Son zamanlarda yaygınlaşan ve pratik kullanımlarıyla mutfak tezgahlarının bir parçası haline gelen air fryer sağlıklı mı konusu gündeme geldi.
Patates kızartması ve çıtır kızarmış tavuk gibi yiyecekler herkes tarafından sevilerek tüketiliyor. Ancak kızarmış yiyeceklerin çekici tadının bir bedeli var. Araştırmalar bu yiyecekleri pişirmek için kullanılan yağları kalp hastalığı, tip 2 diyabet ve kanser gibi sağlık sorunlarıyla ilişkilendiriyor.
Son zamanlarda bu konuda yağda kızartılmış gıdaların tadını, dokusunu ve altın-kahverengi rengini sağlıksız yağ ve fazla kalori olmadan vaat eden cihaz olan air fryer (havalı fritöz devreye giriyor. Peki air fryer sağlıklı mı?
Air fryer tezgahınızın üzerinde duran, yaklaşık bir kahve makinesi büyüklüğünde, kare veya yumurta şeklinde bir cihazdır. Kızartmak istediğiniz yiyeceği çekmece şeklinde bir sepete koyarsınız. İsterseniz bu yiyecekleri hafifçe yağlayabilirsiniz de.
Bir fan 200o C’ye kadar ısıtılmış havanın yiyeceğin etrafında dolaşmasını sağlar. Bu yapısıyla cihaz biraz konveksiyonlu fırına benzer. Dolaşan hava önce yiyeceklerin dışını pişirir, bu da çıtır kahverengi bir kaplama oluşturur ve tıpkı derin yağda kızartılmış yiyecekler gibi içini yumuşak tutar. Yiyecekler pişerken, akan yağlar sepetin altındaki kapta toplanır. Sonuç olarak havalı fritözler, insanların sevdiği çıtır çıtır, çiğnenebilir yiyecekleri tüm yağ olmadan yaratır.
Havalı fritöz, normalde yağda kızartılan hemen hemen her şeyi pişirebilir, örneğin:
- Tavuk parçaları
- Sebzeler
- Soğan halkaları
- Patates kızartması
- Peynir çubukları
- Balık
- Pizza
- Çörekler
Bazı modellerde tost ve fırında pişirme ayarları da vardır, bu da onları geleneksel fırınlara daha çok benzetir. Bunları kek pişirmek veya tavuk kızartmak için kullanabilirsiniz. Bu cihazların çoğunun bir dezavantajı, bütün bir aile yemeğini pişirmek için çok az yer bırakan küçük sepet boyutlarıdır.
Çoğu görüşe göre, havada kızartma yağda kızartmadan daha sağlıklıdır. Kalorileri %70 ila %80 oranında azaltır ve çok daha az yağ içerir.
Bu pişirme yöntemi, yağda kızartmanın diğer bazı zararlı etkilerini de azaltabilir. Patates veya diğer nişastalı yiyecekleri kızarttığınızda meydana gelen reaksiyon, araştırmaların kansere yakalanma olasılığını artıran kimyasal akrilamid üretir. Bir çalışma, air fryer ile kızartmanın kızarmış patateslerdeki akrilamid miktarını %90 oranında azalttığını göstermektedir.
Buna karşılık, bir çalışmada balığın air fryer ile kızartılması “kolesterol oksidasyon ürünleri” (COPs) adı verilen bir maddenin miktarını artırmıştır. COP’lar, et veya balıktaki kolesterol pişirme sırasında parçalandığında oluşur. Araştırmalar bu maddeleri koroner kalp hastalığı, damar sertliği, kanser ve diğer hastalıklarla ilişkilendirmektedir. Araştırmaya göre balıkları havada kızartırken COP miktarını azaltmanın bir yolu taze maydanoz, frenk soğanı ya da bu ikisinin karışımını eklemektir. Araştırmalar, bu bitkilerin havada kızartılmış gıdalardaki COP’leri azaltmak için antioksidan görevi gördüğünü gösteriyor.
Havada kızartmanın balıktaki omega-3 yağ asitlerini de azalttığı görülüyor. Bu “iyi yağlar” kan basıncını düşürmeye ve “iyi” HDL kolesterol seviyelerini yükseltmeye yardımcı olur ve kalbi korumaya yardımcı olabilirler.
Air fryer ile kızartılmış yiyecekler klasik kızartmalar kadar lezzetli midir? Günün sonunda, bu özneldir. Yiyecekleri kızarttığınızda, yiyecek onu pişirmek için kullandığınız yağı emer. Bu da kızarmış yiyeceklerin içini nemli tutarken dış kısmına tatmin edici bir çıtırlık verir. Kızartma ayrıca yiyeceklere göze hoş gelen zengin, koyu bir renk verir.
Havada kızartmada benzer bir doku elde edilse de, yağda kızartma gibi tam bir görünüm veya damak zevki oluşmayabilir. Yağda kızartma ile havada kızartmayı karşılaştıran bir çalışmada, iki yöntemin benzer renk ve nem içeriğine sahip, ancak farklı doku ve duyusal niteliklere sahip gıdalara yol açtığı bulunmuştur.
Pişirme tekniği de önemlidir. Küçük sepeti çok fazla doldurursanız, yiyecekleriniz dengesiz bir şekilde pişebilir ve bazı noktalar çıtır çıtır, bazı noktalar ise ıslak olabilir.
Sonuç olarak, air fryer sağlıklı mı sorusuna verilecek en iyi yanıt, bu cihazların pek çok açıdan daha yararlı olsalar da kimi sağlık sakıncalarını da taşıyabileceği yönündedir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
