Kış gelince kötü hissedenlerden misiniz? Mevsimsel depresyon sanıldığından çok daha yaygın ama çoğu kez farkedilmeyen bir durum.
Kış gelince insanlar genellikle daha durgun olurlar. Bunda kış aylarının soğuk ve karanlık günlerinin etkisi büyüktür. Ancak, bu durgunluk iş yaşamından kişisel ilişkilere kadar yaşamın çeşitli boyutlarını etkilemeye başlarsa, o zaman mevsimsel depresyondan veya diğer adıyla mevsimsel afektif bozukluktan söz etmeye sıra geldi demektir.
Mevsimsel depresyon major depresyonun bir alt tipidir. Başlıca özelliği, doğal ışığın azaldığı kış aylarının depresyonu tetiklemesidir. Çoğu zaman belirtiler sonbahar ortasında başlayarak Mart ve hatta bazen Nisan sonuna kadar sürer.
Bu durumun tam tersine, uzun yaz günlerinin neden olduğu mevsimsel depresyon da vardır ve bu durum da havanın kararmasının geceyarısını bulabildiği kuzey ülkelerinde çok daha sıktır.
Mevsimsel depresyon sıklığı toplumda % 3- 4 kadardır. En sık 18- 30 yaşlar arasında görülmekle birlikte, her yaşta rastlanabilir. Kadınlarda erkeklere oranla 4 kat daha sık rastlanır. Bu bozukluk görülen kişilerin yarıdan fazlasında ailenin başka üyelerinde de depresyon görülür. Vakaların % 6 kadarı hastaneye yatmayı gerektirecek ölçüde şiddetli olabilir.
Bu bozukluğa sahip kişilerde % 60- 80 oranında tedavi başarısı olmasına karşılık, doktora başvuru oranı % 40’ın altındadır.
Mevsimsel depresyon belirtileri
- Hemen hemen her gün kendini depresif hissetmek
- Umutsuzluk veya değersizlik hissi
- Tükenmişlik
- Uyku bozuklukları (uykusuzluk veya fazla uyuma)
- İştah artışı ve kilo alma (yaz depresyonunda tam tersine iştah azalması ve kilo verme)
- Cinsel isteksizlik
- Konsantrasyon bozukluğu ve unutkanlık
- Kendini durgun veya gergin hissetme
- Önceden sevilerek yapılan işlere karşı ilginin azalması
- Sık sık ölüm veya intihar düşüncesi
Mevsimsel depresyon nedenleri
Mevsimsel depresyona nelerin yol açtığı bilinmemektedir. Ancak temel nedenin ışıkla ilişkili olduğu muhakkaktır. Kış günlerinin daha kısa ve karanlık ve iklimin daha soğuk olduğu kuzey bölgelerde, güneşli ve ılıman kışlara sahip güney bölgelere oranla mevsimsel depresyon sıklığı daha fazladır. Yine aynı bölgelerde güneşin batmasının geceyarısını bulduğu yaz aylarındaki ışık bolluğu da yaz depresyonunu tetikler. Bunun altyapısında vücudun biyolojik saatinin bozulması, ışık azlığı veya fazlalığı nedeniyle seretonin düzeylerinin düşmesi ve melatonin salgısının azalması gibi nedenler düşünülmektedir.
Tedavi
Mevsimsel depresyonun tedavisi üç şekilde yapılır: Işık terapisi, psikoterapi ve ilaçlar. Bunların hangi düzenle ve nasıl uygulanacağına doktor karar vermelidir.
Bunlar dışında, ortamın aydınlık ve güneşli olması, açık havada daha fazla zaman geçirilmesi, yeterli uyku, sağlıklı beslenme, alkolün kesilmesi ve düzenli egzersiz de son derece yararlı olur.
Sonuç
Unutulmaması gereken nokta, mevsimsel depresyonun bir major depresyon alt türü olduğu ve intihar riski taşıyabildiğidir. Bu nedenle, yukarıda sayılan belirtiler hafife alınmamalı ve mutlaka bir psikiyatrist ile görüşülmelidir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
