Sağlıklı yaşamak için beslenme düzenine dikkat etmek gerekse de, beslenme düzeni içinde içecekler genellikle gözden kaçar. Oysa günlük hayatta tükettiğimiz sağlıklı ve sağlıksız içecekler mevcuttur.
Doğru içecek seçimi üç ana konuda çok önemlidir. Bunlar o içeceklerle gelen şeker yükü, tuz yükü ve kalori yüküdür. Bu nedenle sağlıklı ve sağlıksız içecekler seçimi şeker hastalığı, hipertansiyon, kolesterol ve kalp krizi riski gibi konularda büyük önem taşır.
İçecekler arasında iyi olanlar
İçecek seçiminde şekersiz içecekler en iyileridir.
Su
Su, içinde şeker, yağ veya başka bir madde içermediği için en iyi içecek seçeneğidir ve vücudun sıvı ihtiyacını karşılamanın en iyi ve en ucuz yoludur. Erkeklerin günde 3 litre, kadınların da günde 2 litre su içmesi önerilmektedir. Gerektiği zaman suyu aromalandırmak için biraz limon suyu veya nane yada reyhan gibi taze otlar kullanılabilir.
Çay
Yeşil çayın pek çok sağlık yararı vardır. İştahı keser, şeker hastalığı, hipertansiyon ve kolesterol yüksekliği ile mücadeleyi kolaylaştırır. Daha az oranda olmakla birlikte siyah çay ve diğer bitkisel çaylarda da çeşitli yararlar mevcuttur. Ancak, bu yararların hepsi bu çayların şekersiz içilmeleri durumunda mevcuttur.
Yeşil çay da dahil tüm bitkisel çayların kullanımında diğer kullanılan ilaçlarla etkileşimlerine dikkat etmek gereklidir.
Kahve
Kahvenin şeker hastalıği riskini azalttığını gösteren araştırmalar mevcuttur. Üstelik bu etki kahvenin kafeinli veya kafeinsiz olmasıyla değişmemektedir, yani bu etkinin kafeinle bir ilgisi yoktur. Dolayısıyla, çoğu kafeinsiz olmak üzere günde 3- 4 fincak kahve içmek yararlıdır.
Kafeinsiz kahve kafeinin yarattığı gerginlik, uykusuzluk ve çarpıntı gibi yan etkilerden korur. Ancak, tıpkı çayda olduğu gibi, kahveyi şekersiz içmek ve içine süt veya krema katmamak gerekir. Toz kahve beyazlatıcılar da masum değildir. Kahveye az miktarda yağsız süt eklenebilir.
Sebze suları
Meyve suları çok miktarda şeker içerdikleri için kaçınmak gereken içecekler arasındadır. Buna karşılık, domates, havuç ve diğer sebze suları çok daha yararlıdır. Domates, kırmızı pancar ve havuç suları % 3- 5 şeker içerdikleri, yani bir bardakta 1- 1-5 çay kaşığı şeker olduğu için daha dikkatli tüketilmelidir.
Sebze sularının iyi tarafı, istediğiniz karışımı yapabilmenizdir. Yeşil sebzeler, havuç, kereviz, salatalık ve diğer sebzeler karıştırılarak son derece yararlı ve düşük kalorili karışımlar oluşturulabilir.
Yağsız süt ve süt ürünleri
Süt ve süt ürünleri önemli besin öğeleri arasında yer aldığı için beslenmede ihmal edilmemelidir. Yağsız süt, yağsız ayran ve yağsız sütten yapılma kefir günde 2- 3 bardak tüketilebilir. Ancak, tercihi her zaman şekersiz ve yağı alınmış ürünlerden yana kullanmakta yarar vardır. Özellikle hazır ayran ve kefirlerdeki tuz miktarına da dikkat etmek gerekir.
Bu ürünleri tüketenler laktoz intoleransı açısından da dikkatli olmalıdır.
Badem sütü ve hindistan cevizi sütü de veganlar tarafından kullanılabilir, ancak soya sütü ve pirinç sütü karbonhidrat içerdiği için tercih edilmemelidir.
