Prostat ultrasonografisi, prostatın görüntülenmesi amacıyla yapılan bir ultrasonografi yöntemidir. Kolay, zararsız ve ucuz olan bu yöntem tarama amacıyla sık kullanılır.
Prostat nedir?
Prostat, sadece erkeklerde bulunan, yaklaşık bir ceviz büyüklüğünde, mesanenin altına yerleşmiş, üreme faaliyetleri için çeşitli salgılar üreten salgı organıdır.
Prostat hastalıkları nelerdir?
Prostat hastalıkları kabaca üç grupta sınıflandırılabilir.
- Prostat iltihabı (Prostatit)
- İyi huylu prostat büyümesi (BPH=Benign Prostat Hiperplazisi)
- Prostat kanseri
Prostat hastalıklarında belirtiler
Tüm prostat hastalıklarında temel belirtiler birbirine benzer. Bunlar aşağıdaki gibi sayılabilir:
- İdrar yapma güçlüğü
- İdrarda ve menide kan görülmesi
- Kasık bölgesinde rahatsızlık ve ağrı
- İdrar akış gücünde azalma
- Sertleşme güçlüğü
- Boşalma sırasında ağrı
Prostatit
Prostatit, prostat bezinin iltihabıdır. Bu hastalıkta gelişen enflamasyon nedeniyle prostat bezi şişer ve ağrılı haldedir. Prostatit bazen bakteriyel bir enfeksiyondan kaynaklansa da, sıklıkla mikrobik bir durum bulunmayabilir ve hangi nedenle prostatit geliştiği tam olarak anlaşılamaz.
Genellikle daha ileri yaştaki erkeklerin sorunları olan prostat büyümesi veya prostat kanserine karşılık, prostatit her yaştaki yetişkin erkekte görülebilir.
Prostat Büyümesi (Benign prostat hiperplazisi)
Prostat büyümesi çoğu zaman iyi huylu bir gelişme olarak gerçekleşir. Bu büyüme, 40’lı yaşların sonlarından itibaren başlayarak yaşamın sonuna kadar değişen hızda devam eder. İyi huylu prostat büyümesi (BPH) yaşlanma ile birlikte görülse de kesin nedeni tam olarak belli değildir.
Büyüyen prostat bezi idrar yolu ve mesane çıkımında yarattığı tıkanma-daralma ile birlikte idrar akışını engelleyebilir. Mesanenin hem idrar depolama hem de idrar boşaltma işlevini bozabilir.
Prostat büyümesi oldukça sık görülmekle birlikte her erkekte aynı düzeyde sorun oluşturmayabilir. Bazılarında yaşlanmanın doğal bir parçası olarak saptansa da tedavi gerektirmeyebilir. Prostat büyümesi rahatsız edici belirtilere neden olursa, idrar yapma fonksiyonunu bozarsa veya vücuda zarar verebilecek duruma ulaşırsa tedavi edilmesi gereklidir.
Prostat kanseri
Prostat dokusunu oluşturan hücrelerin anormal bir şekilde büyümesi sonucu oluşan bir kanser türüdür.
Bu kanser erkeklerde akciğer kanserinden sonra en sık görülen kanser tipidir ve kanser sonucu ölümler arasında beşinci sıradadır. Her 5 erkekten birisi yaşamı boyunca prostat kanserine yakalanma riskini taşır. Dünyada her 3 dakikada bir kişiye prostat kanseri teşhisi konmakta ve her 15 dakikada bir kişi prostat kanseri nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
Prostat kanseri her yaşta görülebilmesine karşılık, 55 yaşüzerinde sıklığı artar. Sıklığı siyah ırkta daha fazladır.
Prostat ultrasonografisi
Ultrasonografi, insan kulağının işitemeyeceği kadar yüksek frekanslı ses dalgalarından yararlanılarak, iç organların incelenmesinde kullanılan bir tanı yöntemidir.
Prostatın ultrasonografi ile görüntülenmesi iki yöntemle yapılır. Karın ön duvarından yapılan görüntülemeye Trans Abdominal Ultrason (TAUS) adı verilir. Ancak, daha ayrıntılı görüntüleme gerekirse, makat yoluyla da (Trans Rektal Ultrason (TRUS)) görüntüleme yapılabilir. Ayrıca, makat yoluyla görüntüleme (TRUS) kılavuzluğuyla prostat biyopsisi de yapılabilir.
Prostat ultrasonografisi nasıl yapılır?
TAUS işleminde ultasonografi probu, karın bölgesine konarak, ultrasonografi dalgalarının güçlendirici etkisiyle prostat görüntülenir. Bu işlem için mesanenin dolu olması gerekmektedir, bunun için işlemden 1.5 – 2 saat önce 1.5 litre (yaklaşık 6 bardak) su içilmesi yeterlidir.
TRUS işleminde ise, steril kaplanmış özel ultrasonografi probu ile makat yolundan prostat görüntülenmektedir. Bu işlem işlemden önce mesanenin boşaltılması gerekmektedir.
Prostat ultrasonografisi yararları
Ultrasonografinin prostat kontrolünde önemli bir avantajı, hastaya zarar vermemesidir. Kolay uygulanması, maliyetinin düşük olması ve radyasyon içermemesi diğer belirgin avantajlarıdır. Ultrasonografi incelemesi hekime, hastanın prostatı hakkında ayrıntılı bilgi verebilir ve doğru tanıya ulaşmada ve uygun tedavinin planlamasında yardımcı olabilir.
TAUS ile prostatın boyutu, ağırlığı ve anatomik şekli belirlenir. TRUS yönteminde ise bunların yanı sıra prostatın doku detayları da değerlendirilebilir. Bu işlem esnasında Doppler ile kanser şüphesi olan alanlardaki kan akımı değerlendirilebilmekte, aynı seansta ön hazırlık koşulu ile prostat biyopsisi de gerçekleştirilebilmektedir.
Multiparametrik MR (MpMR)
Günümüzde prostat kanserinin tanısında ve evrelendirilmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. MpMR ile prostattaki kanser açısından şüpheli alanlar yüksek doğrulukla görüntülenmekte, biyopsi endikasyonu daha kesin olarak belirlenmekte ve gereksiz biyopsilerden kaçınılmaktadır.
MR-TRUS Füzyon Biyopsi
Bu yöntemde MR ve ultrason görüntüleri bilgisayar ortamında birleştirilerek prostatın 3 boyutlu görüntüsü oluşturulur. Üç boyutlu görüntülenen kanser odaklarından minimal yanılma ile örnekleme yapılır.
Sonuç
Son derece yaygın bir kanser türü olan prostat kanserinde erken tanı büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, şüpheli durumlarda uygulanan prostat ultrasonografisi kolay, düşük maliyetli ve zararsız bir tanı yöntemi olduğundan ilk başvurulacak inceleme olarak önemini taşımaktadır. Ayrıca hasta takibinde ve kontrollerinde kullanılmaktadır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
