Oral glikoz tolerans testi, üzerinde çok spekülasyon yapılmasına karşılık, doğru uygulandığında tanıya çok yardımcı olan ve hemen hemen hiç risk içermeyen bir laboratuar testidir.
Oral glikoz tolerans testi nedir?
Oral glukoz tolerans testi olarak adlandırılan laboratuar incelemesi, glikozun vücuttaki kullanılma ve kandan temizlenme yeteneğini gösteren bir testtir. Bu test yardımı ile diyabet (şeker hastalığı), prediyabet (gizli şeker) ve gebelik diyabeti (gestasyonel diyabet) tanıları konulabilir.
Oral glikoz tolerans testi kimlere yapılır?
- Taramalar sırasında açlık kan glikozu 110-126 mg/dl arasında bulunan kişiler
- Diyabet şüphesi bulunan gebeler
- Şişmanlığa eşlik eden diyabet, prediyabet ve insülin direncinin gösterilmesi
- Genç yaşta açıklanamayan nöropati, retinopati, ateroskleroz (damar sertliği), koroner damar hastalığı veya periferik damar hastalığı olanlar
- Travma, cerrahi girişim, miyokard infarktüsü gibi durumlar sırasında şekeri yükselen veya idrarında şeker çıkan kişilerde akut durum geçtikten sonra glikoz metabolizmasının değerlendirilmesi
Test ile ilgili olarak dikkat edilmesi gerekenler
Testten önce
- Testten önce testin yapılacağı kişinin en az 3 gün boyunca normal diyetini sürdürmesi istenir.
- Test öncesinde hiç bir fiziksel aktivite kısıtlaması yapılmaz.
- Test öncesinde en az 8 saatlik açlık gereklidir.
- Testten önce ilaç dahil hiç bir şey alınmamalıdır.
- Test sadece ayaktan hastalara uygulanır, hastanede yatan hastaya yapılmaz.
- Gebelik sırasında oral glikoz tolerans testi gebeliğin 24.- 28. haftaları arasında yapılmalıdır.
- Gebelikte oral glikoz tolerans testi yapılmadan bir gün önce gebeye günün herhangi bir zamanında 50 g oral glikoz çözeltisi verilir. Glikoz verilmesinden 1 saat sonra kan şekeri 140 mg/dl veya daha fazla ise, ertesi gün için oral glikoz tolerans testi planlanır.
Test sırasında
- Test sabah 07:00- 09:00 arası yapılır. Saat 10:00’dan sonra test yapılması durumunda hatalı sonuç olasılığı gündeme gelir.
- İlk kan alımından sonra hastaya sıvı glikoz çözeltisi verilir ve saate bakılır.
- Glikoz çözeltisi 100 ml suya 25 gram olacak şekilde hazırlanır.
- İçine limon suyu veya aroma katıcı başka bir madde katılmaz.
- Normal glikoz tolerans testi için test yapılacak kişiye 75 gr glikoz verilir.
- Gebelere ise doktorun önerisine göre 75 gr veya 100 gr glikoz verilebilir.
- Glikozun verilmesinden sonraki 120. dakikada ikinci kan alınır.
- Doktorun talimatına göre kimi durumlarda 30., 60. ve 180. dakikalarda da kan alınması gerekebilir. Bu gibi durumlarda test yapılan kişiye sabit bir damar yolu takmak daha uygun olur.
- Gebelik diyabeti için yapılan oral glikoz tolerans testinde ise 75 gr glikoz ile açlıkta ve 1. ve 2. saatlerde, 100 gr glikozla ise 1., 2. ve 3. saatlerde kan alınır.
- Test sırasında alınan kanlarda genellikle sadece kan glikozu (kan şekeri), bazen de kan şekeriye birlikte insülin bakılır. Kimi ayrıntılı tetkiklerde alınan kanlarda kortizon, büyüme hormonu veya başka gerekli analizler de yapılması gerekebilir.
- Test sırasında kişinin oturur durumda olması, fazla hareket etmemesi gerekir.
- Test sırasında sadece su içilebilir, başka bir şey yenilip içilmesine izin verilmez.
- Test sırasında sigara içilmesine izin verilmez.
Oral glikoz tolerans testinin riskleri
Oral glikoz tolerans testinin hayatı tehdit edici hiç bir riski yoktur. Teste bağlı olarak görülebilecek kimi sorunlar şunlardır:
- Bulantı
- Midede sıkıntı
- İshal
- Kabız
- Şişkinlik
- Başağrısı
Bu sorunların tamamı hafiftir ve en fazla birkaç gün içinde tümüyle geçer.
Testin yorumlanması
Testin sonucunda aşağıdaki yorumlar yapılabilir:
| Kategori | Açlık glikoz düzeyi (mg/dl) | OGTT 2. saat glikoz düzeyi (mg/dl) |
|---|---|---|
| Normal | <100 | <140 |
| Azalmış açık glikozu (IFG) | 100- 125 | <200 |
| Azalmış izole açlık glikozu (izole IFG) | 100- 125 | <140 |
| Azalmış glikoz toleransı (IGT) | <126 | 140- 199 |
| Azalmış izole glikoz toleransi izole IGT) | <100 | 140- 199 |
| Kombine azalmış açlık glikozu/glikoz toleransı | 100- 125 | 140- 199 |
| OGTT tanılı tip II diyabet | <126 | >200 |
| Açık tip II diyabet | >125 | >200 |
Buna göre, oral glikoz tolerans testi ile tip II diyabet tanısı aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi konulabilir.
Gebelik diyabeti tanısı
Gebelik diyabeti tanısı için aşağıdaki koşullardan iki tanesinin bulunması yeterlidir.
| Kan şeker düzeyi | Açlık | 60. dakika | 120. dakika | 180. dakika |
|---|---|---|---|---|
| 75 gr glikoz ile | >92 mg/dl | >180 mg/dl | >153 mg/dl | |
| 100 gr glikoz ile | >92 mg/dl | >180 mg/dl | >153 mg/dl | >140 mg/dl |
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
