Yaşlılar ve Covid-19 salgını konusu gerek yaşlı nüfusun salgında karşı karşıya kaldığı risk, gerekse ev izolasyonu ve çoğu hizmete erişmelerindeki güçlük nedeniyle gündemde büyük yer tutuyor.
Yaşlılar ve Covid-19 salgınının yarattığı sorunlar
Covid-19 salgını ile büyük ölçüde tecritte kalan yaşlı nüfus, aslında izolasyona karşı son derece savunmasızdır. Bu kişiler yakınlarının kişisel şefkat ve yakınlığından uzak kalırlar ve normalde aldıkları pek çok hizmete erişimleri oldukça güçleşir.
Bunun sonucunda, COVID-19’a paralel, gerçekten derin bir anksiyete ve depresyon tablosu gelişir. Bu kişiler içe kapanırlar, terkedilmişlik ve yalnızlıkla paralel bir sosyallik dışı kalma görülür.
İzolasyon ve beslenme bozukluğu
Bu durumun en tipik sonuçlarından birisi kilo kaybı ve beslenme bozukluğudur. Yaşlı nüfusta, özellikle bir miktar da hafıza bozukluğu varsa, yemek yemek aynı zamanda sosyal bir aktivitedir.
Yaşlılar yalnız olduklarında daha az yemek yerler. Tek başlarına oldukları için sadece kendilerine yemek yapmak zor gelir. İzolasyondan kaynaklanan evdeki malzeme eksikliği de buna katkıda bulunur. Yalnız başlarına yemek yemek için sofra kurmakla ve sonrasında bulaşıkla vs. uğraşmak istemezler. Bu nedenle az miktarda ve ayaküstü birşeyler yerler, bu yedikleri de genellikle sağlıksızdır.
Yeterli protein alamadıkları için önemli ölçüde kas kaybı olur, vitamin ve mineral eksiklikleri nedeniyle kemik erimesinden kansızlığa bir dizi sorun ortaya çıkar, enerji alımındaki azalma zayıflamaya yol açar ve yeterince lif alamama nedeniyle kabızlık problem haline gelir. Sık idrara gitmemek veya gece tuvalete kalkmamak için az su içmeleri de böbrek ve pıhtılaşma sorunlarını ağırlaştırır.
İzolasyon ve hareketsizlik
İzolasyon sırasındaki hareketsizlik de bir başka problemdir. Hareketsizlik nedeniyle kas ve kemik erimeleri artar, duruş bozuklukları nedeniyle omurga ve diğer eklem sorunları ortaya çıkar ve ağırlaşır. Damar içi pıhtılaşmalar ve buna bağlı akciğer embolisi gibi problemlerin görülme olasılığı büyür.
Terkedilmişlik duygusu, anksiyete ve depresyonun yarattığı problemler sonucu demans artış gösterir ve tüm bu sorunlar hareketsizlik ve beslenme bozukluklarıyla etkileşerek giderek artan bir sorun yumağı haline gelir. Bunun sonucunda da zaman içinde yatalaklığa ve ölüme gidiş hızlanır.
İzolasyonun etkilerini azaltma
Yaşlılar ve Covid-19 sonucu ortaya çıkan problemlerle başa çıkmak için öncelikle yaşlılarla iletişimi arttırmak geliyor. Burada, yaşlılarla görüşmenin yarattığı risklerle onları izole bırakmanın riskleri arasında bir denge kurmak gerekiyor.
Küçük gruplarla gerçekleştirilecek ziyaretler, bu ziyaretler sırasında maske, mesafe ve hijyen kurallarına uymak, fiziksel yakınlaşmayı uygun şekilde sağlamak bu konuda yapılabileceklerin başında geliyor.
Fiziksel yakınlaşma konusunda dikkat edilecekler
- Ziyaretçilerin de, ziyaret edilen yaşlının (yaşlıların) da maskelerinin uygun şekilde takılmış olması gerekli.
- Kısa (birkaç saniyelik) sarılmalarda maskeli olmak şartıyla fazla risk yok. Ancak, sarılırken maske olsa bile başların ayrı yönlere çevrilmesi daha iyi olur.
- Öpüşmekten kaçının.
- Ziyaret sırasında yine arada 1,5- 2 metrelik mesafe olmasına dikkat etmekte fayda var.
