Bugün, 7 Haziran, güvenli ve besleyici gıdaya erişim konusunda farkındalığı artırmayı amaçlayan Dünya Gıda Güvenliği Günü.
Güvenli ve besleyici gıdaya erişim, yaşamı sürdürmenin ve sağlığı geliştirmenin anahtarıdır. Dünya genelinde tahminen 600 milyon kişi –yaklaşık 10 kişiden 1’ i- her yıl güvensiz gıda tüketimi sebebiyle hastalanmakta ve bunun sonucunda 420.000 ölüm ve 33 milyon sağlıklı yaşam yılı kaybı olmaktadır.
7 Haziran Dünya Gıda Güvenliği Günü, gıda standartları ve gıda kaynaklı hastalıklara dikkat çekme ve gıda güvenliğini kamu gündemine getirmek amacıyla her yıl kutlanmaktadır. Bu uluslararası gün, yediğimiz gıdaların güvenli olmasını sağlamak ve küresel olarak gıda kaynaklı hastalıkların yükünü azaltmak için bir fırsattır.
Güvenli olmayan gıda, özellikle bebek, küçük çocuk, yaşlılar ve kronik hastalığı olan bireyler için önem taşır.
Zararlı bakteri, virüs, parazit veya kimyasal maddeler içeren güvenli olmayan gıdalar ishalden kansere
kadar 200’ den fazla farklı hastalığa neden olabilmektedir. Evde gıdaların uygun saklama, pişirme ve
yeniden ısıtma koşullarını bilmek gıda güvenliğini arttıracak ve yiyecek israfını azaltmaya yardımcı
olacaktır. Dünya Gıda Güvenliği Günü zaten bu konudaki farkındalığı artırmak amacını gütmektedir.
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi (CDC) tarafından, gıda zehirlenmelerinden korunma için
gıda hazırlamada yönerge yayınlamıştır. Bu yönerge kendi mutfağımızda uygulayabileceğimiz oldukça
basit 4 adımdan oluşmaktadır:
- ADIM- TEMİZLEYİN: Gıda zehirlenmesine neden olan mikroplar birçok yerde yaşayabilir ve mutfağa yayılabilir.
- Yiyecekleri hazırlamadan önce, hazırlarken, hazırladıktan sonra ve yemekten önce ellerinzi en az 20 saniye sabun ve ılık suyla yıkayın.
- Pişmemiş et, tavuk ve diğer kümes hayvanları, deniz ürünleri, un ve yumurtaları kullandıktan sonra daima ellerinizi yıkayın. Taze meyve ve sebeleri akan su altında durulayın.
- Her yiyecek maddesini hazırladıktan sonra mutfak gereçleri, kesme tahtaları ve tezgah sıcak, sabunlu suyla yıkanmalıdır.
- Kesme tahtaları 3,5 litre suya 1 çorba kaşığı kadar klorlu ağartıcı solüsyon kullanılarak
sterilize edilmelidir.
- ADIM- AYIRIN: Çiğ et, tavuk ve diğer kümes hayvanları, deniz ürünleri ve yumurtalar, ayrı tutmadığınız sürece mikropları, yemeye hazır yiyeceklere bulaştırarak çapraz kontaminasyona sebep olabilir.
- Market alışverişi yaparken çiğ et, kümes hayvanları, deniz ürünleri ve bunların sularını diğer yiyeceklerden uzak tutun.
- Çiğ veya marine edilmiş et, kümes hayvanları, deniz ürünleri ve yumurtaları buzdolabındaki diğer tüm yiyeceklerden ayrı tutun. Çiğ et, kümes hayvanları ve deniz ürünlerini kapalı kaplarda saklayın veya sıkı bir şekilde sarın, böylece suları diğer yiyeceklere sızmaz.
- Çiğ et, kümes hayvanları ve deniz ürünleri için bir kesme tahtası, sebze, ekmek ve pişirilmeyecek diğer yiyecekler için ayrı bir kesme tahtası kullanın.
- Çiğ tavuk pişirmeye hazırdır ve önce yıkanması gerekmez. Bu yiyecekleri yıkamak mikropları diğer yiyeceklere, lavaboya, tezgaha yayabilir ve sizi hasta edebilir.
- ADIM- DOĞRU SICAKLIKTA PİŞİRİN: Pişirme esnasında, gıda yeterli iç sıcaklığa ulaştığında, hasta edebilecek mikroplar ölecek ve gıda güvenli tüketime hazır hale gelecektir. Renk ve dokuya bakaran yemeğin güvenli bir şekilde pişip pişmediğini anlamak mümkün olmayabilir. Bu durumda yiyecek termometreleri kullanabilirsiniz. Farklı yiyecek grupları için önerilen termometre ölçümleri aşağıda verilmiştir.
