FODMAP diyeti deyimini hiç duydunuz mu? Fonksiyonel mide- barsak rahatsızlığı belirtileri için oldukça büyük önemi olan maddelerden söz ediyoruz.
FODMAP nedir?
FODMAP, “fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides, and polyols” deyiminin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. Bunlar, barsak tarafından emilmeyen kısa zincirli karbonhidratlardır. Bu karbonhidratlar barsak içine su çeker. Barsakta yaşayan bakteriler bunları fermente eder, sonuçta gaz, şişkinlik ve ağrı olur.
Bu maddelerin özellikleri aşağıdaki tablodadır.
| Fermente edilebilen | Sindirilemediği için barsak bakterileri tarafından fermente edilerek gaz üreten |
| Oligosakkaridler | Fruktanlar ve galakto-oligosakkaridler (GOS). Tahıllarda, baklagillerde ve soğan/sarımsak gibi sebzelerde bulunur. |
| Disakkaridler | Laktoz – Süt ve yoğurt, taze peynir gibi taze süt ürünlerinde bulunur. |
| Monosakkaridler | Fruktoz- Bal, elma ve benzeri meyveler, mısır şurubu gibi maddelerde bulunur |
| Polyoller | Sorbitol ve mannitol -Kimi sebze ve meyvelerde, ayrıca bazı yapay tatlandırıcılarda bulunur. |
Düşük FODMAP diyeti nedir?
Düşük FODMAP diyeti, fonksiyonel mide barsak rahatsızlıklarında kullanılan ve diyetteki FODMAP bakımından zengin gıdaları azaltmayı amaçlayan bir diyettir. FODMAP’lar hemen hemen her besin grubunda bulunur. Bu nedenle her besin grubundaki yüksek ve düşük FODMAP içeren gıdaları bilmek önemlidir. Yüksek FODMAP içeren besinleri diyetten çıkartıp yerine düşük FODMAP’lı alternatiflerini koymak semptomları azaltmayı mümkün hale getirdiği gibi, dengeli beslenmenin devamını da sağlar.
FODMAP Gıda Listesi
| Gıda türleri | Yüksek FODMAP içeren ve kaçınılması gereken gıdalar | Düşük FODMAP içeren ve tercih edilmesi gereken gıdalar |
|---|---|---|
| Sebzeler | Enginar, Kuşkonmaz, Karnabahar, Sarımsak, Soğan, Pırasa, Mantar, Taze bezelye | Patlıcan, Sebze kabağı, Taze fasulye ve bakla, Taze biber cinsleri, Havuç, Salatalık, Domates, Patates, Ispanak, Pazı, Karalahana, Marul cinsleri |
| Meyveler | Elma, Böğürtlen, Kiraz, Erik, Mango, Nektarin, Armut, Karpuz | Üzüm, Kiwi, Portakal, Muz, Ananas, Çilek |
| Baklagiller | Tüm kuru fasulye cinsleri, Kuru bezelye, Taze ve kuru iç bakla, Nohut, Mercimek | |
| Tahıllar | Buğday ve buğday unu, Makarna, Çavdar, Arpa | Yulaf ve yulaf ezmesi, ekşi mayalı ekmekler, mısır |
| Mandıra ürünleri | İnek sütü, Yoğurt, Lor ve diğer taze peynirler, Soya sütü | Dinlendirilmiş peynirler (Ezine peyniri, eski kaşar vs.), Badem sütü, Sert tofu |
| Et ve et ürünleri | Marine edilmiş et, tavuk ve balık cinsleri, hazır köfteler, şarküteri ürünleri, üzeri kaplamalı ürünler (şnitzel, nugget, kalamar tava vb.) | İşlem görmemiş et, tavuk ve taze deniz ürünleri |
| Kuruyemişler | Ceviz, Badem, Antep fıstığı, Fındık, Kaju, Ayçekirdeği, Kabak çekirdeği, Kurutulmuş meyveler ve tüm kaplamalı kuruyemişler | Yerfıstığı, Kestane |
| Diğer besinler | Bal | Yumurta, Zeytin, Siyah çukulata |
Tüketilebilecek güvenli miktarları da içeren daha ayrıntılı bir liste için tıklayınız.
Kimler FODMAP diyeti uygulamalı?
FODMAP diyeti, doktor tarafından “irritabl barsak sendromu” tanısı konmuş kişiler için uygundur. İrritabl barsak sendromu çölyak hastalığı, iltihaplı barsak hastalıkları, endometriyoz ve barsak kanseri ile karışabilir. Bu nedenle tanının bir doktor tarafından konmuş olması önemlidir, dolayısıyla kendi kendine tanı koymaktan kaçınılmalıdır.
FODMAP diyetinin yararları
FODMAP diyeti uygulayan irritabl barsak sendromu olan hastaların dörtte üçünde belirtilerin önemli ölçüde gerilediği gösterilmiştir. Bu nedenle irritabl barsak sendromu olan kişilerde FODMAP diyeti önerilmelidir. Bu diyet 2- 6 hafta içinde aşağıdaki yararları sağlar.
- Karın ağrısı ve huzursuzluğu azalır
- Şişkinlik ve gerginlik azalır
- İshal/kabızlık dönemleri azalır ve barsak alışkanlığı düzelir
- Yaşam kalitesi artar
Ancak, bu diyet irritabl barsak sendromunun tek çözümü değildir ve herkeste aynı ölçüde yararlı olması beklenmez. Bu nedenle, tedavide diyete ilave olarak doktorun önerilerinin de uygulanması sağlanmalıdır. Ayrıca, bu diyet hastalığı ortadan kaldırmaz, sadece belirtilerini hafifleterek yaşam kalitesini arttırır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