- Çocuklar ve gençlerde enfeksiyonun genellikle belirtisiz seyrettiği hesaba katılarak, çocuk ve gençlerin yaşlıları ziyaretleri konusunda daha dikkatli olmak ve mümkün olduğu kadar bu ziyaretlere onları katmamak iyi olur.
Dış ortam buluşmaları
Açık havanın ortamın tenha olması şartıyla oldukça güvenli olduğunu biliyoruz. Bu nedenle iyi havalarda özel arabayla olmak şartıyla yaşlıları dışarı çıkartmak, sakin ve tenha ortamlarda onlara yürüyüş yaptırmak oldukça yararlı olacaktır. Benzer durumdaki arkadaşlarıyla bu gibi ortamlarda buluşmalarını ve maske-mesafe-hijyen üçlüsüne dikkat ederek görüşmelerini sağlamak da çok büyük fayda sağlar.
Yaşlılar ve Covid-19 konusunda teknoloji desteği
Günümüzde fiziksel uzaklık gerçek anlamda uzakta olma anlamını taşımıyor. Büyük ekranlı bir cep telefonu vasıtasıyla yapılacak görüntülü görüşmeler, fotoğraf ve video paylaşımları ve benzeri paylaşımlar çok yararlı olacaktır. Arkadaşlarıyla ve dostlarıyla sanal ortamda buluşmalarını sağlamak, yakınlarıyla veya arkadaşlarıyla online oyunlar oynamayı öğretmek yalnızlık duygusunu belirgin şekilde azaltıcı etki yapar. Eğer yaşlının teknoloji ile arası iyi değilse, basitçe eski usul telefon konuşmaları da oldukça işe yarar.
Doğum günü, yıldönümü veya bayram gibi vesilelerde yaşlıların ortama görüntülü bağlantıyla katılmalarını sağlamak ve sonrasında fotoğraf ve video paylaşımları en güvenli yaklaşımdır.
Bu konuda en yararlı yöntemlerden biri, ihtiyacınız olmasa bile kimi konularda onlardan bilgi veya fikir almaktır. Mesela telefonda yapılışını çok iyi bilseniz bile bir yemeği nasıl yaptığını veya evdeki bir tamiratı nasıl yapacağınızı sorun. Bu, onların hala kendilerine ihtiyaç duyulduğunu ve çevrelerine yararlı olmaya devam ettiklerini hissetmelerini sağlar.
Yaşlılar ve Covid-19 sırasında lojistik destek
İzolasyon sırasında yaşlıların market alışverişlerini ve diğer ihtiyaçlarını online sipariş ile karşılamak en uygun yoldur. Yine banka, fatura ödeme ve bürokratik işlemler için internet yöntemlerini kullanmak daha iyi olacaktır.
Zaman zaman onlara yemek götürmek veya haftada 1- 2 kez onlarla birlikte yemek yemek beslenme bozukluğuna kısmi çözüm getirecektir. Beslenmelerinin sağlıklarına uygun olmasını sağlamak gerekir.
İlaçlarını haftalık olarak ilaç kutularına hazırlamak ve gerekirse telefonlarına ilaç saati hatırlatıcı bir uygulama koymak hem ilaçlarını düzgün almalarını, hem de sizin ilaç denetimini kolay yapmanızı sağlayacaktır.
Doktor ve hastane ziyaretleri
- Doktor veya hastane randevularından zorunluluk dışında kaçınmak daha iyi olacaktır. Gereğinde doktor veya hastane ile iletişime geçmek ve yüzyüze muayeneye gitmenin gerekip gerekmediğini sormak iyi bir fikir olacaktır.
- Birçok kurum rutin randevular yerine telefon ya da görüntülü konuşma yoluyla vizit yapılmasını sağlamaktadır.
- Yine de, yüz yüze görüşmenin veya kimi tetkikleri veya tedavileri yaptırmanın hala gerekli olduğu belirli koşullar vardır, bu yüzden randevuyu iptal etmeden önce doktora veya kuruma sormak uygun olur.
- Doktor veya hastaneye gidildiğinde mutlaka maske-mesafe-hijyen üçlüsüne dikkat edilmesi sağlanmalıdır.
Sonuç
Yaşlılar ve Covid-19 sonucu ortaya çıkan problemlerle başa çıkmak için öncelikle yaşlılarla iletişimi kesmemek önemli. Burada, yaşlılarla görüşmenin yarattığı risklerle onları izole bırakmanın riskleri arasındaki dengeyi dikkatle gözetmek son derece önemli.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
