Kronik hastalık yönetimi, dünyadaki en önemli ölüm ve maluliyet nedeni olan kronik hastalıkların tıbbi, idari ve finansal açıdan kontrolunu amaçlar.
Dünyadaki en önemli ölüm ve maluliyet nedeni olan kronik hastalıklar tüm sağlık harcamalarının da %80’inin nedenidir. 40 yaş üzeri nüfusun yaklaşık %50’sinde en az bir kronik hastalık mevcuttur. Her 10 ölümden 7 tanesi kronik hastalıkların sonucudur. Klasik tıbbi uygulamalar kronik hastalıkların önlenmesi, izlenmesi ve tedavisinde yetesiz kalmaktadır. Kronik hastalık yönetimi için uzun vadeli takip ve tedavi stratejilerinin geliştirilmesini zorunludur. Bu durumda halen kesitsel olan sağlık hizmetleri de longitudinal olarak reorganize olacaktır. Alışıldık düzende epizodik olan sağlık sigortası- sağlık kurumu- hasta ilişkisi kronik hastalık yönetimi sürecinde sürekli hale gelmektedir. Klasik hekim- hasta ilişkisi de değişerek yerini bakım takımı- hasta ilişkisine bırakmaktadır.
Kronik hastalık yönetimi ve sorunları
Kronik hastalık yönetimi sürecinin dokümentasyonu, tetkik ve tedavi organizasyonu, maliyet optimizasyonu ve veri paylaşımı gereklidir. Bu açıdan elektronik sağlık kayıtları büyük önem taşımaktadır. Bu durum maalesef beraberinde kişi mahremiyeti sorunları, bireyselleştirilmiş tedavi yaklaşımları ile ilgili problemler ve data yoğunluğunu da getirmektedir. Uzun süreli hale gelen hasta takibi, klasik düzende hastanın sadece sağlık kurumunda yapılan inceleme ve izlemelerini hastanın ev ve işyerine de yaygınlaştırmaktadır. Hasta ile ilgili veri akışının uzaktan yönetimi de zorunlu olmaktadır. Ancak, bu şekilde ortaya çıkan büyük veri yükünün uygun şekilde yönetilmesi gereklidir. Bu verilerin her hastaya özel olacak şekilde yorumlanması sorunu ortaya çıkmaktadır. Çok kaynaktan veri girişli elektronik sağlık dosyası, bugün bilgi işlem sistemlerinin pek çok aşamasında ortaya çıkan “Big Data” probleminin sağlık sektöründeki yansımasını oluşturmaktadır.
Data yoğunluğu
Halen, bir süpermarkette barkodlu sistemlerle izlenen stok takip sistemlerinin ürettiği dataların bile pek azının yöneticiler tarafından kullanılabilmektedir. Çok paylaşımlı bir eletronik sağlık dosyası sisteminin yönetimi çok daha güçtür. Bu duruma bir de sigorta sistemlerinin zorladığı “Readmission Penalty” ve benzeri sağlık kurumunu cezalandırıcı yöntemler eklenmektedir. Kaliteli sağlık hizmeti bu durumda çok büyük ölçüde data yönetim stratejileri ile ilişkilenmektedir. Sonuçta, sağlık sektöründe bireysel ve küçük ölçekli işletmelerin giderek ortadan kalkarak sektörde büyük kuruluşların kalacağı, küçüklerin de onların taşeronu olacağı bir düzen gelmektedir.
Kronik hastalık yönetiminde elektronik sağlık kayıtları ve teletıp
Elektronik sağlık kayıtları ve teletıp uygulamaları doktorun geleneksel rolünü de büyük ölçüde değiştirmektedir. Artık doktor hastanın tek muhatabı değil, bir takımın parçasıdır. Bu takım çalışması içinde hasta başına düşen hekim mesaisinin azaltılması ile sektörün en önemli maliyet kalemlerinden biri olan “Hasta başı hekim maliyeti” azaltılmaktadır. Hekim dokümentasyon ve bürokrasiden büyük ölçüde ayrılarak daha ziyade karar verici ve girişim yapıcı rolü üstlenmektedir. Gelişmiş ülkeler de dahil olmak üzere dünyanın her tarafında yaygın olan hekim açığı bu şekilde büyük ölçüde kapatılacak ve ihtiyaç duyulan hekim sayısı azalacaktır. Ancak bu durumda hekimden beklenen nitelik artacaktır.
Sağlık personeli yapısında değişim
Evde izlem sonucu elde edilen verileri sağlık takımındaki nitelikli personel, hatta çoğu zaman sadece sistem o bulguları izleyerek sadece limit dışı durumlarda ilgili personeli uyaracaktır. 5G ve kablosuz internet sistemleri ve bulut teknolojileri aracılığıyla da hekimler ve diğer sağlık personeli her durumda hastanın dosyası, görüntüleme sonuçları, izlem parametreleri ve hatta hastaya takılı vericinin gönderdiği çeşitli monitörizasyon bulgularını takip olanağını bulacaklardır. Bu durum hekimin ve diğer sağlık personelinin mesai ve performans kavramlarını da büyük ölçüde etkileyecektir. Şu sırada sağlık endüstrisi çalışanları Birleşik Amerika’da tüm çalışanların % 10’unu oluşturmaktadır. Elektronik hasta kaydının sistemleşmesinin önemli bir personel tasarrufu sağlaması beklenmektedir.
Kısacası, kronik hastalık yönetiminin ön plana çıkması ve beraberinde getirdiği elektronik sağlık dosyası ve teletıp uygulamaları sağlık sisteminde köklü değişiklikler anlamına gelmektedir. Genel anlamda sağlık ve bakımın daha iyi olacağı izlenimi alınmaktadır. Ancak diğer yandan bu konu klasik “Sosyal Devlet” anlayışının da sonu anlamına gelmektedir. Çeşitli kesimlerden yükselen itirazlara bakıldığında dünyada bunun hekim camiası, sağlık kuruluşları ve toplum tarafından nasıl kabul edileceği büyük bir merak konusudur.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
