Safra kesesi tembelliği, safra kesesinin boşalmasında sorun olduğu anlamına gelir ve bu durumun çok çeşitli nedenleri ve sonuçları olur.
Safra kesesi armut şeklinde, 8-10 cm uzunluğunda, 30-50 ml kapasitesi olan bir organdır. Bu organ karaciğerin ön-alt yüzüne yapışık olarak bulunur ve dört bölümü vardır: taban (fundus), gövde (korpus), infundibulum ve boyun.
Safra kesesinde safra üretilmez. Safra kesesi, karaciğerde yapılıp salgılanan ve barsaklarda geri emilen safrayı depolar ve suyunu emerek yoğunlaştırır. Yemek yendikten sonra başlayan sindirim sırasında safra kesesi kasılarak, yoğunlaştırılmış safrayı oniki parmak barsağına boşaltılır.
Karaciğer dışındaki safra yolları sağ ve sol hepatik kanallar, ana hepatik kanal, sistik kanal ve ana safra kanalından (koledok kanalı) oluşur. Koledok kanalı, oniki parmak barsağına açılmadan önce ana pankreas kanalı (Wirsung kanalı) ile birleşir.
Biliyer diskinezi, safra kesesi tembelliği olarak nitelendirilebilir. Bu durumda safra kesesinin boşalmasında sorun vardır ve sindirim sırasında safra kesesi oniki parmak barsağına tam olarak boşalamaz. Biliyer diskinezinin sebebi genellikle saptanamaz ama bazan kronik safra kesesi iltihabına (kolesistit) bağlı olabilir.
Safra kesesi tembelliği belirtileri yemeklerden sonra, karın sağ üst kadran ya da göbek deliğinin yukarısında (epigastrik bölgede) karın ağrısı, mide bulantısı, şişkinlik ve hazımsızlıktır. Ağır ve yağlı yemek yemek semptomları tetikler. Biliyer diskinezi olanlarda safra kesesinde taş yoktur. Taş olduğu zaman, şikayetler taşa bağlanır.
Biliyer diskinezi tanısı öncelikle ultrasonografi ile yapılır ve safra kesesinde taş olmadığı gözlenir. Üst gastrointestinal sistem endoskopisi de normal bulunduğu zaman biliyer diskinezi gündeme gelir. Safra kesesinin boşalıp boşalmadığı ultrasonografi ya da sintigrafi ile saptanabilir. Ultrasonografik yöntemde; önce açken safra kesesi görüntülenir, boyut ve hacim ölçülür. Sonra hastaya çikolata ya da yumurta yedirilir. Tekrar safra kesesinin boyutlarına ve hacmine bakılır. Safra kesesi % 40’dan az boşalıyorsa safra kesesi tembelliği tanısı konur.
Safra kesesi tembelliğinin olası nedenleri şu şekilde sayılabilir:
- Stres
- Safra kesesi kaslarında sorun olması
- Kronik enflamasyon
- Hormonal dengesizlik
- Obezite
- Barsak ve safra kesesi mikrobiyomunda bozulma
Safra kesesi tembelliği kimi hastalıkların bir belirtisi de olabilir. Bunların başlıcaları aşağıdadır.
- Tiroid sorunları
- Pankreas sorunları
- Diyabet
- Çölyak hastalığı
- Fibromiyalji
Tedavide öncelikle nedenler ve altta yatabilecek hastalıklar araştırılmalı ve düzeltilmeye çalışılmalıdır. Bu sorun için kullanılabilecek kimi ilaçlar varsa da, bunların etkinliği tartışmalıdır. Uzun süreli safra kesesi tembelliği genellikle safra taşları ve/veya safra kesesi iltihabıyla sonuçlanır.
Şikayetlerin giderilemediği durumlarda ameliyatla kesenin alınması bir seçenek gibi dursa da, zorunlu olmadıkça cerrahiye başvurulmamalıdır.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