Kötü içecekler
Sağlıklı ve sağlıksız içecekler incelenirken kimi içecekler kaçınılması gerekenler arasında başı çeker. Bunlar sırasıyla şekerli gazlı içecekler, enerji içecekleri ve meyve sularıdır. Bunlar herhangi bir yarar sağlamadıkları gibi başka sorunlara da yol açarlar.
Şekerli gazlı içecekler
Şekerli gazlı içecekler kaçınılması gereken içecekler arasında ön sıradadır. Bir bardak gazoz veya kola içinde 30 gram şeker ve 100 kalori, ayrıca ciddi miktarda tuz vardır. Bu içecekler kilo artışına ve diş çürüklerine de yol açarlar.
Enerji içecekleri
Enerji içecekleri yoğun şeker ve kafein içerirler, bu nedenle de kan şekerinde ani yükselmelere yol açar ve ve insülin direnci ile şeker hastalığına zemin hazırlarlar. Ayrıca içerdikleri yoğun kafein nedeniyle sinirlilik, uykusuzluk, tansiyon yükselmesi ve çarpıntı nedeni olabilirler.
Meyve suları
% 100 meyveden yapılanlar da dahil olmak üzere tüm meyve suları yoğun şekilde şeker içerirler. Şekerin sonradan eklenmesi şart değildir, meyvenin kendi şekeri de yeterince şeker yükü yaratır. Bu nedenle meyve suları kan şekerinde ani yükselmelere yol açar ve ve insülin direnci ile şeker hastalığına zemin hazırlarlar.
Her ne kadar meyve suyu deyimi yararlı birşey izlenimi verse de, pratikte bunların pek yararı olduğu söylenemez, o nedenle meyve suyundan uzak durulmalıdır. Meyvenin kendisini, o da abartılı olmayan miktarlarda yemek en iyisidir.
Dikkatli tüketilmesi gereken içecekler
Diyet gazlı içecekler
İçlerinde şeker olmamasına rağmen, yapay tatlandırıcı eklenmiş gazlı içecekler yine de sorun yaratabilir. Yapılan bir araştırmada yapay tatlandırıcıların barsaktaki yararlı mikropları kötü etkilediği gösterilmiştir. Barsaktaki yararlı bakterilerin azalması insülin direncini arttırabilir ve şeker hastalığına gidişi hızlandırabilir. Bu durum da şişmanlık, kolesterol ve trigliserid yükselmesi ve hipertansiyon nedeni olabilir. Bu nedenle diyet gazlı içecekler az miktarda ve seyrek olarak tüketilmelidir.
Alkollü içecekler
Hipertansiyonu veya şeker hastalığı olanlarda alkollü içecekler bu durumu ağırlaştırabilir. Alkol içildikten sonra birkaç saat kan şekerini düşürür ve yeme isteğini arttırır. Şekerli içeceklerle alkolün karıştırılması ile yapılan kokteyller ilave şeker tüketimi de yapacağı için ilave sorunlar yaratır. Yemekte içilen alkol yenen yemek miktarını da arttırır. Alkol tüketiminin şeker hastalığı riskini de arttırdığı gösterilmiştir. Günlük tüketimin erkekler için 2 bardak (300 ml) şarap, bir duble (80 ml) sert alkol veya yarım litre bira ile sınırlanması gerekir. Kadınlar için önerilen bu miktarların yarısıdır.
Aşağıda sayılan kişiler alkol tüketmemelidir.
- Gebe olan, gebe olma ihtimali olan veya süt veren kadınlar
- 21 yaş altındaki gençler
- Alkolle etkileşim yapma olasılığı olan ilaç kullanan kişiler
- Alkolden kötü etkilenecek tıbbi problemleri olan kişiler
- Alkolizm tedavisi görüp iyileşmiş olanlar veya içtiği miktarı kontrol edemeyenler
- Araç kullananlar veya ustalık, dikkat ve konsantrasyonun önemli olduğu işler yapanlar
Bu yazıda anlatılanlar bilgilendirme amaçlıdır. Tanı ve tedavi için doktorunuzun önerileri çerçevesinde hareket ediniz.
