Lipödem, en yaygın olarak bacaklarda ve bazen kollarda yağ dokusunun bölgesel olarak biriktiği kronik, uzun süreli bir sorundur.
Çok büyük ölçüde kadınları etkileyen bu durum genetik temellere dayanabilir. Fiziksel görünüm bozukluğuna yol açan bu durum, verdiği fiziksel rahatsızlıkların yanısıra bilinirliği az olduğu için çevrenin tepkileri nedeniyle kişide ciddi bir stres kaynağı olabilir.
Lipödemin ana belirtisi kollarda ve bacaklarda yağ birikmesidir. Diğer belirtiler arasında ağrı, şişlik, gevşek cilt ve kolay morarma yer alır. Cildin altındaki yağ dokusu bezelye, pirinç veya ceviz gibi hissedilebilir. Belirtiler genellikle ergenlik, hamilelik ve menopoz gibi hormonal değişim zamanlarında başlar. Durum kötüleştikçe yağ birikintileri büyüyebilir ve bölgesel ağırlık artışı ortaya çıkabilir. Zamanla, bu yağ hücreleri lenf sistemindeki damarları tıkayarak lenfödem nedeni olabilir.
Lipödem vücutta yerleştiği bölgeye göre beş farklı tipte sınıflandırılır.
- Tip I: Yağ birikimi göbek ile kalça arasındadır.
- Tip II: Yağ birikimi kalçadan dizlere kadardır.
- Tip III: Yağlanma kalçadan başlayarak ayak bileklerine kadar devam eder. Bu tipte ayak bileğinde belirgin bir yağ manşeti olabilir.
- Tip IV: Yağlanma omuzlardan bileklere doğru yayılır.
- Tip V: Yağlanma ağırlıklı olarak baldırlardadır.
Bazı kişilerde genellikle Tip II ve IV veya Tip III ve IV olmak üzere kombinasyonlar bulunabilir. Tip V çok nadirdir.
Lipödem tanısı hastanın öyküsü ve klinik muayenesi ile konur. Gerektiği zaman ultrasonografi veya MR görüntülemesi gibi teknikler de kullanılabilir. Tanı için aşağıdaki kriterler kullanılabilir:
- Kişinin cinsiyeti
- Her iki bacakta simetrik yağ birikintileri
- Ellerde ve ayaklarda manşet benzeri görünüm yaratan yağ birikintileri
- Dokunma ile ağrı ve hassasiyet
- Etkilenen bölgelerde ağırlık ve gerginlik hissi
- Gün içinde belirtilerde kötüleşme
- Kolay morarma
- Kilo kaybı ile azalmayan bölgesel yağ birikimleri
- Basmakla çukurluk bırakan ödem
- Etkilenen bölgelerde yüzeyel kılcal damarlar
Lipödem zamanla ilerleyen bir durumdur ve dört evresi vardır:
- 1. Evre: Cilt normal ve pürüzsüz görünür, ancak cilt altında yağ nodülleri (topakları) hissedilebilir. Bu evrede biraz ağrı ve kolay morarma gözlenebilir.
- 2. Evre: Ciltte çukurlaşmalar, girinti ve çıkıntılar oluşur, ayrıca yağlanma miktarında da artış görülür.
- 3. Evre: Bu aşamada artan yağlanma cilt üzerinde deri ve yağ kıvrımları oluşturarak bölgenin genişlemesine yol açar ve kol veya bacaklar sütuna benzer bir görünüm alır. Bu aşamada yağlanma eklemlere baskı yaparak hareket kısıtlılığı ve denge bozukluğu yaratabilir. Ayrıca bölgedeki kan ve lenf dolaşımı da bozulur ve yer yer iltihaplanmalar (selülit) oluşur.
- 4. Evre: Bu evrede lipödeme lenfödem da eklenerek tabloyu daha da ağırlaştırır.
Lipödemin kesin tedavisi yoktur. Bununla birlikte, semptomlarını yönetmenin birkaç yolu vardır. Bunlar şu şekilde sayılabilir:
- Manuel lenfatik drenaj masajı: Manuel lenfatik drenaj masajı, lenf sıvısının vücuttaki hareketini uyarmayı amaçlayan hafif bir masaj şeklidir. Masaj, lenf sıvısının tıkalı bölgelerden vücuttaki sağlıklı damarlara boşaltılmasına yardımcı olabilir. Bu, yara izi riskini azaltmaya ve bölgeye kan akışını artırmaya ve ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
- Sıkıştırma (kompresyon) tedavisi: Bu tedavi yönteminde dokular üzerindeki baskıyı artıran esnek bandajlar veya giysiler kullanılır. Genellikle kozmetik amaçla uygulanmasına rağmen dokularda sıvı birikmesi olasılığını azaltabilir.
- Liposuction: Liposuction, diğer tedavi seçenekleri başarısız olduğunda lipödem için çok etkili bir tedavi yöntemidir. Bu teknikte lipödem yağı vakumla çekilir, ancak bu sırada lenfatik damarların korunmasına dikkat edilir
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
