Sıcak çarpması, uzun süre sıcağa maruz kalma sonucunda ortaya çıkan susuzluk ve vücudun iç ısısının yükselmesiyle oluşan ciddi bir tablodur.
Yetişkin bir insanın vücut ağırlığının yaklaşık üçte ikisi sudan meydana gelir. Su vücutta hücrelerin içinde, kan damarlarında ve hücreler arasında; kısacası heryerde bulunur. Normal şartlar altında vücut günde yaklaşık 1,5- 2,5 litre suyu ter, idrar ve dışkı yolu ile kaybeder. Bu kayıplar yeterli sıvı alımı ile giderilemezse susuzluk (dehidratasyon) ortaya çıkar. Bu da vücudun iç ısısını yükseltir.
Sıcak çarpması belirtileri
- Terleme
- Soğuk ve terli cilt
- Sersemlik
- Ayağa kalkarken baş dönmesi
- Bayılma
- Kas krampları
- Ciltte sıcağa bağlı kızarıklık
- Ayakbileklerinde ödem
- Hızlı ve/veya yüzeysel solunum
- Bulantı ve kusma
Bu gibi durumlarda tıbbi yardım gereklidir.
Kimler risk altında
- Yaşlıların ve küçük çocukların vücut ısılarının ayarlanması normal erişkinlerden daha güçtür, dolayısıyla aşırı sıcaklardan korunmaları gerekir.
- Özellikle 75 yaşın üzerindeki yanlız yaşayan kişiler
- Kalp ve dolaşım sorunları olanlar, akciğer hastaları, böbrek yetersizliği olanlar, diyabetliler ve Parkinson hastaları
- Yatağa bağımlı olanlar, fiziksel veya zihinsel engelliler, demanslılar (Alzheimer ve diğer demans tipleri) veya açık havada çalışanlar
Çoğu kişi, sıcak çarpması riski altında oldukları halde bu durumdan habersizdir. Bu nedenle, çevredeki risk altındaki kişiler düzenli olarak kontrol edilmelidir.
Korunma
- Açık renkli ve terlemeyi artırmayan doğal kumaştan giysiler tercih edilmelidir.
- Meyve ve sebze tüketiminin ön planda olduğu Akdeniz diyetine uygun şekilde beslenilmelidir.
- Günlük sıvı ihtiyacının arttığı göz önünde bulundurularak, günlük 2-2.5 lt civarında sıvı tüketilmelidir.
- Kan basıncını artırabileceği ve kalp yetersizliği bulgularını kötüleştirebileceği bilinen soda ve maden suyunun kontrolsüz tüketiminden kaçınılmalıdır.
- Güneş ışınlarının dik olarak geldiği saatlerde dışarı çıkılmamalı, denize 11:00’e kadar veya 15:00’den sonra girilmeli ve mümkünse tok olarak suya girilmemelidir.
- Egzersiz sabah ve akşamın nisbeten serin saatlerinde yapılmalıdır.
- Soğuk su damarlarda spazm yaparak kan akışını bozabildiğinden soğuk deniz, havuz veya duşa girmekten kaçınılmalıdır.
- Klimalı ortamlarda klima ayarı 20oC’nin üzerinde olmalı, aşırı ısı değişimleri arasında geçişlerden kaçınılmalıdır.
- Göğüs ağrısı, çarpıntı, nefes darlığı, baygınlık hissi gibi şikayetler olduğunda en yakın sağlık kurumuna başvurulmalıdır.
- Düzenli sağlık kontrolleri aksatılmamalıdır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
