Yaşlanma hayatın kaçınılmaz bir parçası olsa da, yaşlanmayı yavaşlatan takviyeler ile bu süreci sağlıklı şekilde geciktirmek mümkün.
Yaşlanma sürecini durduramazsınız, ancak belirli yaşlanma süreçlerini yavaşlatmak ve yaşa bağlı hastalık riskinizi azaltmak için beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri yapabilirsiniz.
Yaşlanmanın başlıca nedenleri arasında serbest radikaller olarak adlandırılan reaktif moleküllerin neden olduğu birikmiş hücresel hasar ve hücresel bölünmede önemli bir rol oynayan kromozomların uçlarında bulunan yapılar olan telomerlerin kısalması yer alır.
Sağlıklı ve dengeli beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, sigara ve alkol alımından kaçınmak sağlıklı yaşlanmayı desteklemenin ve yaşlanmanın vücudunuz üzerindeki etkilerini yavaşlatmanın en iyi yollarıdır.
Dahası, belirli yaşlanma süreçlerini yavaşlatabilecek ve yaşa bağlı hastalıkları önlemeye yardımcı olabilecek çok sayıda madde saptanmıştır. Bunların başlıcaları aşağıdadır:
- Kurkumin: Zerdeçaldaki ana aktif bileşik olan kurkuminin, güçlü antioksidan etkilerine atfedilen hücresel koruyucu özelliklere sahip olduğu gösterilmiştir. Hücresel yaşlanma adı verilen bir süreç, hücreler bölünmeyi bıraktığında ortaya çıkar. Yaşlandıkça, yaşlanmayı ve hastalıkların ilerlemesini hızlandırdığına inanılan yaşlanan hücreler birikir. Araştırmalar, kurkuminin hücresel yaşlanmayı geciktirmeye ve uzun ömürlülüğü desteklemeye yardımcı olan belirli proteinleri aktive ettiğini göstermektedir. Ayrıca, hayvan çalışmaları kurkuminin hücresel hasarla mücadele ettiğini ve yaşam süresini önemli ölçüde artırdığını göstermektedir. Bu bileşiğin yaşa bağlı hastalıkları ertelediği ve yaşa bağlı semptomları hafiflettiği de gösterilmiştir. Zerdeçal alımının insanlarda yaşa bağlı bilişsel gerileme riskinin azalmasıyla ilişkili olmasının nedeni bu olabilir.
- Epigallocatechin gallate (EGCG): Yeşil çayda yoğunlaşmış iyi bilinen bir polifenol bileşiği olan bu madde, bazı kanserler ve kalp hastalıkları riskinin azaltılması da dahil olmak üzere etkileyici sağlık yararları sunar. Ayrıca, bu bileşik uzun ömürlülüğü teşvik edebilir ve yaşa bağlı hastalıklara karşı koruma sağlayabilir. EGCG, hücrelerdeki mitokondriyal işlevi canlandırır ve yaşlanmaya dahil olan yollara etki eder. Ayrıca, vücudun hasarlı hücresel materyali ortadan kaldırdığı süreç olan otofajiyi de indükler.
- Kollajen: Yaşlandıkça, cilt yapısının korunmasına yardımcı olan bir protein olan kollajen üretimi yavaşlar ve kırışıklıklar gibi yaşlanma belirtilerinin hızlanmasına neden olur. Bazı araştırmalar, kollajen takviyesinin kırışıklıklar ve cilt kuruluğu gibi yaşlanma belirtilerini azaltabileceğini göstermektedir.
- Koenzim Q10 (CoQ10): Koenzim Q10 (CoQ10) vücudun ürettiği bir antioksidandır. Enerji üretiminde önemli bir rol oynar ve hücresel hasara karşı korur. Araştırmalar, CoQ10 seviyelerinin yaşlandıkça azaldığını göstermektedir. CoQ10 takviyesinin yaşlı bireylerde sağlığın belirli yönlerini iyileştirdiği gösterilmiştir. CoQ10 takviyeleri, yaşlanma sürecini ve yaşa bağlı hastalıkların başlangıcını hızlandıran serbest radikallerin birikimi ile karakterize bir durum olan oksidatif stresi azaltır. Ayrıca, CoQ10 takviyeleri atardamarlardaki sertliği azaltarak, kan basıncını düşürerek ve atardamarlarda oksitlenmiş kolesterol birikimini önleyerek kalp sağlığına fayda sağlayabilir.
- Nikotinamid ribozid (NR) ve nikotinamid mononükleotid (NMN): Bu moleküller nikotinamid adenin dinükleotid (NAD+) bileşiğinin öncüleridir. NAD+ vücudunuzdaki her hücrede bulunur ve enerji metabolizması, DNA onarımı ve gen ifadesi dahil olmak üzere birçok kritik süreçte yer alır. Yaşla birlikte NAD+ seviyeleri düşer. Bu düşüş, fiziksel gerilemenin hızlanması ve Alzheimer gibi yaşa bağlı hastalıkların başlamasıyla ilişkili olabilir. Araştırmalar, NAD+ öncüleri NMN ve NR’nin NAD+ seviyelerini ve yaşla ilişkili hücresel değişiklikleri geri kazanmaya yardımcı olduğunu göstermektedir (24Trusted Source).
