Yeterli su alımı herkes için çok önemlidir, ancak yaşlılarda susuzluk hem daha sıktır, hem de daha fazla hayati risk yaratabilir.
Yaşlılarda susuzluk sorunu
Yaşlılarda susuzluk ciddi bir problemdir. Yapılan bir çalışmada yaşlıların % 40 kadarında kronik susuzluk sorunu olduğu saptanmıştır. Yaşlıların hastaneye başvuru nedenleri arasında da susuzluğun yarattığı sorunlar önemli bir yer tutar. Yeterince sıvı alamama sonucunda düşmeler, idrar yolu enfeksiyonları ve böbrek taşları gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
Yaşlılarda susuzluk neden sıktır?
Yaşlandıkça vücuttaki su miktarı azalır, bu da yeterli sıvı alınmadığı zaman susuzluk sorunlarının daha kolay ortaya çıkmasına yol açar. Birlikte bulunan hastalıklar ve kullanılan kimi ilaçlar (örn. idrar sökücüler) da bu durumu ağırlaştırabilir.
Yaşlılarda susuzluk nedenleri aşağıdaki gibi sayılabilir.
- Yaşlılar daha az susuzluk hisseder.
- Yaşlılar özellikle sık idrara çıkmaktan veya gece tuvalete gitmekten kaçınmak için az su içerler.
- Yaşlı vücutta sıvı dengesi daha zor sağlanır.
- Böbrek fonksiyonunun azalması sonucu idrardaki su miktarı artar, bu da su kaybını arttırır.
- Birlikte kullanılan ilaçlar su kaybını arttırabilir.
- Ateşli hastalık, aşırı terleme veya ishal gibi sorunlar sıvı kaybına neden olur.
Yaşlılarda susuzluk belirtileri
Yaşlılarda erken susuzluk belirtileri genellikle ihmal edilir. Bunun nedeni, bu belirtilerin diğer sağlık sorunlarına veya ilaç yan etkilerine atfedilmesidir. Ancak belirtileri iyi bilmek, sorunları erken önlemek için önemlidir.
Hafif susuzluk belirtileri
- Ağız kuruması
- İdrarın azalması veya koyulaşması
- Halsizlik
- Sersemlik
- Kol ve bacaklarda kas krampları
- Başağrısı
- Kendini kötü hissetme
- Uykululuk hali
Ağır susuzluk belirtileri
- Tansiyon düşmesi
- Bilinç bulanıklığı
- Yürüme güçlüğü
- Hızlı ve zayıf nabız
- Midede şişkinlik
- Ciltte buruşukluk ve esneklik kaybı
- Kuru ve göçmüş gözler
- Normalden daha hızlı nefes alma
- Şiddetli kramplar ve kasılmalar
- Konvulsiyonlar
Yaşlıda susuzluk ve sağlık sorunları
Yaşlılarda sıvı eksikliğinin yarattığı sorunlar aşağıdaki şekilde sayılabilir.
- Sıcak çarpması
- Bayılma
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Böbrek taşları ve böbrek yetersizliği
- Konvulsiyon nöbetleri
- Pıhtılaşma artışı ve damar içi pıhtılaşmalar
- Susuzluk sonucu hipovolemik şok
Ayrıca, kullanılan ilaçların etkilerinden yararlanmak ve yan etkilerinden kaçınmak da yeterli sıvı alımına bağlıdır.
Yaşlılarda sıvı alımı
Yaşlılar ne kadar sıvı almalı?
Ortalama bir insan için içilmesi gereken su miktarı vücut ağırlığının 1/50’si kadar öngörülür. Örneğin, 75 kg ağırlığında bir kişinin günde 1,5 litre, yani yaklaşık 8 bardak sıvı alması gerekir. Ancak bu genel bir hesaplamadır, iklime, ortam sıcaklığına ve ortamın nemine göre değişir. Alınacak su miktarını mevcut hastalıklar ve kullanılan ilaçlar da etkiler, bu nedenle su miktarıyla ilgili doktorun da görüşü alınmalıdır.
Yaşlılarda susuzluk sorununu çözmenin yararları
- Daha az kabızlık
- Düşmelerde azalma
- İdrar yolu enfeksiyonu riskinde azalma
- Erkeklerde mesane kanseri riskinde azalma
- Barsak kanseri riskinin azalması
Yaşlılarda sıvı alımını arttırmanın 4 pratik yolu
1- Sıvı kaynaklarını çeşitlendirin.
Yalnızca su içmek her zaman çok çekici olmayabilir. Su dışında çay, kahve, meyve ve bitki çayları, sebze ve meyve suları, çoğu sebze ve meyve ve diğer soğuk içecekler de bol miktarda su içerir. Bu nedenle mevcut hastalık ve ilaçlarla etkileşmeyecek şekilde sıvı kaynaklarını sağlıklı içeceklerle çeşitlendirmekte yarar vardır.
2- İçecekleri el altında bulundurun
Yaşlılarda hareket güçlükleri ve başka nedenlerle su içmek için mutfağa gitmek zor gelebilir. Bu nedenle, küçük bir sürahi ve bardağı kolayca ulaşılabilecek bir yerde bulundurmak yararlı olur.
3- Sıcak ve soğuk içecekleri değişimli olarak verin
Yaşlılarda içecekleri gün içinde değişimli vermekte yarar vardır. Mesela çaydan bir süre sonra limonata, sonrasında kafeinsiz kahve, sonrasında ayran gibi değişimli içecek vermek sıvı alımını kolaylaştırır. Yemek öğünlerinden birinde çorba, diğerinde içecek bulunması yine sıvı alımını sağlar.
4- İçecekleri aromalandırın
İçecekleri aromalandırmak için nane veya reyhan gibi kokulu otlar, limon veya elma gibi meyve dilimleri, tarçın gibi baharatlar katabilirsiniz. Bu şekilde tatlandırılmamış içeceklerin lezzetsizliği ortadan kalkar. Benzer şekilde çorbalarda baharat kullanımı da işe yarar.
Sonuç
Yaşlılarda sıvı eksikliği önemli bir sorundur. Bu sorunla başa çıkabilmek için yeterli sıvı alımını sağlamak gerekir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
