diyet yemenin sağlıklı olduğuna inanılır ve birçok bitkisel gıda fitoöstrojen içerir. Ancak, bir kişi, fitoöstrojen de dahil olmak üzere herhangi bir yeni takviye almaya başlamadan önce daima bir doktorla konuşmalıdır.
Aşağıdaki gıda grupları fitoöstrojenler açısından zengindir:
Kuruyemişler ve tohumlar
- Ketentohumu
- Ay çekirdeği
- Susam taneleri
- Badem
- Ceviz
Meyveler
- Elma
- Havuç
- Nar
- Çilek ve çoğu orman meyvesi
- Kızılcık
- Üzüm
Sebzeler
- Soya fasulyesi ve soya ürünleri
- Yer elması
- Mercimek
- Maş fasulyesi
Otlar
- Kırmızı yonca
- meyan kökü
- şerbetçiotu
İçecekler
- Kahve
- Viski
- Bira
- Kırmızı şarap
- Zeytinyağı
- Yasemin yağı
Tahıllar
- Yulaf
- Arpa
- Buğday
Sonuç
Fitoöstrojenler, vücuttaki östrojeni taklit eden bitki bazlı bileşiklerdir. Östrojen eksikliğinin neden olduğu semptomlar ve durumlarla mücadelede faydalı oldukları bulunmuştur. Bu, menopoz öncesi ve menopoz sonrası kadınlar için özellikle yararlı olabilir.
Fitoöstrojenler ayrıca kanserle mücadelede rol oynayabilir. Ancak bunu anlamak için çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Yüksek düzeyde fitoöstrojen tüketmenin riskleri henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Yan etkilerinin sentetik östrojene benzer olması muhtemeldir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