- Krosin: Krosin, popüler ve pahalı bir baharat olan safranda bulunan sarı bir karotenoid pigmenttir. İnsan ve hayvan çalışmaları, krosinin antikanser, antienflamatuar, antianksiyete, antidepresan ve antidiyabet etkileri de dahil olmak üzere birçok sağlık yararı sunduğunu göstermiştir. Bu madde yaşa bağlı bilişsel gerilemeye karşı da koruma sağlayabilir. Test tüpü ve kemirgen çalışmaları, krosinin yaşlanma sürecine katkıda bulunan bileşikler olan ileri glikasyon son ürünleri (AGE’ler) ve serbest radikallerin üretimini inhibe ederek yaşa bağlı sinir hasarını önlemeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Krosinin ayrıca iltihaplanmayı azaltarak ve UV ışığının neden olduğu hücresel hasara karşı koruma sağlayarak insan cilt hücrelerinde yaşlanmayı önlemeye yardımcı olduğu gösterilmiştir.
- C Vitamini: C vitamini vücutta güçlü bir antioksidan olarak işlev görür ve hücrelerin oksidatif hasardan korunmasına yardımcı olur. Ayrıca bağışıklık fonksiyonu, enflamasyon düzenlemesi ve sağlıklı yaşlanma için gerekli olan diğer birçok süreçte önemli roller oynar. C vitamini cilt sağlığı için de gereklidir. Takviye, cildin nemlenmesini artırabilir, kolajen üretimini teşvik edebilir ve güneşe maruz kalma nedeniyle kırışıklık gelişimine ve erken yaşlanmaya karşı koruma sağlayabilir. Dahası, bazı kanıtlar C vitamini takviyesinin yaşlı yetişkinlerde bağışıklık fonksiyonunu geliştirdiğini göstermektedir. Yaşlılar, orta yaşlı veya gençlere oranla yetersiz veya eksik C vitamini seviyeleri açısından daha yüksek riske sahip olduklarından, özellikle de diyetleri meyve ve sebze gibi C vitamini açısından zengin gıdalar açısından düşükse, takviye almayı düşünebilirler.
- Diğer yaşlanmayı yavaşlatan takviyeler: Aşağıdaki takviyeler de sağlıklı yaşlanmayı destekleyebilir. Ancak bunlar hakkındaki kanıtlar yetersizdir.
- E Vitamini: E Vitamini bağışıklık fonksiyonunda ve enflamasyonun düzenlenmesinde önemli rol oynar. Bazı kanıtlar, yaşlı yetişkinlerin yaşlanma sürecinde sağlığı korumak için bu vitamine genç yetişkinlerden daha fazla ihtiyaç duyduğunu göstermektedir.
- L-Theanine: L-theanine, yeşil çay da dahil olmak üzere bazı çaylarda yoğunlaşan bir amino asittir.Bazı araştırmalar, L-theanine takviyesinin orta yaşlı yetişkinlerde beyin fonksiyonlarını iyileştirmeye yardımcı olabileceğini ve yaşa bağlı karaciğer fonksiyon bozukluğu, oksidatif stres ve iltihaplanmaya karşı koruma sağlayabileceğini göstermektedir.
- Rhodiola: Bu adaptojen bitki güçlü anti-enflamatuar özelliklere sahiptir. Çeşitli hayvan çalışmaları, rhodiola’nın uzun ömürlülüğü desteklemeye yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Ancak, daha fazla insan araştırmasına ihtiyaç vardır.
- Astragalus: Astragalus, geleneksel Çin tıbbında kullanılan stres azaltıcı bir bitkidir. Oksidatif stresi azaltarak, bağışıklık fonksiyonunu destekleyerek, hücresel hasarı önleyerek ve telomer uzunluğunu koruyan bir enzim olan telomerazı aktive ederek yaşlanmayla mücadeleye yardımcı olabilir.Fisetin: Fisetin, senoterapötik olarak kabul edilen flavonoid bir bileşiktir, yani yaşlanan hücreleri öldürebilir. Kemirgen çalışmaları, dokulardaki yaşlanan hücrelerin sayısını azaltabileceğini, yaşam süresini uzatabileceğini ve beyin yaşlanmasına karşı koruyabileceğini göstermektedir.
- Resveratrol: Resveratrol üzüm, çilek, yer fıstığı ve kırmızı şarapta bulunan bir polifenol antioksidandır ve sirtuinler adı verilen belirli enzimleri aktive ederek uzun ömürlülüğü teşvik edebilir. Hayvan çalışmaları bu bileşiğin yaşam süresini artırabileceğini göstermektedir, ancak insan araştırmalarına ihtiyaç vardır.
- Sülforafan: Sülforafan, brokoli gibi lahanagillerde bulunan ve güçlü anti-enflamatuar özelliklere sahip olduğu bilinen bir sülfür bileşiğidir. Son çalışmalar, sülforafanın yuvarlak solucanların ömrünü uzattığını ve farelerde yaşa bağlı kalp sorunlarını önlediğini ortaya koymuştur.
Sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzına ek olarak, yaşlanmayı yavaşlatan takviyeler almak yaşlanma sürecini yavaşlatmaya ve uzun, sağlıklı bir yaşam sürmeye yardımcı olabilir. Burada sayılanlar yaşlanmayı yavaşlatan takviyeler arasında en önde gelenlerdir. Yine de, yaşlanmayı yavaşlatmaktaki en önemli hususun sağlıklı bir yaşam tarzı olduğu unutulmamalıdır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
