Son derece göz korkutucu ve zamanında müdahale edilmediği zaman öldürücü olan kuduz hastalığı, yaygın hayvan aşılamalarıyla belirgin şekilde azalmıştır.
Kuduz hem evcil hem de vahşi hayvanlarda görülen zoonotik (hayvanlardan bulaşan) viral bir hastalıktır. Bu hastalık uygun aşılama protokolleri ve bilinçlendirme programları ile %100 önlenebilir olmasına rağmen, 150’den fazla ülke ve bölgede hala bir sorun olmaya devam etmektedir. NHastalık halen büyük çoğunluğu Asya ve Afrika’da olmak üzere her yıl onbinlerce kişinin ölümüne yol açmaktadır. Kuduz bulaşan insanların % 40’dan fazlası 15 yaş altı çocuklardır.
Tüm dünyada evcil ve sokak hayvanlarında yaygın aşılamalar ve maruziyet sonrası etkili tedavi sayesinde kuduzdan kaynaklanan insan ölümlerinin sayısı oldukça azalmış olsa da, ülkemizde de zaman zaman görülen vakalar konuyu halen gündemimizde tutmaya devam etmektedir.
Kuduz nasıl bulaşır?
Yarasa, tilki, kemirgenler, rakun ve kokarca gibi vahşi hayvanlar bu virüs için kaynak oluşturabilir. Evcil hayvanlar kuduz hayvanlarla doğrudan temas yoluyla, insanlar da kuduz bulaşmış olan evcil hayvanlarla temas sonucu enfekte olabilir. Hayvandan insana kuduz bulaşmalarının %99’unda bulaştıran hayvan köpektir. Ancak kediler, vahşi kemirgenler, atlar, sığırlar ve koyunlar da kuduz bulaştırabilir. Çok nadiren insanlara vahşi hayvanlardan da kuduz bulaşabilir.
Bu virüs, hayvandan hayvana ve hayvandan insana enfekte hayvanların tükürüğü ile yakın temas yoluyla, genellikle ısırık, çizik ve yaralı cilt ve mukoza zarlarını yalama yoluyla bulaşır.
Kuduzun belirtileri
Hastalığa neden olan virüs, insanlar dahil olmak üzere tüm memelilerin merkezi sinir sistemini tutar. Hastalığın belirtileri ortaya çıktığında hem hayvanlar hem de insanlar için hemen hemen her zaman ölümcüldür.
Hayvanlarda hastalık ajitasyon, saldırgan davranış ve/veya uyuşukluk ve felçler ile kendini gösterebilir.
İnsanlarda kuduzun ilk belirtileri başağrısı, ateş, anksiyete ve hayvan ısırığının olduğu bölgede karıncalanma veya duyu değişiklikleridir. Çoğu hastada gözbebeklerinin genişlemesi, ses ve ışık hassasiyeti, konvulsiyon nöbetleri, halüsinasyonlar ve sudan kaçma görülür.
Kuduz şüphesinde yapılması gerekenler
Bir kişinin enfekte bir hayvanla temas şüphesi varsa, önce yarayı yaklaşık 15 dakika boyunca su ve sabun ile iyice yıkadıktan sonra % 70 alkol/etanol, tentürdiyot, iyot solüsyonu gibi bir virüsidal solğsyon uygulanmalı ve kanamayı durdurduktan sonra yaranın olabildiğince uzun süre dikilmesi geciktirilmelidir. Daha sonrasında en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurularak etkili tedaviye başlanmalıdır.
Temasta bulunulan hayvan belli ise, mümkünse izole edilmeli ve bir veteriner hekim tarafından takibi yapılmalıdır.
Kuduzdan korunma
Doğru aşılama ve bilinçlendirme programları ile bu hastalık %100 önlenebilir. Bu amaçla yapılması gerekenler şunlardır:
- İnsana kuduz bulaşmasından % 99 oranında köpekler sorumlu olduğu için, özellikle sokak köpekleri toplu olarak aşılanmalı, evcil hayvanların aşı takipleri yapılmalıdır.
- Kuduzun yayılmasından sorumlu olan veya insanlarla temas halinde olan diğer evcil hayvanlar da (kediler, geviş getiren hayvanlar ve atlar) aşılanmalıdır.
- Temas sonrası hızla aşılama ve immünoglobulin uygulaması yapılmalıdır.
- Toplum bu hastalık ve korunma yolları konusunda bilinçlendirilmelidir.
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
.
