Kış mevsiminin karlı buzlu havaları soğuk yanığı tehlikesini arttırır. Soğuk yanığı kimi zaman ciddi doku kaybına yol açabilen önemli bir sorundur.
Derinin soğuğa maruz kalması ile oluşan hasara soğuk yanığı adı verilir. Bunun nedeni, derinin tabakalarının donmasıdır. Bu duruma en fazla vücudun burun, kulaklar, el ve ayak parmakları gibi uç kısımlarında rastlanır. Çoğu zaman sorunsuz iyileşmesine karşılık, ileri durumlarda doku kaybına yol açabilir.
Soğukla karşılaşma durumunda derideki damarlar büzülür. Bu durumun uzun sürmesi o bölgedeki dokunun zarar görmesine yol açabilir.
Soğuk yanıkları riski aşağıdaki durumlarda artar.
- Uzun süre soğuğa maruz kalmak
- Soğuk ile rüzgarın birlikte bulunması
- Yüksek irtifada bulunmak
Soğuk yanığı dereceleri
Soğuk ısırığı (birinci derece)
Birinci derece soğuk yanığı genellikle hafiftir ve deriye hasar vermez. Cilt kızarır ve soğuğu hissedebilir. Soğukla temasın uzaması durumunda cilt hissizleşebilir veya iğnelenme hissi ortaya çıkabilir. Genellikle soğukla temasın kesilmesi ve bölgenin ısıtılmasıyla düzelir. Ancak, ısıtma bölgenin örtülmesi veya ılık suya batırılmasıyla yapılmalıdır. Soba veya benzeri sıcak kaynakları yanma nedeni olabilir. Deri ısınmaya başladıkça ağrı veya iğnelenme hissi artabilir.
Yüzeyel soğuk yanığı (ikinci derece)
İkinci derece soğuk yanığında derinin kızarıklığı geçerek solgunlaşma ve hatta morarma olur. Bu aşamada deride sertlik veya donukluk hissi algılanır. Bu dönemde ol bölge sıcak olarak hissedilebilir ve bir miktar şişme gözlenebilir. Bu durum derinin hasar görmeye başladığının işaretidir ve bşr an önce müdahale edilmesi gerekir. Bu dönemde, yukarıda anlatıldığı şekilde bölgeyi ısıtma ve yanısıra ağrı kesici uygulamak gerekir. Bölge ısındıkça deri altında tıpkı 2. derece yanık gibi sıvı toplanması olur.Isındıktan sonra hasarlı bölgeyi tıpkı gerçek yanık gibi satmak ve gerekirse damardan sıvı vermek iyi olur. Deri altında sıvı toplanan bölgeler de uygun şekilde boşaltılarak tedavi edilmelidir. İkinci derece soğuk yanığı genellikle iz bırakmadan iyileşir, ancak kimi hastalarda yanık bölgesinde kalıcı hissizlik veya yanma hissi devam edebilir.
Derin soğuk yanığı (üçüncü derece)
En ağır tablo derin soğuk yanığıdır ve deriyi de, derialtındaki dokuları da kapsar. Etkilenen alan mavi- mor renktedir, benekler de bulunabilir. Hissiz olabildiği gibi, soğuk veya ağrılı da olabilir. Bölgeye yakın kaslar düzgün çalışamaz. Etkilenmiş deride kan dolu kesecikler de olabilir.
Bu durum acil müdahale gerektirir. Yüzeyel soğuk yanıklarındaki tedavilerin yanısıra çoğu zaman bölgedeki damar içi pıhtılaşmayı önlemek için kan pıhtılaşmasını önleyici ilaçlar da gerekli olur.
Bölgenin ısınmasını takiben, etkilenen dokular kararır ve büyük kanlı kesecikler oluşabilir. Bunun nedeni o bölgedeki doku ölümüdür. Hasarın net miktarını belirlemek birkaç hafta alabilir ve kimi zaman ölü doluları temizlemek için cerrahi müdahale gerekli olur. Örneğin, ağır hasarlanmış bir parmağın kesilmesi gerekebilir.
Riskli gruplar
Soğuk yanığı açısından bazı kişiler daha büyük risk taşır. Bunlar arasında:
- Dağcılar ve kayakçılar gibi yüksek irtifada spor yapanlar
- Aşırı soğuk iklim koşullarına maruz kalanlar
- Soğuk havada uzun süre dışarıda kalınmasını sağlayan işler yapanlar (örn. askerler, denizciler, arama- kurtarma ekipleri)
- Evsizler
- Küçük çocuklar ve yaşlılar
- Damar ve dolaşım problemi olanlar (örn. diabetliler, Raynaud fenomeni olanlar)
- Sigara içenler
- Kan damarlarının daralmasına yol açan ilaçları kullananlar
- Alkol veya uyuşturucu kullananlar
Korunma
Soğuk yanığından korunmak için aşağıdaki önlemleri almakta yarar vardır.
- Hava durumunu yakından takip edin. Soğuk havada uzun süre dışarıda kalmaktan kaçının.
- Dış ortamda soğuk metalle veya soğuk suyla temas etmekten kaçının.
- Soğuğa uygun giyinin. Eldiven, kulak koruyucu, şapka, atkı, gözlük ve kayak maskesi gibi açıktaki vücut bölümlerini koruyan aksesuarları ihmal etmeyin. Dış ortam giysileri su ve rüzgar geçirmez olsun.
- Islak giysileri mümkün olduğunca çabuk değiştirin.
- Yeterli sıvı alın ve besleyici gıdalar tüketin.
- Soğuk yanığı belirtilerini öğrenin ve erken dönemde önlem alın
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
a
