Araştırmalar, kalp sağlığı ve bağırsaklar arasında yakın ilişki olduğunu ve bağırsak mikrobiyomunun kalp sağlığını etkilediğini gösteriyor.
Kalp ve kan damarlarını etkileyen kardiyovasküler hastalıklar, dünya genelinde ölümlerin önde gelen nedenidir. Aşırı kilolu veya obez olmak, fiziksel aktivite eksikliği ve sigara içmek gibi birçok faktör kalp hastalığına yakalanma riskini artırabilir. Ancak farkında olmayabileceğiniz önemli bir faktör daha var: bağırsak sağlığı.
Giderek artan sayıda araştırma, bağırsak bakterilerinin yanlış dengesinin bağırsakların ötesinde zararlara neden olabileceğini ve artrit, obezite ve depresyon gibi farklı koşullarda rol oynayabileceğini göstermektedir. Ayrıca kan damarlarını da etkilediği görülmektedir. Mart 2020’de Microbiome dergisinde yayınlanan bir derlemeye göre, bağırsak bakterileriyle ilgili kimyasallar veya süreçler daha yüksek kalp yetmezliği riski, ateroskleroz (arterlerde plak birikimi) ve kalp krizi ve felç gibi önemli kardiyovasküler olaylarla ilişkilendirilmiştir.
Mikrobiyom vücudun içinde ve üzerinde yaşayan trilyonlarca mikroorganizmadan oluşur – çoğunlukla bakteriler, aynı zamanda mantarlar ve diğer organizmalar. Ortalama bir insanın mikrobiyomunda yaklaşık 38 trilyon bakteri olduğu ve bu canlıların çoğunun sindirim sisteminde veya bağırsakta yaşadığı tahmin edilmektedir.
Bu bakterilerin çoğu yararlı olarak kabul edilir, sindirim sisteminin normal işlevlerine yardımcı olur ve vücudu daha zararlı organizmalara karşı savunmaya yardımcı olur.
Ancak mikrobiyomdaki kötü bakteriler sadece sindirim sağlığını bozmakla kalmaz, aynı zamanda vücudun diğer birçok alanını da olumsuz etkileyebilir. Bağırsak mikrobiyomunun neredeyse tüm hastalıklarda insan sağlığıyla ilgili olduğuna dair önemli kanıtlar vardır. Dünya genelinde yüksek morbidite ve mortalite ile ilişkili olan kardiyovasküler hastalıklar da istisna değildir.
Bağırsak mikrobiyomunun farklı hastalık risklerini tam olarak nasıl etkilediği konusunda hala öğrenilecek çok şey olsa da, genel olarak sağlıksız bir bağırsağın, bağışıklık sisteminin bir yaralanmaya veya yabancı bir maddeye verdiği tepki olan iltihaplanma yoluyla olumsuz sağlık etkilerine neden olduğu açıktır.
Vücudun enflamatuar hücrelerinin yüzde yetmişi bağırsakla ilişkili dokuda bulunur. Dolayısıyla bağırsak bakterilerinin bağırsağın ve tüm vücudun enflamasyon yanıtı üzerinde etkisi vardır. Kalp sağlığı ve bağırsaklar arasında da temel etkileşim nedeni budur.
Bağırsak bariyeri zarar gördüğünde, sağlıksız bağırsak bakterileri tarafından üretilen kimyasallar da dahil olmak üzere bağırsaktan çıkmaması gereken maddeler kan dolaşımına girebilir ve vücudun neresinde olursa olsun enflamasyon yanıtına yol açabilir. Bu iltihap yanlısı maddelerin herhangi bir yere ulaşabilmesi için kan damarlarından geçmesi gerekir ve bu sırada damarlar da etkilenebilir. Enflamasyon kan damarlarını etkilediğinde, “damarlardaki hücreler iyi çalışmaz ve bu da plak ve ateroskleroz gelişimine zemin hazırlar.
Geçtiğimiz birkaç yıl içinde yapılan araştırmalar, sağlıksız bir bağırsak mikrobiyomunun kardiyovasküler hastalıklara katkıda bulunabileceğine dair giderek artan kanıtlar ortaya koymuştur. Birçok çalışma, bazı sağlıksız bağırsak bakterilerinin varlığı nedeniyle üretilen trimetilamin-N-oksit (TMAO) adı verilen enflamatuar bir belirteç üzerine odaklanmıştır.
Haziran 2017’de Journal of the American Heart Association’da yayınlanan TMAO ve kardiyovasküler risk üzerine yapılan 19 çalışmanın gözden geçirilmesinde, yüksek TMAO’nun çalışma süresi boyunca kalp krizi ve inme gibi önemli kardiyovasküler olay riskinde yüzde 62 ve tüm nedenlerden ölüm riskinde yüzde 63 artışla ilişkili olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlar, elektif koroner anjiyografi geçiren ve kronik böbrek hastalığı olan, diyabeti olan veya olmayan, kronik veya akut kalp yetmezliği olan ve koroner veya periferik arter hastalığı olan kişileri içeren çalışma popülasyonları arasında oldukça tutarlıydı.
Ekim 2017’de European Heart Journal’da yayınlanan TMAO ve kalp riski üzerine yapılan 17 çalışmanın benzer bir incelemesi, yüksek kan TMAO seviyelerinin yüzde 67 daha yüksek majör kardiyovasküler olay riski ve yüzde 91 daha yüksek tüm nedenlerden ölüm riski ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Bu ölüm riski sadece çok yüksek seviyelerde değil, TMAO seviyeleri ile orantılı olarak artmıştır ve çalışma popülasyonları arasında tutarlıdır.
Kalp sağlığı ve bağırsaklar ilişkisini ortaya koyan bir başka kayda değer bulgu, Ekim 2018’de Scientific Reports dergisinde yayınlanan fareler üzerinde yapılan bir çalışmada ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, aterosklerozlu fareler, TMAO’yu gıda olarak kullanan faydalı bir bakteri türüyle beslendi ve bu da kanlarında daha düşük TMAO seviyelerine neden oldu. Dahası, bu yararlı bakteriler verildikten sonra, aterosklerotik plak miktarı azaldı.
Bağırsak mikrobiyomunun insan sağlığındaki rolünü kabul etmek kritik öneme sahiptir. Mikrobiyomun iyileştirilmesi genel sağlığın korunması ve hastalıkların önlenmesi için hayati önem taşır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
