Reklamlarda, medyada, eczanelerde ve hatta marketlerde multivitaminler karşınıza çıkıyor ve size ne gibi yararları olduğu sürekli işleniyor.
Pek çoğumuz çeşitli mecralarda multivitaminlerden söz edildiğini duyuyoruz. Ancak, tek bir çeşit multivitamin yok, multivitaminler çok çeşitli. İçlerinde değişen miktarlarda çeşitli vitamin ve mineraller birlikte bulunuyor. Bu nedenle daha doğru deyim, multivitamin ve mineral kombinasyonları.
Tüm gıda takviyeleri gibi, multivitaminlere olan ilgi de giderek artıyor. Öyle ki, ABD’de 2018 yılında besin takvyeleriiçin harcanan tutar 30 milyar doları aşmış durumda. İçerikleri tümüyle üreticiler tarafından belirlenen multivitaminler eczane ve market reflarını doldurmakta. Bu durum da, tüketici aşamasında önemli birkaç soruya yol açıyor. Bu sorular şunlar:
- Multivitamin kullanmama gerek var mı?
- Eğer kullanmam gerekiyorsa hangisini seçmeliyim?
- Multivitaminlerin zararlı veya kullanılması sakıncalı olan durumlar var mı?
Multivitaminler kullanılmalı mı?
Multivitaminler yeterli miktarda vitamin ve mineral almanızı sağlarlar. Ancak, çoğu kişi zaten yedikleriyle gerekli vitamin ve mineralleri alır.
İlaveten, çeşitli çalışmalar sonucunda multivitamin kullanımının kalp damar hastalıkları ve ölüm riski üzerinde hemen hemen hiç bir etkisi olmadığını göstermektedir. Multivitaminlerin kanser riski üzerine olan etkisinin araştırıldığı çalışmalarda kanser riskini azalttığını, etkilemediğini ve hatta tam tersine arttırdığını gösteren sonuçlar vardır. Dolayısıyla, korunmak için multivitamin kullanmak için yeterli dayanak yoktur.
Hangi multivitaminler bana uygun?
Kişinin vitamin ve mineral gereksinimi yaş, cinsiyet, gebeliğin veya süt verme durumunun olup olmadığı ve diğer ek koşullara göre değişiklik gösterir. Bu nedenle, herkes için uygun bir multivitamin yoktur.
| Vitamin veya mineral | Önerilen günlük alım (RAD) veya yeterli alım (AI)* | Azami tolere edilebilen limit (UL) |
|---|---|---|
| A vitamini | Erkek : 900 ug/gün Kadın: 700 ug/gün | 3 000 ug/gün |
| B1 vitamini (Tiamin) | Erkek: 1.2 mg/gün Kadın: 1.1 mg/gün | – |
| B2 vitamini (Riboflavin) | Erkek: 1.3 mg/dl Kadın:1.1 mg/dl | – |
| B3 vitamini (Niasin) | Erkek: 16 mg/gün kadın: 14 mg/gün | 35 mg/gün+ |
| B5 vitamini (Pantotenik asit) | 5 mg/gün | – |
| B6 vitamini (Piridoksin) | Erkek(19-50 yaş): 1.3 mg/gün Erkek (>50 yaş): 1.7 mg/gün Kadın (19-50 yaş): 1.3 mg/gün Kadın (>50 yaş): 1.5 mg/gün | 100 mg/gün |
| B7 vitamini (Biotin) | 30 ug/gün | – |
| B9 vitamini (Folik asit) | 400 mg/gün | 1 000 mg/gün+ |
| B12 vitamini (Kobalamin) | 2.4 ug/gün | – |
| C vitamini | Erkek: 90 mg/gün Kadın: 75 mg/gün | 2000 mg/gün |
| D vitamini | 1- 70 yaş: 600 IU/gün* >70 yaş: 800 IU/gün* | 4000 IU/gün |
