İnsülin direnci tanısı için HOMA testi kullanımı giderek artıyor. Bu testin niteliği ve sınırları testi doğru şekilde değerlendirmek için çok önemlidir.
HOMA testi nedir?
HOMA veya daha doğru bir deyişle HOMA-IR (Homeostatic Model Assessment of Insulin Resistance) testi, kan şekerini kontrol etmek için pankreasın ne kadar insülin üretmesinin gerektiğini öngörmeye yarayan bir testtir.
Kan şekerini normal tutmak için gereken plazma insülin düzeyi ne kadar yüksekse, insülin direncinin o kadar yüksek olduğu anlaşılır. Bu fikre dayanılarak bu test 1980’lerde geliştirilmiş indirekt bir ölçümdür. Açlık kan şekeri ve açlık insülin düzeyi kullanılarak yapılan bir hesaplamaya dayanır. Başka kimi ölçüm yöntemleri de bulunmakla birlikte, HOMA testi halen klinik araştırma alanında en sık kullanılan yöntemdir.
İnsülin direncini doğrudan ölçüm yöntemler (hiperinsülinemik öglisemik insülin klemp) de bulunmakla birlikte, bunların pratiğe uygulanması çok zordur.
HOMA testi için normal sınırlar
HOMA testi değeri ne kadar yüksekse, insülin direncinin o kadar fazla olduğu söylenebilir. Bu test sonuçlarına göre HOMA değeri 1 civarında ise insülin hassasiyetinin optimal olduğu söylenebilir. 1.9 üzerinde HOMA değeri erken insülin direnci, 2,5 üzeri ise anlamlı insülin direnci demektir.
HOMA testinin uygulanması ve güvenilirliği
- Testten önce testin yapılacağı kişinin en az 3 gün boyunca normal diyetini sürdürmesi istenir.
- Test öncesinde hiç bir fiziksel aktivite kısıtlaması yapılmaz.
- Test öncesinde en az 8 saatlik açlık gereklidir.
- Testten önce ilaç dahil hiç bir şey alınmamalıdır.
- Test sadece ayaktan hastalara uygulanır, hastanede yatan hastaya yapılmaz.
- Test özel durumlar dışında diyabetli hastaya uygulanmaz.
Bu testin öncelikle insülin direncinin saptanması ve derecelendirilmesi için kullanılır. Temelde klinik araştırmalar için kullanılan bir testtir, güvenilir olmasına rağmen takip ölçümlerinde tutarlılığını izlemek güç olabilir.
Yüksek HOMA testi
HOMA değeri ne kadar yüksekse, insülin direnci o kadar fazla demektir. Bu durum, kan şekerini normal tutmak için pankreasın ne kadar fazla insülin salgıladığının göstergesidir. Bunun yanısıra uzamış açlıkta, egzersize bağlı kas hasarında, hipotiroidi ve hipertiroidide, gebelikte, çevre kirliliğine maruz kalanlarda, pankreas salgı bozukluklarında, kortizon ve büyüme hormonu fazlalıklarında ve yaşlanmanın sonucu olarak HOMA testi sonucu yüksek bulunabilir.
Ayrıca aşağıda sayılan nadir hastalıklarda da insülin direncine rastlanır.
- Down sendromu
- Turner sendromu
- Klinefelter sendromu
- Talassemi
- Hemokromatoz
- Lipodistrofi
- Progeri
- Huntington hastalığı
- Myotonik distrofi
- Friedrich ataksisi
- Laurence-Moon-Biedel sendromu
- Tip I ve Tip III glikojen depo hastalığı
- Mitokondri hastalıkları
HOMA testi yüksekliği insülin direnci anlamına geldiği için, yüksek HOMA testi için yapılacaklar insülin direnci için yapılacaklar ile aynıdır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
