Barsaklarda olağandan fazla biriken gaz ve şişkinlik durumunun bir başka şekli de SIBO (small intestine bacterial overgrowth) adı verilen durumdur. Bu durumun barsakta fazla bakteri üremesine bağlı olduğu düşünülmektedir.
SIBO nedir?
SIBO, ince barsakları tutan ciddi bir tablodur. Bu tablonun nedeni, normalde kalın barsakta yaşayan bakterilerin ince barsakta çoğalmasıdır. Bu durumun sonucunda karın ağrısı ve ishal ortaya çıkar. İlaveten, bu bakteriler vücuda gerekli besin maddelerini de tüketecekleri için beslenme bozukluğuna da neden olurlar.
SIBO bir hastalık değil, altta yatan ve birbirine bağlı olan birçok mekanizmanın oluşturduğu bir durumlar bütünüdür.
Belirtileri
SIBO belirtileri ön planda barsakla ilişkilidir. Bunlar şu şekilde sayılabilir:
- Özellikle yemek sonrasında mide ağrısı
- Şişkinlik ve gaz
- Karında kramplar
- İshal
- Kabızlık
- Hazımsızlık
- Sürekli tokluk hissetme
- Kilo kaybı
- Vitamin ve mineral eksiklikleri
Ancak, bunlar dışında başka sistemik belirtiler de bulunabilir.
- Egzama
- Rozase
- Akne
- Diğer cilt döküntüleri
- Yorgunluk
- Mood bozuklukları
- Eklem ağrıları
- Fibromiyalji
- Nöromüsküler bozukluklar
- Otoimmün hastalıklar
- Huzursuz bacak sendromu
Bu belirtiler kişiden kişiye çok değişiklik gösterir.
Nedenleri
SIBO yeterince açıklığa kavuşturulmış bir durum değildir. Yine de aşağıdaki durumlara alt yapıda çok sık rastlanır.
- Yapısal ve anatomik sorunlar
- İnce barsak divertikülleri
- İnce barsakta yapışıklıklar (radyasyon, ilaçlar, Crohn hastalığı)
- İnce barsakta kör noktalar (gastrik bypass ameliyatları)
- İlioçekal kapağın çıkartılması
- İnce barsağın alt ve üst bölümleri arasında fistüller
- Mide küçültücü ameliyatlar
- Motilite bozuklukları
- Mide hareketlerinin yavaşlaması (gastroparesis)
- İnce barsak hareket bozuklukları
- Çölyak hastalığı
- Barsakta kronik yalancı tıkanma
- İrritabl barsak sendromu
- Metabolik bozukluklar
- Diyabet
- Mide asidinde azalma (hipoklorhidri)
- Yaşlılar
- Parkinson hastalığı
- Skleroderma
- HIV
- Hipotiroidi
- Organ yetersizlikleri
- Siroz
- Böbrek yetersizliği
- Pankreatit
- Bağışıklık sistemi yetersizlik durumları
- Crohn hastalığı
- Malnütrisyon
- İlaçlar
- Antibiyotik kullanımı
- Mide asidini baskılayıcı ilaçlar
- Narkotik ağrı kesiciler
- Barsak hareketlerini yavaşlatan diğer ilaçlar
SIBO Tanısı
SIBO tanısı öncelikle klinik olarak konsa da, doğrulamak açısından yapılacak testler mevcuttur.
Nefes testi
Barsakta fazla üreyen bakteriler hidrojen ve metan gazlarının oluşumuna yol açarlar ve bu durum nefes testi ile tesbit edilebilir. Testin yapılmasından önce uygulanacak bir diyet ve uyulması gereken başka koşullar vardır ve yaklaşık bir haftalık ön hazırlık gerektirir. Bu koşullar test öncesinde hastaya bildirilerek uyması istenir. Ayrıca testten önce 12 saatlik açlık gerekir.
Diğer testler
Bunlar arasında dışkı testleri, ince barsak içeriğinden numune alma gibi testlerle, birlikte bulunan diğer durumlarla ilgili incelemeler bulunur. Ancak, temelde SIBO tanısı ön planda klinik olarak konur.
SIBO tedavisi
SIBO tedavisi antibiyotikler ve diyet değişiklikleri ile yapılır. Antibiyotik tedavisi bakteri çoğalmasını kontrol altına almak için uygulanır. Ancak bu uygulamanın yapılıp yapılmaması, hangi antibiyotiklerin kullanılacağı ve ne yolla verileceği tablonun durumuna ve altta yatan nedenlere bağlı olarak değişkenlik gösterir.
Diyet değişiklikleri
SIBO tedavisinde belli bir yemek düzeninin uygulanmasında yarar vardır. Bu düzenin başlıca elemanlar aşağıdadır.
- Dengeli beslenme sağlayacak bir diyet
- Az miktarda ve sık yemek yemek
- Gluten hassasiyeti varsa glutenli gıdalardan uzak durmak
- FODMAP diyeti kurallarına göre besin seçimi
Bu yeterli olmazsa, özel seçilmiş besin maddelerinden oluşan sıvı bir elemental diyet uygulanabilir. Ancak elemental diyetin kime ve nasıl uygulanacağı kararı doktor tarafından verilmelidir.
Probiyotikler
Probiyotik kullanımının SIBO’da yararlı olduğuna dair yayınlar mevcuttur. Ancak, hangi probiyotiklerin ve ne zaman kullanılacağı konusunda oturmuş bir görüş yoktur. Hangi probiyotiğin ve nasıl kullanılacağının kararını doktor vermelidir.
Sonuç
SIBO genellikle altta yatan bir neden sonucunda ortaya çıkan bir klinik durumdur. Altta yatan neden çözümlenemediği sürece SIBO tedavisinin de tam yapılabileceği söylenemez. Bu nedenle, SIBO uzun vadelerde atak ve sönümlenme dönemleriyle seyreder. En fazla yarar için yakın takip ve doktorla uzun süreli işbirliği gerekir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