- Sığır eti, dana eti ve kuzu eti: 65°C (daha sonra eti kesmeden veya yemeden önce 3 dakika dinlendirin)
- Yüzgeçli balık: 65°C veya eti matlaşana ve bir çatalla kolayca ayrılana kadar pişirin.
- Kıyma: 70°C
- Kıyılmış tavuk ve hindi dahil tüm kümes hayvanları: 75°C
- Sulu, kalan yemekler ve güveçler: 75°C
- ADIM- HEMEN SOĞUTUN: Bakteriler, oda sıcaklığında veya 4°C ile 60°C arasındaki “Tehlike Bölgesinde” bırakılırsa hızla çoğalabilir.
- Buzdolabınızı 4°C veya altında, dondurucunuzu -18°C veya altında tutun. Yiyeceklerin bozulmadan önce ne zaman atılacağı bilinmelidir. Buzdolabınızda yerleşik bir termometre yoksa, sıcaklığı kontrol etmek için içinde bir cihaz termometresi bulundurun.
- Ilık veya sıcak yiyecekleri birkaç temiz, sığ kaba paketleyin ve ardından buzdolabına koyun. Daha hızlı soğuyacakları için sıcak yiyecekleri buzdolabına küçük porsiyonlar halinde koymakta bir sakınca yoktur.
- Çabuk bozulan yiyecekleri (et, deniz ürünleri, süt ürünleri, kesilmiş meyveler, bazı sebzeler ve pişmiş kalan yemekler) 2 saat içinde soğutun. Yiyecek, sıcak bir araba veya piknik gibi 30°C’ nin üzerindeki sıcaklıklara maruz kalırsa, 1 saat içinde buzdolabına koyun.
- Dondurulmuş gıdalar buzdolabında, soğuk suda veya mikrodalgada çözdürülmelidir. Yiyecekler tezgahta çözülmemelidir, aksi halde yiyeceklerin oda sıcaklığına ulaşan kısımlarında bakteriler hızla çoğalacaktır.
- Buzdolabı – Buzdolabı, yavaş ve güvenli çözülmeye izin verir. Çözülen et ve kümes hayvanı sularının diğer yiyeceklerin üzerine damlamadığından emin olun.
- Soğuk Su— Daha hızlı çözülmesi için yiyeceği sızdırmaz bir plastik torbaya koyun. Soğuk musluk suyuna daldırın. Her 30 dakikada bir suyu değiştirin. Çözüldükten hemen sonra pişirin.
- Mikrodalga— Et ve kümes hayvanlarını mikrodalgada çözdürdükten hemen sonra pişirin.
Diğer dikkat edilmesi gereken hususlar da aşağıdadır:
- Alışveriş esnasında ilk olarak kuru ve bozulmayan gıdalarınızı seçtikten sonra, soğutulmuş veya dondurulmuş ürünleri satın alın. Yırtılmış veya sızdıran ambalajlarda asla et veya kümes hayvanları seçmeyin. Son kullanma tarihini mutlaka kontrol edin.
- Son kulanma tarihi olan herhangi bir gıda için koku testi güvenli olmayabilir. Gıda zehirlenmesine neden olan mikroplar bu test ile anlaşılmaz. Paketler üzerinde bulunan son kullanma tarihi dışında “Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi” olan gıdalar bulunur. Tavsiye edilen tüketim tarihi, gıdanın güvenliği değil kalitesi ile ilgilidir. Bu gıdalarda koku, küf görüp görülmediği veya dokuda değişiklik olup olmadığına bakılabilir. Tavsiye edilen tüketim tarihi geçen gıdalar yenebilir ancak tadı eskisi gibi olmayacaktır.
- Kahverengileşmiş muzlar, buruşmuş elmalar, hafif ezilmiş çilekler, kırışık veya buruşuk sebzeler, gözle görülür küf veya çürüme belirtisi olmadığı sürece tüketilebilir.
- Açıkça çürümüş veya küf içeren gıdalar asla tüketilmemelidir. Küflü kısım çıkarılsa da bunların görünmeyen toksinleri kalabilmektedir.
- Yumurta yüzdürme testi, yumurtanın bakteri barındırıp barındırmadığını anlamak için uygun değildir. Güvenliği değil bayatlığını değerlendirme amaçlı kullanılabilir.
- Pirinç, makarna gibi tahıllar, etli ve sulu yemekler pişirildikten sonra 1 defadan fazla ısıtılarak tüketilmemelidir.
- Patatesler filizlendiyse kullanmadan önce filizleri çıkarmanız yeterlidir. Ancak yeşil renk almış veya çürümüş bölgeler mutlaka kesilmelidir. Yeşil patatesler glikoalkaloidler adı verilen yüksek seviyelerde toksinler içerebilmektedir. Bunlar sindirim sistemini bozarak karın ağrısı, kusma ve ishal gibi semptomlara neden olabilir.
- Şişmiş, ezilmiş, kırılmış veya çatlamış kutulu konserve gıdalar kesinlikle tüketilmemelidir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
