Ailesel meme kanseri meme kanserleri arasında önemli bir oranda bulunur ve aile bireyleri arasında meme kanseri olan kadınlarda risk artar.
Aile yakınları arasında meme kanseri olan kadınlarda meme kanserine yakalanma riski artar. Örneğin aile yakınları arasında meme kanseri olmayan belirli yaştaki bir kadında meme kanseri gelişme riski % 6 iken, yakını meme kanserine yakalanmış kadınlarda meme kanseri gelişme riski % 11’e çıkar.
Tüm meme kanserlerinin %15-20’si ailesel ve ilaveten %5-10 kadarı da kalıtsaldır.
Kan bağı olan akrabalarında meme kanseri olan kişiler bulunanlarda sadece meme kanseri değil, yumurtalık, prostat ve kalınbarsak kanseri riski de daha fazladır.
Ailesel meme kanseri nedir?
Ailesel geçişin iki şekli vardır. Bunlardan birinci grupta, ailede meme kanseri görülme sıklığı diğer ailelerden daha fazladır. Genellikle 40 yaşın üzerinde yani daha ileri yaşlarda ortaya çıkar. Nadiren aynı anda her iki memede birden başlar. Ailede birden fazla bireyde görülme sayısı normal ailelerden fazla olsa da, ikinci grup olan kalıtsal meme kanseri kadar fazla değildir.
İkinci grup ise kalıtsal meme kanseridir; yani meme kanseri, genlerdeki bir bozukluk nedeni ile çocuklara geçer. Bu ailelerde çocukların yarısı meme kanserine yakalanır. Böyle ailelerde çok sayıda meme kanserli hasta vardır.
Ailesel meme kanseri riski nasıl anlaşılır?
Yakın kan bağı olan akrabalarınızdan birisi meme kanserine yakalandıysa, meme kanserine yakalanma olasılığınızı anlamak için aşağıdaki soruları cevaplandırmanız gerekiyor.
Kansere yakalanan akrabanın yakınlık derecesi
En fazla riski olanlar anne, kızkardeş veya kız evlat gibi birinci derece yakınlarında meme kanseri olanlardır. Büyükkanne, teyze, hala gibi ikinci derece akrabalardaki meme kanseri de risk yaratmakla birlikte, bu risk birinci derece akrabalardaki kadar değildir. Büyükbüyükanneler ve kuzenlerdeki meme kanseri ise ise daha da az risk anlamına gelir, ancak risk yine de ailesinde hiç meme kanseri olmayanlardan anlamlı ölçüde daha yüksektir. Kan bağı olmayan akrabalardaki meme kanseri öyküsü ise risk olduğu anlamına gelmez.
Kansere yakalanan akrabanın yaşı
Yukarıda sayılan akrabalardan meme kanseri olanların kansere yakalanma yaşı ne kadar gençse, risk o derecede fazladır. Örneği annesi 40 yaşından önce kansere yakalanan bir kadındaki risk, annesi 50 yaşında kansere yakalanmış bir kadından iki kat, ailesinde kanser öyküsü olmayan bir kadından ise üç kat daha fazladır.
Kanserli akraba sayısı
Yukarıda sayılan meme kanserine yakalanmış akraba sayısı ne kadar fazlaysa, risk de o ölçüde artış gösterir. Örneğin hem annesinde, hem de kızkardeşinde meme kanseri olanların riski, bunlardan sadece bir tanesinde meme kanseri olanlardan daha fazladır.
Kanserli meme sayısı
Yukarıda sayılan meme kanserine yakalanmış akrabada her iki memede de kanser varsa risk, tek memede kanser olanlara oranla daha fazladır.
Meme kanseri olan erkek akraba varlığı
Eğer erkek kardeşte veya babada meme kanseri varsa bu durum yüksek risk anlamına gelir.
Kalıtsal Meme Kanseri Nedir?
BRCA1 ve BRCA2 genleri, hücre DNA’sında meydana gelen hasarın tamirinde rol alan iki gendir. Eğer BRCA1 ve BRCA2 genlerinde bir hasar meydana gelirse DNA tamiri yeterince yapılamadığı için meme kanseri gelişme riski artar.
Eğer bu iki genden birinde hasar (mutasyon) ortaya çıkarsa, bu hasarlı genler kuşaklar boyu anne ve babadan çocuklara aktarılır. Ailenin bu hasarlı geni taşıyan bireylerinde meme kanseri gelişme riski çok fazla olur( %85-90 gibi).
Bu gruptaki kadınlarda meme kanseri daha erken yaşta ortaya çıkar ( %70 oranında 45 yaştan önce). Kadının birden fazla birinci derece yakınında (annesi, kız kardeşi veya kız evladı) meme kanserine rastlanır ve kanser genellikle (% 65) her iki memede birden gelişir. Bu ailelerde meme kanserinin yanı sıra yumurtalık kanseri de sık görülür (yumurtalık kanseri gelişme riski % 50).
Hasarlı BRCA1 geni taşıyan bir kadının veya erkeğin 2 çocuğundan birine bu hasarlı gen geçer. Eğer BRCA1 veya BRCA2 geninin geçtiği çocuk kızsa, bu kızın meme kanserine yakalanma olasılığı çok yüksektir. Hasarlı BRCA1 veya BRCA2 geni taşıyan erkekte meme kanseri riski artmaz, ama prostat veya kalınbarsak kanserine yakalanma olasılığı % 20-40 artar, ayrıca hasarlı genin taşıyıcısı olarak onu sonraki kuşaklara aktarır.
BRCA1 ve BRCA2 genleri dışında pTEN, TP53, PALB-B2, STK11, CDH-1 gibi gen mutasyonlarının da meme kanseri riskini arttırdığı gösterilmiştir. Bu konuda sorumlu genlerin giderek artması söz konusudur.
Başlıca genetik faktörler
- BRCA1 ve BRCA2 :Herediter meme-over kanseri Sendromu
- p53 :Li-Fraumeni sendromu
- ATM : (Ataksik Telenjiektazi Mutasyon) geni
- PTEN :Cowden sendromu
- CHEK2 : Li- Fraumeni sendromu
- MSH1 ve MLH2 : Muir-Torre/Herediter Nonpolipozis Kolorektal Kanser
- STK11/LKB1 : Peutz-Jeghers Sendromu
- CDH1 : Herediter Diffüz Gastrik Kanser
Kalıtsal meme kanseri için genetik test yaptırma endikasyonları
- Meme kanseri tanı yaşının 40 yaş altında olması
- Bireyde ve/veya ailede memede iki taraflı/çoklu primer tümör varlığı
- Bireyde meme kanseriyle birlikte over kanserinin bulunması
- Ailede meme kanserine yatkınlık sağladığı bilinen mutasyonların olması
- Bir kuşaktan fazla tutulum
- Erkekte meme kanseri gibi nadir/sıra dışı kanserler
- Ailede meme kanseriyle birlikte over kanseri hikâyesinin bulunması. Ailede meme kanserine ek olarak prostat, malign melanom, pankreas, mide, uterus, tiroid, kolon kanseri veya sarkom olması
- Bireyde veya 1. derece yakınlarında triple negatif meme kanseri varlığı
- Ailede Li Fraumeni/Cowden gibi tanımlı bir kanser sendromu ile uyumlu tümörlerin varlığı
- Irksal özellikler (Aşkenazi Yahudileri gibi)
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
