Uyku apne , milyonlarca kişiyi etkileyen yaygın bir durumdur. Bu kadar yaygın bir tabloyu daha yakından tanımak gerekir.
Uyku apne, uyku sırasında 10 saniye veya daha uzun bir süre solunumun durmasıdır. Bu durum solunumun tekrar tekrar durmasına yol açacak şekilde üst solunum yollarının kısmen veya tamamen tıkanması (veya çökmesi) sonucu ortaya çıkabilir. Buna genellikle küçük dil veya diğer üst solunum yolu organları yol açar. Bunun dışında, beyinden gelen solunum uyarısının kesilmesi de neden olabilir.
Söz konusu nefes kesilmeleri 10 saniye veya daha uzun süreli olabilir ve gece uykusu sırasında yüzlerce kez tekrarlayabilir. Bu nefes kesilmeleri sırasında kişi uyanır ve sonrasında tekrar uyur. Bu da, uykunun bir gecede yüzlerce kez kesilmesi sonucunda sağlıklı uyku uyumayı olanaksız hale getirir. Solunum durması sırasında, kanın oksijen seviyesi düşer ve kalp hızı artar.
Bu tablo kişinin uyku kalitesi, gündüz aktiviteleri ve genel sağlık üzerinde önemli sonuçlar yaratabilen ciddi bir durumdur.
Uyku Apne Türleri
Uykuda oluşan solunum bozukluklarından biri olan uyku apne, uyku sırasında solunumda duraklamalara neden olan herhangi bir bozukluğu içeren genel bir terimdir. Bu durum her yaştaki kişileri etkileyebilir, ancak sıklığı orta yaştan sonra artar.
Başlıca üç uyku apne türü vardır:
- Tıkayıcı
- Merkezi (santral)
- Kompleks
Uyku Apne Belirtileri
Tipik belirti uyku sırasında solunum durmasıdır. Bunun dışındaki belirtiler şunlardır:
- Şiddetli ve süreğen horlama
- Uyku sırasında boğulur gibi olma veya nefes nefese kalma
- Uyku sırasında tanıklı solunum duraklamaları
- Sık sık idrara çıkma (noktüri)
- Diş gıcırdatma veya sıkma
- Uyandıktan sonra boğaz veya ağız kuruluğu
- Gece çarpıntısı veya hızlı kalp atışı
- Gece terlemeleri
- Gece mide ekşimesi
- Sık gece uyanmaları ve uykusuzluk
- Gündüzleri aşırı uyku hali
- Sabah baş ağrısı
- Kısa süreli hafıza veya öğrenme sorunları
- Sinirlilik hissi
- Zayıf konsantrasyon veya dikkat
- Depresyon ve başka ruh hali değişiklikleri
Uyku apne için risk faktörleri
- Fazla kilo
- Kısa ve/veya kalın boyun
- Anormal üst solunum yolu anatomisi
- Uyuşturucular veya alkol
- Yaşlanma
- Sırt üstü uyumak
- Sigara içmek
Uyku apne saatte beşten fazla apne olayı yaşanması olarak tanımlanırsa, erkeklerin yaklaşık %22’sinde ve kadınların %17’sinde bu durumun olduğu söylenebilir.
Tanı
Tanı için iyi bir anamnez ve fizik muayene şarttır. Ayrıca, duruma göre aşağıdaki testler de kullanılabilir:
- Polisomnografi
- Uyku Apne Testi
- Çoklu Uyku Gecikme Testi (MSLT)
- Uyanıklık Testinin (MWT) idamesi
- Gecelik Oksimetri
- Epworth Uykululuk Ölçeği
- Uyku Günlüğü
Tedavi
Tedavi çok boyutlu olmak zorundadır. Bu kapsamda uyku pozisyonu, ağızlıklar ve anatomik bozuklukları düzeltici ameliyatlar da düşünülebilir. Ancak, şiddetli uyku apnede bunlar yeterli olmayacağı için, uyumadan önce takılacak CPAP ve BiPAP gibi yardımcı solunum cihazları da kullanılmalıdır. Hangi tedavinin nasıl uygulanacağına doktor karar verecektir. İlaveten ilaçlar da kullanılabilir.
Uyku apne komplikasyonları
Tedavi edilmeyediği zaman bu bozukluk ciddi sonuçlara zemin hazırlayabilir. Bu sorunların başlıcaları aşağıda sıralanmıştır.
- İnme veya geçici iskemik ataklar
- Koroner kalp hastalığı ve kalp krizi
- Kalp yetmezliği
- Çarpıntı ve ritm bozuklukları
- Hipertansiyon
- Diyabet
- Reflü
- Cinsel fonksiyon bozuklukları
- Konsantrasyon ve hafıza sorunları (demans)
- Depresyon
- Ani ölüm
Çocuklarda ise bu tablo hiperaktivite, büyüme geriliği ve zeka gelişiminde yavaşlamaya yol açabilir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