| E vitamini (alfa tokoferol) | 22.4 IU/gün (15 mg/gün) | 1500 IU/gün (1000 mg/gün) |
| K vitamini | Erkek: 120 ug/gün Kadın:90 ug/gün | – |
Kolin | Kadın: 425 mg/gün* Erkek: 550 mg/gün | 3 500 mg/gün |
| Bakır | 900 ug/gün | 10 000 ug/gün |
| Bor | ? | 20 mg/gün |
| Çinko | Erkek: 11 mg/gün Kadın:8 mg/gün | 40 mg/gün |
| Demir | Erkek: 8 mg/gün Kadın (19-50 yaş): 18 mg/gün Kadın (>50 yaş): 8 mg/gün | 45 mg/gün |
| Flor | Erkek: 4 mg/gün Kadın: 3 mg/gün | 10 mg/gün |
| İyot | 150 ug/gün | 1 100 ug/gün |
| Kalsiyum | 19- 50 yaş: 1 000 mg/gün Kadın >50 yaş: 200 mg/gün Erkek >70 7yaş: 1 200 mg/gün | 19- 50 yaş: 2 500 mg/gün >50 yaş: 2 000 mg/gün |
| Klor | 19- 50 yaş: 2 300 mg/gün 51- 70 yaş: 2 000 mg/gün >70 yaş: 1800 mg/gün | 3 600 mg/gün |
| Magnezyum | Erkek (19- 30 yaş): 400 mg/gün Erkek (>30 yaş): 420 mg/gün Kadın (19- 30 yaş): 310 mg/gün Kadın (>30 yaş): 320 mg/gün | 350 mg/gün |
| Manganez | Erkek: 2.3 mg/gün Kadın: 1.8 mg/gün | 11 mg/gün |
| Molibden | 45 ug/gün | 2 000 ug/gün |
| Nikel | ? | 1 mg/gün |
| Fosfor | 700 mg/gün | 19- 70 yaş: 4 000 mg/gün >70 yaş: 3 000 mg/gün |
| Selenyum | 55 ug/gün | 400 ug/gün |
| Sodyum | 19- 50 yaş: 1500 mg/gün 51- 70 yaş: 1300 mg/gün >70 yaş: 1200 mg/gün | 2300 mg/gün |
| Vanadyum | ? | 1.8 mg/gün |
Multivitaminlerden yararlanması beklenen kişiler şunlardır:
- 50 yaş üzeri kişiler
- Gebe kadınlar
- Süt veren anneler
- Çeşitli nedenlerle özel diyet uygulayanlar veya belli besinlerden kaçınanlar
Genellikle üreticiler tarafından yaş, cinsiyet ve gebelik göz önüne alınarak içerikler düzenlense de, kişisel farklılıklar nedeniyle bu içeriklerin de uygunluğu tartışmaya açıktır. Bu nedenle kullanılması gereken vitaminler doktora danışmak en geçerli yoldur.
Multivitaminler güvenli mi?
Genel olarak çoğu kişi için multivitaminler güvenlidir. Ancak, kişilerin özel durumlarına bağlı olarak kimi durumlar güvenlik sorunları yaratabilir. Bu durum sözkonusu kişinin klinik özelliklerine ve kullandığı ilaçlara göre değişkenlik gösterebilir. Örneğin, yüksek doz A vitamini sigara içenlerde akciğer kanseri riskinin artışına veya gebelerde bebekteki doğumsal bozukluk riskinin artışına yol açabilir. Benzer şekilde, örneğin warfarin kullananlarda multivitamin içindeki K vitamini warfarin etkinliğini değiştirebilir. Bu nedenle, kullanılacak olan mültivitaminin güvenli olup olmadığını doktora danışmakta yarar vardır.
Sonuç
Dünyada mucize yaratan hiç bir vitamin, mineral, takviye, bitki ve benzerleri yoktur. Bunların hepsi ilaç gibi değerlendirilmeli ve kullanılmalarının gerekip gerekmediği, beklenen yararları, sakıncaları ve kullanım şekilleri doktorla işbirliği halinde saptanmalıdır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
