Ekokardiyografi kalbin iç yapısının ve işlevlerinin ses dalgaları yolu ile incelenmesini sağlayan özel bir Doppler ultrasonografi tekniğidir.
Bu yöntem transduser (prob) aracılıyla vücuda gönderilen yüksek frekans ses dalgalarıyla çalışmaktadır. Dokudan yansıyarak geri gelen ses dalgalarını tekrar bu transduser algılamakta ve matematik algoritmalar yardımıyla görüntüye dönüştürmektedir. İnceleme dinamik ve gerçek zamanlı (real time) yapıldığından incelemeyi yapan hekimin bilgi ve deneyimi, tanının doğru olup olmadığını doğrudan etkileyen faktördür. Bu nedenle bu işlem mutlaka güvenilir kurumlarda ve işin uzmanı olan kardiyologlar tarafından gerçekleştirilmelidir.
Ekokardiyografi X-ışını (röntgen ışını, radyasyon) içermez. Zararsız ses dalgaları kullanarak görüntü oluşturduğundan bu yöntem hamileler ve çocuklar dahil herkes için güvenli bir yöntemdir. Ekokardiyografinin diğer bir avantajı ise işlem sırasında hastanın hareketsiz yatmasının gerekmemesidir. Tüm bunlara ek olarak hastanın, mekanik herhangi bir kapalı alan içerisine girmesi söz konusu değildir.
Uygulama yöntemleri
Ekokardiyografi başlıca üç yöntemle yapılabilir. Göğüs duvarı üzerinden (transtorasik), yemek borusu içinden (transözofajiyal) ve eforla veya kalp hızını arttıran ilaçlarla kombine edilerek (stres) yapılan ekokardiyografi.
Transtorasik ekokardiyografi
Transtorasik ekokardiyografi sırasında hasta yan yatırılarak göğüs kafesi üzerinden jel sürülen prob vasıtasıyla kalbin çeşitli bölgeleri incelenir. İşlem 15 dakika kadar sürer ve ağrısızdır.
Bu işlem aşağıdaki nedenlerle yapılır:
- Üfürümlerin kaynağını bulmak
- Göğüs ağrısı, nefes darlığı veya ritm bozukluklarının nedenlerini araştırmak
- Kalbin fonksiyonlarını ölçmek
- Kalp boşluklarının şekil, boyut ve hareketlerini incelemek
- Kalp duvarlarının şekil, kalınlık ve hareketlerini incelemek
- Kalp kapaklarının yapı ve hareketlerini incelemek ve kapaktan geçen kanın yönleri, akım hızı, miktarı ve basınçlarını ölçmek
- Yapay kapak fonksiyonlarını değerlendirmek
- Kalp kası hastalıklarını değerlendirmek
- Kalp içindeki pıhtı ve tümörleri saptamak
- Doğumsal kalp hastalıklarını saptamak ve izlemek
- Kalp ameliyatlarının sonuçlarını değerlendirmek
- Kalp krizi sonrası kalbin yapı ve fonksiyonlarını izlemek
- Kalpten çıkan ana atardamarların (aorta ve pulmoner arter) yapı ve çaplarını deperlendirmek
- Kalbin dışını çepeçevre saran zarın (perikard) yapısını ve kalp etrafında sıvı bulunup bulunmadığını araştırmak
Transözofajiyal ekokardiyografi
Kimi durumlarda çeşitli nedenlerle transtorasik ekokardiyografi yeterli bilgi sağlayamaz. O koşullarda transduserin (prob) endoskopiye benzer bir yöntemle yemek borusuna uzatılmasıyla kalbin arkasından görüntüleme yapılması mümkün olur. Bu inceleme en sık aşağıdaki durumlarda gerekli olur.
- Transtorasik ekokardiyografi ile saptanan kalp içindeki pıhtı, kitle veya endokardit adı verilen kalp enfeksiyonuna bağlı durumların daha ayrıntılı incelenmesi için
- Yapay kapakların fonksiyonlarının ayrıntılı incelenmesi için
- Aort damar genişlemeleri ve yırtılmalarından şüphe edildiği zaman
- Kalp odacıkları arasındaki bölmelerin (septum) üzerindeki deliklerinin incelenmesi için
- Kalp kapaklarının ayrıntılı görüntülenmesi amacıyla
- Kimi kalp ameliyatları sırasında ve sonrasında işlemin değerlendirilmesi için
- Akciğer hastalığı, şişmanlık veya göğüs yapısı gibi nedenlerle yeterli kalitede transtorasik ekokardiyografik görüntü alınamadığı durumlarda
Bu işlem 4- 12 saatlik açlık sonrası yapılır. İşlemin uygulanması gastroskopi işlemine benzer. Allerji, astım yüksek göz tansiyonu, yutma güçlüğü, burun tıkanıklığı, yeni boğaz enfeksiyonu gibi yakınmaları olanların, yemek borusu ve mide ile ilgili sorunları olan hastaların bu durumları incelemeyi yapacak doktora haber vermeleri gerekir.
Stres ekokardiyografisi
Stres ekokardiyografi (SE), egzersiz yöntemleriyle veya kalp atımını hızlandıran ilaçlarla yapılan bir uygulamadır. Bu işlemin amacı, kalbin kasılma kapasitesini gözlemlemek, koroner yetersizlik bulgularını araştırmak ve bazı kapak hastalıklarında cerrahi karara yardımcı olabilmektir.
Bu işlem, kalbin fonksiyonlarının egzersiz sırasında değerlendirilebilmesi amacıyla uygulanır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
