Dereotu (Anethum graveolens) Avrupa ve Asya mutfaklarında sık kullanılan ve aynı zamanda geleneksel tıpta da yararlanılan bir bitkidir.
Mutfakta kullanılmasının yanı sıra dereotu çeşitli besinler açısından zengindir ve geleneksel tıpta sindirim sorunları, bebeklerde kolik ve ağız kokusu gibi çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
Bir fincan (9 gram) taze dereotu dalı aşağıdaki besin değerlerini içerir:
Kalori 4
C Vitamini: Günlük Değerin %8’i
Manganez: Günlük Değerin %5’i
A Vitamini: Günlük Değerin %4’ü
Folat: Günlük Değerin %3’ü
Demir: Günlük Değerin %3’ü
Taze dereotunun kalorisi çok düşüktür, ancak C vitamini, manganez ve A vitamini de dahil olmak üzere birçok temel vitamin ve mineral için şaşırtıcı derecede iyi bir kaynaktır.
Ayrıca, taze dereotu kalsiyum, bakır, magnezyum, potasyum, riboflavin ve çinko için günlük değerin %1-2’sini sağlar.
Bununla birlikte, taze dereotu genellikle 1 fincandan (9 gram) daha az miktarlarda tüketildiğinden, yemeğin üzerine serpilerek alınan besin miktarı oldukça az olacaktır.
Dereotu tohumları da benzer besinsel faydalara sahiptir. Bir çorba kaşığı (6,6 gram) tohum kalsiyum için gerekli besin değerinin %8’ini, demir için gerekli besin değerinin %6’sını ve magnezyum, manganez, fosfor ve potasyum için gerekli besin değerinin %1-5’ini sağlar.
Bu bitki, eski zamanlardan beri bebeklerde kolik ve sindirim hastalıklarını tedavi etmek ve emzirmeye yardımcı olmak için kullanılmaktadır.
Bu daha geleneksel kullanımlar araştırmalarla desteklenmemiş olsa da, dereotunun başka potansiyel sağlık yararları olduğu gösterilmiştir.
Dereotu bitkisinin hem tohumlarının hem de yapraklarının, antioksidan özelliklere sahip çeşitli bitki bileşikleri açısından zengin olduğu bulunmuştur. Bunların başlıcaları şunlardır:
- Flavonoidler
- Terpenoidler
- Tanenler
Kalp sağlığı: Dereotunda bulunanlar gibi flavonoidlerin, güçlü antioksidan ve anti-enflamatuar özellikleri nedeniyle kalp sağlığını koruduğu gösterilmiştir. Ayrıca, hayvan çalışmaları dereotu özünün kolesterol ve trigliserit düşürücü etkilere sahip olabileceğini öne sürmüştür. Bununla birlikte, insanlarda yapılan araştırmalar net değildir. Üstelik, dereotunun kalp sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyen çalışmaların çoğunda özüt kullanıldığını belirtmek önemlidir. Sonuç olarak, diyetinizdeki taze veya kurutulmuş dereotunun kalp sağlığını nasıl etkileyebileceği belirsizdir.
Diyabet: Dereotunun kan şekerini düşürücü etkileri olduğu öne sürülmüştür. Diyabetli hayvanlarda yapılan birkaç çalışma, günlük dereotu özü dozları ile açlık kan şekeri seviyelerinde önemli bir iyileşme olduğunu göstermiştir. Yine de insanlarda yapılan araştırmalar sınırlıdır.
Kanser: Bu bitki antikanser özelliklere sahip olabilir. Bu bitkide bulunan monoterpenler, antikanser, antiviral, antifungal ve anti-inflamatuar özelliklerle bağlantılı doğal olarak oluşan bitki bileşikleri olan bir terpen sınıfıdır. Bununla birlikte, şu anda dereotu veya dereotu özütünün kanser riski veya tedavisi üzerindeki etkinliği konusunda herhangi bir araştırma bulunmamaktadır.
Antibakteriyel özellikler: Dereotundaki uçucu yağlar, Klebsiella pneumoniae ve Staphylococcus aureus gibi potansiyel olarak zararlı bakterilerle savaşan antibakteriyel etkilere sahiptir.
Kemik sağlığı: Bu bitki kalsiyum, magnezyum ve fosfor içerir – bunların hepsi kemik sağlığı için önemlidir.
Adet krampları: Dereotundaki uçucu yağlar, regl dönemindeki kramplardan kaynaklanan ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak, araştırmalar şu anda sınırlı ve karışıktır.
Bu bitki genellikle tüketim için güvenlidir. Bununla birlikte, nadir durumlarda alerjik reaksiyonlara, kusmaya, ishale, ağızda kaşıntıya, dilde ve boğazda şişmeye neden olduğu gösterilmiştir. Ek olarak, güvenlikleri konusunda sınırlı araştırma olduğundan, hamilelik ve emzirme döneminde dereotu haplarından veya özlerinden kaçınılması önerilir.
Antioksidanlar açısından zengin ve iyi bir C vitamini, magnezyum ve A vitamini kaynağı olan dereotu, kalp hastalıkları ve kansere karşı koruma da dahil olmak üzere sağlık için çeşitli faydalara sahip olabilir. Bununla birlikte, dereotunun faydalarını inceleyen çalışmaların çoğunda dereotu özlerinin kullanıldığını unutmamak önemlidir. Bu nedenle, taze veya kurutulmuş dereotunun diyetle kullanımının aynı etkilere sahip olup olmayacağı belirsizdir.
Her durumda, dereotunun hem tohumları hem de yaprakları çeşitli yemeklere lezzet ve renk katabilir. Doğru şekilde saklandığında, taze olarak buzdolabında 1 haftaya kadar, dondurucuda ise birkaç ay saklanabilir.
Genel olarak dereotu, diyetinize besinsel bir destek katabilecek lezzetli bir bitki ve baharattır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
